vrijdag 28 december 2012

Reizen door Friesland in vroegere tijden

De afgelopen week kwam ik weer een aantal verhalen tegen die alle te maken hadden met reizen door Friesland. De reisbeschrijvingen zijn een mengeling van werkelijkheid en fictie maar geven een prima tijdsbeeld van hoe men vroeger door de provincie reisde en wat men zoal tegenkwam.
Het begon met een verhaal op rijm uit 1783 dat ons lid Sake Wagenaar op zijn site plaatste: Reisverslag van IJe Symens (Luimstra) en Hepke Egberts (Buma).
Toen herinnerde ik me een verhaal over een reis van een molenopzichter door Friesland dat ooit op de site van ons lid Wybo Palstra stond maar die nu niet meer live online staat. Gelukkig had ik nog wel een pdf van het verhaal dat nu op onze eigen site geplaatst is: Wandelingen van mijnen oudoom den opzichter door een gedeelte van de provincie Friesland. Het is waarschijnlijk een fictieve wandeling, opgetekend door de onder pseudoniem H. van Rollema schrijvende Hobbe Baerdt van Sminia. Met name door Tietjerksteradeel spreekt ene Hotze Piebes Wiekstra rond 1750 met diverse lieden onderweg over dagelijkse zaken.
En recent presenteerde ons Dokkumer lid Arjen Dijkstra tijdens de Open Dag van Tresoar een reisbeschrijving van de Fransman Gauthier die door de Vrienden van Tresoar is aangekocht. Het geschenk is een handschrift, geschreven door P.-J. Gauthier-Stirum (1784-1851), die als jong ambtenaar in de jaren 1810-1813 te Sneek werkzaam was, nadat Frankrijk onder keizer Napoleon Nederland had ingelijfd. Gauthier droeg Fryslân een warm hart toe: hij vond er zijn bruid en schreef een boekje: Voyage pittoresque dans La Frise, une des sept Provinces-Unies, dat pas in 1837 verscheen. Het boekje bevat zes litho’s, in zwart/wit uitgevoerd en naar tekeningen van de hand van de auteur zelf.
Het handschrift gaat aan dit boekje vooraf. Het meest opmerkelijk is echter dat het handschrift tien tekeningen bevat, die deels niet in het boek voorkomen en waarvan enkele gekleurd zijn. De meest opmerkelijke tekening is ongetwijfeld die van een man die kievitseieren zoekt (“Chasseur aux oeufs de vanneaux”), uitgedost met een polsstok en rond de hoge hoed in een netje de reeds gevonden oogst. Voor zover bekend is dit de oudst bekende afbeelding van een “aaisiker”. Een andere niet opgenomen tekening is die van een schaatswedstrijd (“course à patins”), in tweevoud in zwart/wit.

