donderdag 26 september 2013

Jaarboek CBG 2013 over Ethiek en methodiek van onderzoek

De titel van Jaarboek CBG 2013 is 'De genealogische werkplaats. Ethiek en methodiek van het
onderzoek'. In het Jaarboek worden in een achttal artikelen allerlei vraagstukken behandeld waar een familiehistoricus mee te maken kan krijgen. Ter inspiratie, lering, steun of relativering.

In dit Jaarboek:

- Verticale en horizontale worteling. Of hoe westerse esoterie in de familie kan zitten, door Marty Bax. Over de netwerken in de moderne theosofie, met Rudolf Steiner, Rozenkruisers etc. Bax promoveerde in 2004 op het proefschrift Het web der schepping. Theosofie en kunst in Nederland van Lauweriks tot Mondriaan.
- Familie of fictie? Clans, lineages en genetische genealogie, door Kees Kuiken. Over aartsvaderlijke tradities, met als voorbeeld de familie Hoogerbeets uit Noord-Holland.
- De matrilineaire afstammingsreeks van Annetje de Boerin, door Peter A. Christiaans. Eigenlijk Annetje Joris uit Amsterdam, die met haar verloofde Hendrick Hendricksz Boom in december 1651 aan boord van De Drommedaris onder commandant Jan van Riebeeck naar Kaap de Goede Hoop vertrok, waar Hendrick als tuinman voor de VOC was aangesteld. Er werd een begin gemaakt met het fort, Kasteel De Goede Hoop, in Kaapstad.
- Veertig jaar wapenregister CBG, door Henk ’t Jong
- Drie generaties zwervers. Reconstructie van een familie aan de zelfkant, door Lilian de Bruijn en Sjors Zanoli. De familie Woeper die oa. veel huursoldaten leverde.
- Familiearchieven: mooi, maar lastig, door Yvonne Bos-Rops
- Vier overwegingen bij het schrijven van een familiegeschiedenis, door Tanny Dobbelaar: Mag van het verleden een verhaal maken? Mag je verzinnen, reconstrueren, verzwijgen? Hoe ga je om met de effecten die je geschriften op anderen hebben? Vormen genealogische feiten de basis van je familiegeschiedenis?
- Ontkenning en herkenning. Ethische dilemma’s rond ‘foute’ familie, door Gonda Scheffel-Baars.

Het boek is uiteraard voorzien van een index op familienamen en informatie over de auteurs.

woensdag 25 september 2013

Friese sjezen en hun eigenaars in Noordoost Friesland rond 1795

Al jarenlang hebben we bij de indexen op onze website een aantal bijzondere overzichten van Rijtuigenbezitters rond het jaar 1795. En omdat het al zo
lang geleden is dat we ze online hebben gezet zou het best eens kunnen zijn dat sommige sneupers ze helemaal niet kennen! En dat is zonde. Want het is toch erg leuk als een van je voorouders bezitter blijkt te zijn geweest van een echte chais (=sjees) of een echte wagen of jacht.
Toen er vorige week aan de Dokkumer Oostersingel ringsteekwedstrijden waren met traditionele Friese sjezen en paarden moest ik er weer even aan denken.
Vandaar voor de liefhebbers de overzichten nog eens op een rijtje:
Rijtuigenbezitters in Westdongeradeel 1796-1805
Rijtuigenbezitters in Oostdongeradeel 1797
Rijtuigenbezitters Ferwerderadeel 1795-1805 
Rijtuigenbezitters Dokkum 1795-1805 
Rijtuigenbezitters Dantumadeel, 1796-1805
Plaisier rijtuigen en vaartuigen in Kollumerland 1795-1805

Laat het ons gerust weten als u een familielid tegenkomt!



zaterdag 21 september 2013

Foudgumse school in opmars

Museum Admiraliteitshuis hield al eens een expositie over de werken van Cees Booij. Een nieuwe
tentoonstelling geeft een breder beeld van de 'kleinste en meest noordelijke' kunstacademie van Nederland.
De Foudgumse School is opgericht door Peter van Houten. Ook van zijn werk werd al eerder een tentoonstelling gehouden in het Admiraliteitshuis.
En uiteraard heeft directeur-conservator Ihno Dragt er weer een boek bij gepubliceerd dat vrijdag 20 september 2013 gelanceerd werd.

De Foudgumse School: de kleinste en noordelijkste academie voor figuratieve schilderkunst. Zo noemt Peter B. van Houten (1943) zijn School die hij in 2010 oprichtte en waar gevorderde studenten in diverse disciplines les kunnen krijgen. De School biedt een driejarige opleiding en een tweejarige Master voor vakstudenten beeldende kunst.