maandag 24 december 2012

11en30 over Mobiele Friezen

In het decembernummer 2012 van het blad van NGV Friesland, 11en30, artikelen over mobiele Friezen.
Naast de diverse aangekondigde lezingen in Leeuwarden (zie ook onze Kalender) o.a. een verhaal over de reis van Johannes Miedema uit Ferwerderadeel naar Amerika in de periode 1896-1898. Het reisverhaal zal nog gaan verschijnen op http://www.erfskipterpdoarpen.nl Op de site van Erfskip Terpdoarpen nog veel meer verhalen en documenten. Johannes Miedema (1875-1975) en zijn echtgenote Lolkje Bierma (1878-1976) staan met een mooie portretfoto afgebeeld. Ouders Marten Jelles Miedema en Sjoukje Willems de Groot stonden al eens in Gens Nostra oktober 2012.
Antonia Veldhuis uit Veenwouden schreef een informatief artikel 'Met handenarbeijt de kost verdienen'. Friezen in het tuchthuis in Groningen. Zo werd in december 1669 Trijn Hendrijkx uit Dokkum ingeschreven wegens bedelen maar ze kwam op 22 december 1670 al weer vrij na een 'deemoedig verzoek'. Menno Menners uit Dokkum had minder geluk. De 36-jarige werd op 17 juli 1671 ingeschreven wegens vervalsingen (van 'versegelingen') en tot levenslang tuchthuis veroordeeld. Maar ook hij wordt 'grootgunstich' vrijgelaten en verbannen uit de provincie Groningen, nadat hij nog wel gegeseld werd en te pronk moest staan. In 1786 werden nog de Dokkumers Joost Harmannus (49) en Siert Ates (48) wegens diefstal veroordeeld tot 3 jaar gevangenis.
Mattie Bruining beschrijft de omzwervingen van Klaas de With. Hij werd op 9 oktober 1777 te Franeker geboren als zoon van Durk Klases de With en Menke Sierds. In 1797 raakte hij betrokken bij de zeeslag te Camperduin.
Gerrit Jan Schermer, de koloniaal, was een KNIL militair die op 3 mei 1837 te Leeuwarden werd geboren en van ca 1857 tot 1879 in krijgsdienst was.
In Verplicht van Huis vertelt mevrouw Paetzel-Veenstra over haar betovergrootvader Hoite Gosses Hiemstra uit Foudgum. Op 1 mei 1827 trad hij in dienst van de 8e Afdeling Infanterie, samen met Jacob Wijbes Wiersma, geboren te Dokkum en wonende te Hantumhuizen. Jacob was nummerwisselaar met Rinze Watses Kamstra uit Hantum. Rond 1831 doen ze mee aan de Tiendaagse Veldtocht. Op 27 november 1833 wordt Hiemstra nog op belijdenis ingeschreven in de Ned. Herv Kerk van Maastricht, als Hoide Kotzes Heemstra. In januari 1834 vertrok hij met attestatie uit Maastricht om op 9 februari weer in Foudgum ingeschreven te worden. Hij trouwde met Baukje Wiersma met wie hij 8 kinderen kreeg.
Omtrent de Tiendaagse Veldtocht heeft Andrys Stienstra een mooie site gemaakt over zijn voorvader Wietze Koops van der Velde.
Drie zonen van Gerryt Robberts Radijs, de eerste gereformeerde predikant in Marssum na de reformatie: Otto, Cornelis en Jan. Otto was oa predikant op het eiland Schokland. Jan was voor de Admiraliteit opziender der convoyen te Oterdum. Cornelis was chirurgijn in de vesting Bellingwolde en Bourtange.
Verder nog artikelen van Antonia Veldhuis over Willem Franzes Beintema en Bouwina Kamer, een verhaal over Klaaske Aninga-Terpstra die ongelukkig was in Indië en Martha Kist over Rinze Roelofs Veenstra en zijn ouders die o.a. in de Kolonie Willemsoord terecht kwam.

vrijdag 21 december 2012

Sneupen in de kerstvakantie

Een bloemlezing uit de nieuwsberichten van de afgelopen 2 weken, met name voor degenen die nog niet onze vereniging volgen via Twitter https://twitter.com/sneuperdokkum

De Sneuper 108, met op de cover Familiegeschiedenis op Spitsbergen, zal inmiddels ondanks de niet meer zo betrouwbare Post.nl wel bij alle leden bezorgd zijn. Aanvullend is het dan leuk om het digitale foto-album van WS Grant over de reis naar Spitsbergen van de Willem Barentsz in 1878 met Bareld Anes Witteveen door te bladeren: http://www.maritiemdigitaal.nl/index.cfm?event=search.getdetail&id=101019329

De Open Dag van Tresoar op 12-12-12 was een groot succes. De hele dag liepen er mensen het archief binnen en de diverse lezingen zaten bijna allemaal stampvol. De ruim 500 bezoekers hadden het prima naar hun zin en onze vereniging was ook goed vertegenwoordigd: Piet de Haan, Atze Glas, Eimert Smits, Jacob Roep, Piet Visser, Gerard Mast, Arjen Dijkstra, Reinder Tolsma, Hans Zijlstra en vast nog enkele anderen gaven acte de presence. Op Facebook een aardige foto-impressie.
De lezing van Zijlstra over Sneupen met Social Media kunt u online nog even nalezen.
Tresoar deelde goody-bags uit met o.a. het laatst verschenen nummer van Letterhoeke, maar die staat nu ook op internet: http://images.tresoar.nl/letterhoeke/2012-3/
En alles over het leesplankje van Tolsum uit 29 na Chr, gevonden in terp in Friesland vindt u op de speciale site:

De Volkstelling 1744 van Achtkarspelen is nu ook te doorzoeken op de website van Tresoar:
Martinus Jongsma heeft de tekst voor het boek Criminaliteit in Achtkarspelen naar de drukker gebracht en heeft een voorproefje online.

Er is ook weer een aanvulling op de Sonttoldatabase betreffende de jaren 1802, 1805, 1806 en 1817 tot en met 1819: 46.256 doorvaarten. Zoek maar eens naar de talloze Dokkumer schippers!
Er wordt trouwens een hoop onzin verkocht over de breedte van een fluitschip en de Sonttol. Ooit is iemand begonnen te zeggen dat fluitschepen zo smal zijn omdat ze daardoor minder tol in de Sont zouden moeten betalen. Nou, kijkt u zelf maar in de scans en transcripties van de Sonttol. Als u daar iets in kan vinden dat wijst op een Sonttol die gebaseerd is op dekbreedte dan hoor ik het graag!
Dat het fluitschip zo smal is heeft hele andere redenen, waarover de broers Wegener Sleeswijk nog gaan publiceren.
Jeanine Otten van het Harlinger Hannemahuis twitterde diverse foto's, waaronder de familiewapens Zijlstra en Wiarda.
Tresoar heeft een scan van Dokkum in 1660 op de kaart online gezet: http://www2.tresoar.nl/digicollectie/object.php?object=348&toon=050

Goed nieuws ook over de Cold Case Tresoar. Het mysterie van het geheimschrift in de brief uit het archief Van Sminia lijkt opgelost. Er werd gedacht aan een spiegelbeeldig schrift, Georgisch of Russisch. Maar het bleek een Indische taal: Telugu.
Nog beter was het natuurlijk dat via het Y-DNA onderzoek de zaak Vaatstra is opgelost. Iets wat door deelname van zo'n 30 mannelijke familieleden van de verdachte onontkomelijk was geworden. Dat de DNA-profielen zijn vernietigd en niet zijn aangeboden voor privé-gebruik door de deelnemers lijkt overigens wat voorbarig te zijn geweest.

Het Stadsarchief van Amsterdam heeft een database met Nederlandse deelnemers aan de Slag bij Waterloo in 1815 online gezet, met daarin veel Friezen
In het Limburgse Eijsden wordt een Internationaal Museum voor Familiegeschiedenis geopend. Dit is gepland voor januari 2014 in het voormalige Ursulinenklooster van Eijsden. Voor Friese families zal een speciale plaats worden ingericht.
Leuk als u ook een stem met wat commentaar op ons uitbrengt voor de Geschiedenis Online Prijs 2012: http://www.geschiedenisonlineprijs.nl/kandidaten?url=www.hvnf.nl
En zo aan het eind van het jaar met vele goede voornemens: Denkt u ook eens aan een ANBI-schenking waarmee u het werk van onze vereniging kunt steunen. Dit is te doen met ruime belastingaftrek! Dan kan 2013, waarin we ons 25-jarig jubileum vieren, extra aantrekkelijk worden gemaakt.

Zondagochtend 23 december kunt u op de Radio bij OVT luisteren naar het verhaal van Rottumeroog en de Malle Graaf Clancarty, waarover ons lid Reinder Postma enkele jaren geleden een interessant boek schreef.

vrijdag 14 december 2012

Tentoonstelling Streekarchief over Verdwenen schepen van de Dongeradelen

Snik, Aak en Blazer zijn de scheepstypen waarmee vissers uit de Dongeradelen de zee opgingen. Jan G. Braaksma uit Leystad heeft in een kort geleden verschenen boek de geschiedenis van deze scheepstypen ontrafeld en gedetailleerd beschreven aan de hand van resultaten van o.a. archeologische opgravingen, mondelinge overleveringen en gegevens uit archiefonderzoek.
In de tentoonstelling, opgezet ter gelegenheid van het verschijnen van het gelijknamige boek, wordt aan de hand van tekeningen, foto’s, archiefstukken en teksten uit kranten en archieven in het kort de kenmerken en verschijningsvormen van ieder scheepstype uitgelegd. Ook wordt duidelijk gemaakt hoe de schepen zich nu op andere wijze manifesteren, waarbij de huidige Wierumer Aak, op een aantal punten afwijkend van de originele voorgangers, de nodige aandacht krijgt.