In 2013 studeerden de eersten af en naar aanleiding daarvan wordt in het Dokkumer museum een tentoonstelling georganiseerd. Tijdens de Open Monumentendag waren diverse bezoekers al laaiend enthousiast over enkele van de werken uit de Foudgumse school. Direct werd gevraagd of ze te koop waren! Het zou best wel eens een kunststroming kunnen zijn die snel aan populariteit gaat winnen. En dus een schilderij uit de Foudgumse school een goede investering zal blijken!

Deze publicatie geeft informatie over het werk van de tweede- en derdejaars studenten, de vakdocenten en Peter B.van Houten zelf. Het boek is te koop en te bestellen bij Museum Admiraliteitshuis, waar ook de expositie te bekijken is. Een bezoek zeker waard!

vrijdag 20 september 2013

Frieslandopdekaart.nl gelanceerd onder grote belangstelling

Niet alleen zet Leeuwarden zich op de kaart door Culturele Hoofdstad van Europa 2018 te worden (onder leiding van hoofd marketing Klaas Dijkstra uit Dokkum, hoi Klaas!), maar op donderdag 19 september werd bij Tresoar ook de grote collectie oude kaarten nauwkeurig op de digitale kaart gezet.
Het bedrijf DeeEnAa van Louwrens Hacquebord (de gelijknamige neef van de Dokkumer Spitsbergen-kenner) en Bauke Folkertsma heeft, in samenwerking met Tresoar, de oude kaarten nauwkeurig geplot op Google Maps en het nog iets geavanceerdere Google Earth.
Tijdens een minisymposium in de bomvolle Gysbert Japickxzaal van Tresoar lichtten drie sprekers het onderwerp Friesland Op de Kaart toe vanuit hun eigen invalshoek.
Directeur van Tresoar Bert Looper gaf op dichterlijke wijze de aftrap en introduceerde de sprekers. Meindert Schroor, redacteur van vele publicaties over historische onderwerpen in Friesland (ook Geschiedenis van Dokkum verscheen onder zijn redactie) liet een enorm scala aan oude Friese kaarten de revue passeren. Daarbij vele unieke exemplaren, waarvan ik met name de voor mij onbekende kaarten van Paesens uit 1767 en een kaart van de slatting van de Dokkumer Ee door de bekende Willem Lore erg interessant vond. Daarover zouden mooie artikelen voor ons blad De Sneuper geschreven kunnen worden!
Ook liet Schroor zien hoe je aan de ontwikkeling van kaarten kunt aflezen hoe met name de aan zee gelegen kleistreek van Friesland zich met bebouwing ontwikkeld heeft. Hoe dieper de provincie in, hoe leger het land! Een land dat overigens in de 17e/18e eeuw nog het meeste bos van alle provincieen bevatte.
Vervolgens toonde de Dokkumer Louwrens Hacquebord de vele mogelijkheden van www.Frieslandopdekaart.nl nadat via een geheim centraal punt (Eagum!, overigens de plaats waar de beroemde Amerikaans-Friese familie Fonda vandaan komt)  de site gelanceerd was. Vooral van steden zijn vele kaarten beschikbaar die dus zodanig over Google Maps heen liggen dat je met een schuifje rechtsboven de transparantie kunt instellen om de oude situatie prachtig met de nieuwe te kunnen vergelijken! Ook kan op eenvoudige wijze een zogenaamd KML bestandje opgeslagen worden, die direct in het veel geavanceerdere Google Earth geladen kan worden. Dan kun je eventueel meerdere oude kaarten tegelijk over elkaar heen leggen en de kaart ook makkelijk draaien!
Ook werden voorbeelden getoond van hoe dorpswebsites de informatie kunnen integreren zodat ze zelf niet meer de kaarten, teksten (van de gerenommeerde Peter Karstkarel) en beelden hoeven bij te houden, zie bv Oostrum Online.
Hacquebord toonde diverse voorbeelden van o.a. een oud kerkhof dat nu midden in een bos moet liggen of een plaatsnaam die allang niet meer bestaat of zelfs is verplaatst! Of oude kaarten met plannen voor inpolderingen of bebouwingen die helemaal niet zijn gerealiseerd. Allemaal te achterhalen door de combinatie van oud en nieuw kaartmateriaal.
Als laatste mocht Hans Zijlstra vanuit het gezichtspunt van de gebruiker, ofwel sneuper in goed Fries, de betekenis van de online kaarten belichten. Diverse voorbeelden van het vinden van familieboerderijen, eendenkooien en andere markante plekken passeerden de revue. Het marketing-aspect van kaarten (DeeEnAa is van oudsher een bedrijf voor regio- en citymarketing) werd behandeld in de vorm van 5 alternatieve P's: Printing on demand (het printen van kaarten en ander beeldmateriaal op diverse ondergronden, zoals bv Rijksstudio van het Rijksmuseum faciliteert). Publiek debat: Actief deelnemen in publiek debat (Friesland is vaak te bescheiden en voorzichtig). Zoek de media op!
Personaliseren: Kaart a la Geofictieve landkaarten
Publicaties: Over (onderdelen van) Friese kaarten a la Sea Monsters on medieval and Renaissance maps of zoals hierboven al gesuggereerd een kaart als die van Paesens in 1767 voor De Sneuper.
Perceptie: Belangrijker dan werkelijkheid. Zo wekt het Rijksmuseum wel de indruk dat ze de hele collectie online hebben gezet (sympathiek!) maar dat is helemaal niet zo.
Belangrijk punt van aandacht is dat een project als Friesland Op de Kaart fris blijft, door aanvullingen (meer oude kaarten), verbeteringen en het mogelijk betrekken van gebruikers (crowdsourcing). En kijk ook gewoon hoe anderen het doen zoals Fries Museum Topstukken en Amersfoort Op de Kaart.
De gehele presentatie kunt u nog even rustig bekijken via Slideshare.