De tentoonstelling is in de studiezaal van het Streekarchief aan de Brokmui te Dokkum en tijdens openingsuren van Streekarchief en Bibliotheek Dokkum (ma. 13.30-17.30, di-vrij 9.30-17.30, za 10.00-13.00 uur) gratis toegankelijk.

woensdag 12 december 2012

Familiegeschiedenis op Spitsbergen, Sneuper 108, december 2012

Het jaar 2012 sluiten we af met een Winternummer van ons verenigingsblad De Sneuper.
Ane Witteveen schreef een prachtig relaas over zijn kleurrijk familielid Barteld Anes Witteveen, die meevoer op een  expeditie van de schoener ‘Willem Barents’ naar Spitsbergen.
Op Ameland zijn ze wat kou betreft wel wat gewend, want ons lid en Ameland-kenner André Staal haalt herinneringen op aan de winter van 1947, precies vijfenzestig jaar geleden, toen men over het ijs naar de vaste wal moest om beschuit te halen...
Redactielid Piet de Haan dook in de oude krantenknipsels en vond een berichtje over een krasse dame van 85, die in de winter van 1812 nog op de schaats naar Dokkum reed.
Om weer wat op temperatuur te komen zijn er gelukkig de vaste columns & rubrieken. Voor Rudolf  Broersma’s Heraldiek deze keer een dubbele pagina, omdat hij zoveel prachtig beeldmateriaal aanleverde, dat het niet op één bladzijde paste. Bestuurslid Arjen Dijkstra uit Nes schreef een verhaal over de erfenis van Dirk Louws Heeringa. U ziet: volop variatie in een winters sfeertje.

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
De winter van 1947, A. Staal
Het teken van de Vrijmetselaars, P. de Haan
GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS
Familiegeschiedenis op Spitsbergen. A. Witteveen
Dirk Louws Heeringa: erfenis met schulden, A. Dijkstra
RUBRIEKEN & COLUMNS
COLUMN: Je mutte mar hoare..., A. Hansma
HERALDIEK: Wat is heraldiek? (deel 2), R. Broersma
OUD NIEUWS: Krasse dame op de schaats, P. de Haan
INGEBOEKT: Social Media in 19e-eeuws Dokkum, H. Zijlstra
DIGITAAL & ACTUEEL & VARIA
Digitaal verhaal: website en blognieuws, H. Zijlstra
Wat staat er te geschieden (agenda)

Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar) via dit online formulier.

maandag 10 december 2012

Blad Genealogie van CBG december 2012

Vrienden van het CBG ontvingen het decembernummer van het kwartaalblad Genealogie. Daarin ook weer een aantal interessante artikelen met Friese inbreng of een link daarmee.

Inhoud van dit nummer:
Voor God, maar niet voor het vaderland
In het noorden van Mexico leeft een orthodoxe gemeenschap die haar wortels heeft in het zestiende-eeuwse Nederland. Antropologe Arlette Kouwenhoven schreef een familiegeschiedenis die begint in Amsterdam ten tijde van de Reformatie en vervolgens verhaalt over pionieren in Polen, Oekraïne, Canada en uiteindelijk Mexico. Ceciel Huitema sprak met haar over haar boek De Fehrs.

Medieval memoria online
Op 1 februari 2013 vindt de lancering van de Medieval memoria online database plaats, een gratis toegankelijke website met beschrijvingen en foto’s die functioneerden in de middeleeuwse dodengedachtenis oftewel memoria. Voor genealogen die onderzoek doen naar de Middeleeuwen is dit een belangrijke bron, vertelt Truus van Bueren, die dit project leidt.

Zelfde wapen, andere Jacob
Een familiewapen erf je, of je laat het door een goede tekenaar ontwerpen. Dat dit ook in de zestiende eeuw al zo ging, weten we uit de modellenboeken met wapens uit de nalatenschap van schilders, steenhouwers en glazeniers uit die tijd. Veel boeren en burgers bestelden in die tijd wapens. Soms leidde dat bedoeld of onbedoeld tot dubbelgangers, zo laat Kees Kuiken zien. Het bekende voorbeeld van het Dokkumer wapenboek van Gerrit Hesman van rond 1700 wordt gebruikt.

Dienen met mooie woorden
Meisjes die pas hebben leren schrijven, krijgen een vriendenboekje voor hun verjaardag, om daarin versjes van ouders, broertjes en zusjes, ooms en tantes, vriendinnetjes en vriendjes te verzamelen. Het poëziealbum, het vriendenboekje en hedendaagse virtuele sociale media als Facebook kennen een verre voorloper in het zestiende eeuwse vrouwenalbum, dat in adellijke kringen geliefd was. Aan de hand van deze alba amicorum kunnen hele vriendschapsnetwerken worden blootgelegd. De alba vormen ook unieke genealogische bronnen, aldus Sophie Reinders. Zie ook de huidige tentoonstelling in Museum Admiraliteitshuis over de Social Media in Dokkum van de 19e eeuw.

Met Lucas van Dijk langs Brabantse bronnen
Lucas van Dijck heeft een lenige vlotte geest en draait al een hele tijd professioneel mee in genealogisch Nederland en op aanpalende onderzoeksgebieden. Pas verscheen van zijn hand een nieuwe studie over de Illustre Lieve Vrouwebroederschap in Den Bosch. Redenen genoeg voor Guus van Breugel om met hem te praten over het veranderende genealogische landschap en terug te blikken op zijn loopbaan en recente werkzaamheden.

Kijk op bronnen - afl. 6. De Amerikaanse census van 1940
Onlangs werd in de Verenigde Staten de census of volkstelling uit 1940 vrijgegeven. Vrijwilligers sloegen direct aan het indexeren. De in totaal 132.164.569 inwoners van Amerika in 1940 waren binnen vijf maanden ingevoerd. Martine Zoeteman-van Pelt verhaalt in de zesde aflevering van de reeks ‘Kijk op Bronnen’ over het belang van deze bron, óók voor Nederlandse genealogen.

Verder zoals gebruikelijk de rubrieken Nieuws, Gesignaleerd, Oude genealogen, CBG weet raad, Uit de archiefkast, het Wapenregister, de non-fictie leestips in Familiedrukwerk, de lezerscolumn Familiekroniek en de vaste columns Memo, Favo, Digitaal, Namen en meer, In DNA geschreven en Vrouwen en kinderen eerst.

vrijdag 7 december 2012

Wie was Wybrandt Scheltinga, Fries zeeman in dienst van tsaar Peter de Grote?