woensdag 18 september 2013

Boekhouding VOC nader ontsloten

Huygens/KNAW heeft een mooie database online gezet met 18e eeuwse goederenstromen van VOC-schepen. Zo zou je kunnen achterhalen hoeveel olifanten er in die tijd tussen VOC-vestigingen verplaatst werden of wat een specifiek schip zoal aan boord had. De bron is een reeks van 55 jaren van de Boekhouder-Generaal van de VOC in Batavia. Deze worden bewaard in het Nationaal Archief te Den Haag.
De boekhouder-generaal en zijn klerken produceerden financiële overzichten van de uitwisseling van goederen tussen de Nederlandse Republiek en de VOC rond de Indische Oceaan en in Oost-Azië, alsmede van de uitwisseling tussen de verschillende regionale bezittingen en handelsfactorijen van het rijk. Jaarlijks werden afschriften van de grootboeken, negotieboeken en journalen aan de Kamers Amsterdam en Zeeland van de VOC gestuurd.

De database is gekoppeld aan Dutch-Asiatic Shipping (DAS), een database die al langer online staat met informatie over reizen van VOC-schepen.
In een korte video wordt de database en het project toegelicht:


Boekhouder Generaal Batavia from Huygens ING on Vimeo.

dinsdag 17 september 2013

Kwartaalblad Genealogie van CBG met verhaal over Lutine

Het kwartaalblad Genealogie van CBG ziet er weer goed verzorgd uit.

De inhoud van dit nummer:

De matroos die moest verdwijnen
Op 16 september verscheen het boek Lutine, de spannendste Nederlandse goudjacht ooit, van Martin Hendriksma. Voor de kust van Terschelling zonk de Lutine, met aan boord een grote hoeveelheid goud. Maar hoe kon dat gebeuren? En waar ging het naar toe? Speciaal voor Genealogie beschrijft de auteur zijn zoektocht naar sporen van de enige overlevende van een scheepsramp van oktober 1799. Hendriksma beweert ook dat vissers uit Egmond en Volendam een deel van de buit al snel opdoken en daar rustig van konden gaan leven!

Sociale netwerken in de achttiende eeuw: de inwoners van Heugem
Sociale netwerken iets van deze tijd? Nee hoor. Ze zijn juist van alle tijden. En een van de belangrijkste sociale netwerken vormt de familie. Peter Prevos deed onderzoek naar de samenstelling van de bevolking van het dorpje Heugem in 1796, en bracht het dorpsnetwerk in kaart. Met als conclusie dat veel van de dorpsbewoners op de één of andere manier aan elkaar verwant waren.

Autosomaal DNA en genealogie
Genealogie is natuurlijk al lang veel meer dan het doorspitten van oude stukken op zoek naar je voorouders. De informatie bezit je zelf, in je DNA. Gerrit Woertman legt uit wat DNA is, en welke genealogische informatie uit de verschillende soorten DNA valt te achterhalen. Door de DNA-gegevens in te voeren in Family Tree DNA (FTDNA) kunnen verwantschappen en verwante plaatsen van herkomst worden aangetoond.