Het jaar 2013 staat bij diverse Nederlandse culturele instellingen in het teken van het Nederland-Ruslandjaar. Zo vindt er een grote tsaar Peter de Grote-tentoonstelling in Hermitage Amsterdam plaats en zijn er uitwisselingsprojecten Groningen-Moermansk.
Binnen onze vereniging wordt gewerkt aan het digitaal ontsluiten van Mairieboeken in Noordoost-Friesland van rond 1813, waarin vele verwijzingen voorkomen naar de Kozakken die ons land kwamen bevrijden van de Franse overheerser. 
Zelf schreef ik een artikel in ons verenigingsblad over het schilderij Maaltijd te Dokkum met tsaar Peter de Grote die in 1697 werd geschilderd door Gerardus Wigmana, de Friese Raphael. In het bewuste jaar 1697 ondernam tsaar Peter, incognito, maar met een groot reisgezelschap, een reis naar West-Europa en met name naar de Republiek. In Zaandam liet hij zich onderrichten in de scheepsbouw en onderwijl trokken zijn gezanten het land in om personeel en kennis te verwerven voor het opbouwen van een Russische (Oostzee-)vloot. Die bestond namelijk nog niet of nauwelijks! Rusland miste daardoor de economische slag om de Oostzeehandel
Op basis van de opgedane ervaringen en meegebrachte kennis van vooral Hollandse en Friese zeelieden wordt rond 1700 tot de bouw van een nieuwe hoofdstad besloten, Sint Petersburg. In de daarop volgende jaren worden de banden tussen Rusland en de Republiek verder aangehaald op basis van de ideeën van de Amsterdamse koopman Nicolaes Witsen
Diverse Friezen staan mede aan de wieg van de Russische vloot, zoals Andries Winius (zie het uitgebreide artikel Nederlanders in Rusland in de 17e eeuw, Jaarboek CBG 2012) en ene Wybrandt Scheltinga. Over deze Wybrandt Scheltinga is een doctoraalscriptie geschreven in 2002 door Johan Zielstra, getiteld ‘Soldaat ende Zeemanschap’, Wybrandt Scheltinga, pionier op de Russische vloot 1704-1718. Daarin wordt beweerd dat deze Wybrandt lid van het geslacht Scheltinga uit Dokkum zou zijn! En dan wordt het natuurlijk interessant. Wie is dat dan precies? En kunnen we nog meer genealogische informatie van de man vinden? Er wordt verwezen naar een publicatie van Scheltema 'De Geschiedenis en Genealogie van het Geslacht van Scheltinga’, waarin genoemd wordt: Taecke Wybes Scheltinga te Engwierum getrouwd met Aefcke Luitjens. Dit zouden dan zijn ouders moeten zijn zodat hij voluit Wybe Taekes Scheltinga zou heten en dat later zou verfraaien tot Wybrandt Scheltinga als hij schout-bij-nacht in Russische dienst is. 
Scheltema was wel een Rusland-kenner gezien zijn publicatie Peter de Groote: keizer van Rusland in Holland en te Zaandam, in Holland en te Zaandam, in 1697 en 1717, Volume 1, Volume 2 en Volume 4.
De vraag is echter of Scheltema wel een nauwkeurige genealoog was omdat het Stamboek van de Friese Adel waarop hij zich waarschijnlijk baseerde niet erg betrouwbaar is, (Haan Hettema, De., Van Halmael, Stamboom van den Frieschen, vroegeren en lateren adel, uit oude en echte bescheiden en aantekeningen en met bijvoeging van de wapens der onderscheidenen geslachten opgemaakt II (Leeuwarden 1848)). 
Op de site met veel informatie over Friese adel van ons lid Simon Wierstra staat eveneens een genealogie Scheltema/Scheltinga maar daar worden we ook niet direct wijzer van.
Laten we maar eens nauwkeurig kijken naar deze Cold Case (overigens ook een mooi initiatief van Tresoar om middels crowdsourcing mysteries boven water te krijgen)
De vermeende ouders van Wybrandt, Taeke Scheltinga en Aefke Luitiens komen ook voor in de Proclamatieboeken Oostdongeradeel (OOD) index op onze website. Deze bronbewerkingen van ons erelid Reinder Tolsma leveren nog meer informatie op: Morra, pleats 14:  Sate  In de Keegh,
1640: Taeke Wybes Scheltinga, self bewoner, groot 110 pm
Blijkbaar woonde Wybrandt (of zijn ouders)  in 1640 in Morra want de boerderij in Engwierum werd verhuurd. Verder meldde Reinder nog dit:
-Taeke en Aef worden al in 1614 genoemd
-Taeke is in 1649, maar zeker in 1651 al gestorven
-Wanneer zou Wybe dan geboren kunnen zijn? Toch zeker rond 1630? Maar dan was hij al 70 in het jaar 1700! Onwaarschijnlijk dat dit de man is die toen nog begon aan een zware klus in Rusland.

Er is echter nog een andere kandidaat die veel logischer is: Wybe Gerlacus Scheltinga:
Westdongeradeel, dopen, doopjaar 1677
Gedoopt op 30 september 1677 in Ternaard
Dopeling: Wijbe, zoon
Vader: Gerlacus Wybouds Scheltinga, advocaat fiscaal en procurator
Moeder: ?

Een advocaat-fiscaal was o.a. verbonden aan de Admiraliteit van Friesland, een logische link naar de maritieme wereld. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat in 1697 te Dokkum aan de eettafel al de eerste contacten werden gelegd op basis waarvan enkele jaren later een kennis van Julius Schelto van Aitzema, die o.a. Raad ter Admiraliteit en burgemeester van Dokkum was, tot de Russische marine toetrad. Dat zou dus betekenen dat Van Aitzema en Van Scheltinga banden hadden. En ik denk dus dat niet een Engwierumer Scheltinga maar een Ternaarder Scheltinga de werkelijke man is die in Russische dienst trad (waarna vervolgens tot ver in de 20e eeuw telgen uit dit geslacht hoge posities innamen in de Russische marine)!
Het is een hypothese, maar of deze klopt zal nader onderzoek moeten uitwijzen. Bij deze dan ook een oproep: help mee deze Cold Case op te lossen en laat ons weten wat u vindt!
 

Update: Hessel de Walle meldde een gildepenning van Wybe Taekes Scheltinga uit 1683, met een winkelhaak en passer, in particulier bezit.

dinsdag 4 december 2012

Genealogysk Jierboek 2012 verschenen bij Fryske Akademy

Zaterdag j.l. werd het nieuwe Genealogysk Jierboek 2012 gepresenteerd bij de Fryske Akademy met o.a. een bijdrage van ruim 100 bladzijden door Jan Anema, Pieter Nieuwland en Simon Wierstra over voornamelijk doopsgezinde families van de gemeente Blija/Holwerd/Visbuurt (onder Ternaard).
Het jaarboek van 363 pagina's is verkrijgbaar bij Afûk in Leeuwarden voor 33,50 en online te bestellen.

De inhoud van het 2012 boek:

1) Yn memoriam: Reid van der Ley, door Melle Koopmans en Jarich Renema.
2) Kwartierstaat kinderen van Jacob Simons Kuiper († 1782) en Maria Esges († 1782) doopsgezinden uit Harlingen, door Mr. O. Schutte.
3) De familie Rienks, Sipma, Blijstra en Koopmans. Jan Anema, Pieter Nieuwland en Simon Wierstra over voornamelijk doopsgezinde families van de gemeente Blija/Holwerd/Visbuurt (o/Ternaard).
4) Parenteel Bocke Bockes. Aanvankelijk vnl. het oosten van Leeuwarden maar later eigenlijk door bijna heel Friesland.......
Familienamen: Boekema, van der Hoek, van der Ploeg, Bokma , Boonstra, Visser, Bijlsma, Kuipers, de Boer, Wiersma, van der Velde, Pettinga, Hiemstra enz., door Jarich Renema.
5) Wapenregistraties, inclusief de wapens in de Laurentiuskerk van Kimswerd, door de Fryske Rie foar Heraldyk.

Diverse teksten zijn in het Fries. Als voorbeeld de eerste pagina van het artikel over de familie Rienks (met dank aan ons lid Simon Wierstra):
Rienks, Sipma, Blijstra en Koopmans, fjouwer stagen út itselde laach
By de namsoannimming fan 1811/1812 namen trije bruorren de namme Rijnks oan, letter meastentiids stavere as Rienks. It wiene Johannes Rienks Rienks (1740-1821), Thys Rienks Rienks (±1751-1829) en Symon Rienks Rienks (1753-1827). Fan Thys, dy’t yn Aldebiltsyl wenne, is gjin akte, omdat de registers fan It Bilt ûntbrekke. Fan beide oaren, dy’t yn Hallum (Ferwerderadiel) wennen, is wol in akte. Alle dragers fan de namme Rienks of Rijnks skaaie út dizze trije bruorren.
    It wiene mennisten, alteast yn de 17e en 18e ieu, wat it ûndersyk in stik lêstiger makket. Mennisten waarden ommers net doopt as bern, mar earst op belidenis en dan wiene se meastentiids al sa’n 18-25 jier âld. Slimmer noch is, dat der gjin nammen fan âlden opjûn wurde. Neffens de wetten fan foar 1795 moast in houlik sletten wurde òf yn de herfoarme tsjerke (foar 1816 ‘grifformearde’ tsjerke neamd), of foar it gerjocht fan de gritenij. De trouboeken fan Ferwert foar 1772 ûntbrekke en lang net alle mennistehouliken binne yn de proklamaasjeboeken optekene. Sadwaande ûntbrekke yn dizze genealogy net allinnich de measte bertedata, mar ek in protte troudata. Jong ferstoarne bern binne alhiel net te finen, wat it lêstich makket om de ferneaming fan de bern te folgjen. Ferneaming is in wichtich helpmiddel by it fêststellen fan in filiaasje.
    Yn 1955 publisearre G. Terpstra syn Famyljeboek fan de Rienksen,  in mânsk boek dat yn 1950 foarôfgien wie troch in lytser boekje fan syn hân.  Terpstra lit de genealogy begjinne mei in Oense Rienx, boer te Hallum, en jout him as soan Rienk Oenses, dy’t yn 1671 te Blije trout mei Hiltje Tietes. Dit soene de âlden wêze fan Johannes Riencks (±1680-1751/52), boer te Ferwert, de pake fan de trije bruorren dêr’t dit artikel mei begjint. Dit allegearre kin net wier wêze. Om te begjinnen fernuveret it jin, dat de nammen Oense en Tiete nearne by de neiteam werom komme en dat der gjin ferklearring is foar it ferskinen fan de namme Johannes. Wichtiger noch is dat it Oense Rienx-folk ta de greate (‘grifformearde’) tsjerke hearde. En ta beslút kaam Rienck Oenses by syn houlik fan Marrum, dêr’t hy doopt is yn 1641 as soan fan Oense Isbrandts. Beide Oenses kinne hiel wol besibbe wêze, mar fan Terpstra syn opstelling doocht dus neat. Wy moatte foar de stambeam op ’e nij úteinsette mei Johannes Riencks.
1 G. Terpstra, Famyljeboek fan de Rienksen (Ljouwert 1955).
2 G. Terpstra, De Rienksen, stambeam fan de famylje Rienks (Ljouwert 1950).

N.B. Er zou sprake van zijn dat de Fryske Akademy zijn indexen op de Genealogyske Jierboeken online gaat zetten. Dat zou een mooie stap zijn!

zondag 2 december 2012

Open Dag Tresoar op 12-12-12 met prachtprogramma

Tresoar bestaat in 2012 tien jaar. Door het jaar heen zijn er diverse grote en kleine activiteiten geweest om het jubileum te vieren. Afsluiter van het jaar is een open dag, op 12 december 2012. Tresoar wil dan graag aan iedereen laten zien
- wat Tresoar is
- wat Tresoar doet
- wat Tresoar heeft

Medewerkers van Tresoar en onderzoekers/ sneupers vertellen in korte lezingen over een onderwerp waar zij veel van weten. Anderen brengen de bezoekers door de kelders van Tresoar, waar onderweg interessante ontmoetingen zijn. Het is ook mogelijk om zo maar eens een kantoor binnen te stappen en de medewerker die daar werkt te vragen wat hij/zij doet.
U vindt het volledige programma hieronder:

In verband met het Open Huis dat om 13.00 uur begint is er op 12-12-12 's ochtends een zeer beperkte dienstverlening. Boeken inleveren en gereserveerde boeken ophalen is mogelijk. Voor alle andere dienstverlening is Tresoar gesloten.
Natuurlijk bent u vanaf 13.00 uur van harte welkom bij het Open Huis!

- Activiteit voor kinderen o.a.een fotoactie
- Rondleidingen door Tresoar en Fuks-bibliotheek                       
- Uitleg over de mogelijkheden op de studiezaal bijvoorbeeld genealogisch onderzoek                       
- Een tweetup met de gebruikers van de sociale media van Tresoar                       
- Een compilatie van oude dorpsfilmpjes                       
- Thys van der Veen met een winterverhaal                       
- Open kantoren                       
- Demonstratie boekbinden en restauratie van boeken                      

Lezingen over:    
- Het raadsel van Tresoar,     Bert Looper     13.00 uur    
- De Tweede Wereldoorlog,     Otto Kuipers     13.30    
- Merklappen,     Martha Kist     14.00    
- Familienamen,     Theo Kuipers     14.30    
- Het plankje van Tolsum,     Hans Laagland     15.00    
- Een vliegtuig dat in WOll neerstortte,     Douwe Drijver     15.30    
- De Sonttolregisters,     Mark de Lannoy     16.00    
- Het gebruiken van Social Media bij stamboomonderzoek,    Hans Zijlstra     16.30    
- Het proefschrift ‘Between academics and idiots',     Arjen Dijkstra     17.00    
- Typografie,     Jacob van Sluis     18.30    
- De bijzondere geschenken van de Vrienden van Tresoar aan Tresoar,     Arjen Dijkstra     19.00    
- Highlights uit de Friese literatuur,     Teake Oppewal     15.00 & 19.30    
- Een Fries gen bij hartspierziekte,     Paul van der Zwaag     16.00    

Muziek:    
Piano     In de middag          
Optreden Grytsje Kingma     13.30          
Blokfluitgroep Goedhout Ensemble     19.00          
Soli Brass           19.45 & 20.15    
Een show van de Topstukken van Tresoar                 20.00    
De Freule van Mantgum                 15.30 & 19.00    
             
Tijd: 13.00 – 21.00 uur