De missie van het Nederlands Dagboekarchief
Naar analogie van een project in Duitsland, het Deutsche Tagebucharchiv, besloten Mirjam Nieboer en Monica Soeting ook in Nederland een Dagboekarchief op te richten. In februari 2013 vond het Dagboekarchief onderdak bij het Meerstens Instituut. En er zijn nu al zo’n duizend dagboeken of egodocumenten aanwezig. Ceciel Huitema sprak met de oprichters over de collectie, de ontsluiting en de plannen voor de toekomst.

Medieval Memoria Online: meer dan een database
Op 1 februari ging het MeMO-project van start – en het blijkt een daverend succes. Guus van Breugel sprak met projectleider Truus van Bueren over de samenstelling van de database, en de samenwerking met veel verschillende andere websites en databases. Heraldicus Henk ’t Jong vertelt over zijn betrokkenheid bij het project met het beschrijven van de wapens die op de memoria staan afgebeeld.

Kijk op bronnen - afl. 9: Kerkenraadsacta
In het negende deel van de reeks ‘Kijk op Bronnen’ bespreekt Martine Zoeteman-van Pelt het gebruik van kerkenraadsacta van de Nederduits-gereformeerde kerk bij genealogisch onderzoek. Niet alleen kunnen er bijvoorbeeld de smeuïge details van de zonden van een voorouder uit worden gehaald, maar met een beetje geluk ook namen van partners en kinderen van gemeenteleden, die uit andere bronnen niet tevoorschijn zijn gekomen.

Verder zoals gebruikelijk de rubrieken Nieuws, Gesignaleerd, CBG weet raad, Uit de archiefkast, Wapenregister, Archiefwijzer, Familiejournaal, de non-fictie leestips in Familiedrukwerk, de lezerscolumn Familiekroniek en de vaste columns Memo, Favo, Digitaal, Namen en meer en Vrouwen en kinderen eerst.

Genealogie wordt vier keer per jaar toegezonden aan Vrienden van het CBG. Losse nummers zijn ook verkrijgbaar.

vrijdag 13 september 2013

Sneuper 111 met focus op Ameland

Sneuper 111 komt met een cover-artikel over de interessante geschiedenis van de Gebrandschilderde Ramen van de Nederlands Hervormde Kerk van Hollum op Ameland. Bijzonder daarbij is ook dat voor het eerst alle bekende ramen in kleur zijn afgebeeld in een artikel. Ons nieuwe redactielid Jacob Roep, afkomstig van Ameland en Hans Zijlstra nemen dit verhaal voor hun rekening.  
Richard Keijzer dook in de samenstelling van een groot konvooi met veel Amelander schepen dat in 1713 door de Sont naar de Oostzee trok en gebruikte daarbij de onvolprezen Sonttolregisters online.
Ook Ale Hansma refereert in zijn column aan de ouwe polle Ameland.
Maar niet alleen aan Ameland besteden we aandacht:
Jan de Jager schrijft over tuinarchitect Roodbaard en Gerard de Weger beschrijft een wonderbare visvangst in 1915. Lid Klaas Pera vond de Friese roots van de dichter Garmt Stuiveling. Piet de Haan had nog wat plankjes met namen liggen en kon het niet laten om uit te zoeken wie daarop hadden zitten krassen...
Zo is De Sneuper 111 weer gevuld met voor elk wat wils en gevarieerde artikelen, waar de volgende keer misschien ook uw onderzoek of tekst tussen kan staan. Want wij blijven afhankelijk van de kopij van onze leden! Dat en nog veel meer in dit nazomernummer van De Sneuper:

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
- De gebrandschilderde ramen van Hollum (Ameland), Jacob Roep/Hans Zijlstra
- Amelanders staan samen sterk, Richard Keijzer
- Een wonderbare visvangst in 1915, Gerard de Weger
- Plankjes met namen: de H.L. Lijsenberg-plank, Piet de Haan

GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS
- Roodbaardtuinen: wie was Roodbaard?, Jan de Jager
- De Friese wortels van Garmt Stuiveling, Klaas Pera

RUBRIEKEN & COLUMNS
- COLUMN: Je mutte mar hoare..., Ale Hansma
- DE KOFFER: de koffer van tante Mathilde, Hilda Bouta
- HERALDIEK: Dorpswapens Bornwird & Brantgum, Rudolf Broersma

DIGITAAL & ACTUEEL & VARIA
- Afscheid van sneuper Eimert Smits
- Op de Praatstoel 2: verhalen uit NOF. Bestel dit fantastische boek! Voor leden slecht 15 euro voor ruim 400 pagina's hardcover en voor niet-leden ook slechts 20 euro.

Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar) via dit online formulier.

Tevens kondigen we de Ledendag aan die dit najaar door onze vereniging op zaterdag 5 oktober wordt gehouden, met publicatie oral history boek Op de Praatstoel 2. Voor leden uiteraard met 25% korting te koop.

Op Ameland zal dit nummer van De Sneuper overigens in een extra oplage in de losse verkoop te verkrijgen zijn, o.a. bij De Hoge Stoep te Hollum, Warenhuis Van den Brink in Nes, de Hervormde kerken en Museum Sorgdrager.

En, last but not least, onze leden kunnen De Sneuper ook als pdf ontvangen als ze dat willen (stuur een mail)!

woensdag 11 september 2013

Brief aan Gualter Zeeman boven water

Afgelopen weekend is het televisieprogramma Brieven boven Water weer van start gegaan. Presentator Derk Bolt, bekend van Spoorloos, gaat hierin op zoek naar afstammelingen van de mensen die in de 17e en 18e eeuw brieven stuurden of ontvingen via zeepost. Deze brieven zijn in de diverse Engels-Nederlandse oorlogen in beslag genomen, samen met het gekaapte schip, en in de National Archives te Kew, London terechtgekomen. Sinds enige jaren is hiervan een deel gefotografeerd dat nu langzamerhand via het internet ontsloten wordt. We hadden al Sailing Letters (Nationaal Archief), Gekaapte Brieven (via het Meertens Instituut), Brieven als Buit (Universiteit Leiden) maar daar is nu ook van deze laatste een online database met scans en transcripties bijgekomen.

Via Judith Brouwer, die donderdag 12 september 2013 aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveert op haar onderzoek naar brieven uit het Rampjaar 1672, (dissertatie ‘Levenstekens. Gekaapte brieven uit het Rampjaar 1672' ) wist ik al dat er een of meerdere brieven bestonden die gericht waren aan Gualter Zeeman. Deze Zeeman, een jurist afkomstig uit Alkmaar, was voor de VOC-kamer Hoorn (ook wel Noorderkwartier of West-Friesland genoemd, in combinatie met Enkhuizen) uitgevaren als onderkoopman met het schip De Jonge Prins, mogelijk met de Kerstvloot van 1668 of 1671.
In november 1672 schreef zijn broer Jacobus Zeeman een brief aan hem waarin hij de beroerde gezondheidstoestand van hun moeder en de vele oorlogshandelingen beschreef. Het is zeer interessant om mee te lezen in een persoonlijke brief van broer tot broer, waarin ook gerefereerd wordt aan een beschadigde reputatie. Daar wist Gualter alles van, want niet alleen was hij al met een schoonvader in een rechtszaak verwikkeld geweest, uiteindelijk zou hij ook als Advocaat-Fiscaal te Batavia zijn biezen moeten pakken vanwege frauduleuze handelingen. Rond 1688 werd hij door de Heren Zeventien teruggeroepen naar patria en nam zowel zijn (derde) echtgenote Sara van den Broeke als zijn gevolg aan slaven/huisbediendes mee terug. Dit heb ik uitvoerig beschreven in De Sneuper 105.

En toen hij enige jaren later te Alkmaar overleed, hertrouwde zijn weduwe Sara van den Broeke met de Dokkumer burgemeester Julius Schelto van Aitzema! Vandaar dat zowel zij beide als haar bediendes uit Oost-Indie op het schilderij Maaltijd te Dokkum uit 1697 voorkomen.

Aanstaande zaterdag kunt u het schilderij gratis bekijken tijdens de Monumentendagen in het gemeentehuis van Dongeradeel/stadhuis van Dokkum aan de Zijl. En even verderop in het Admiraliteitshuis kunt u dan zowel het boek Macht en Pracht van een Dokkumer burgemeester rond 1700 aanschaffen, als de bijbehorende tentoonstelling bekijken. U loopt zelfs een gerede kans burgemeester Van Aitzema persoonlijk de hand te kunnen schudden!

Update: Johan Steendam van Tresoar meldt dat in de uitzending van 19 oktober a.s. de Friese Sonttolvaarder Tjebbe Rinkes uit Warns zal worden behandeld. "Tjebbe Rinkes schrijft in een brief aan zijn vrouw Fok en zijn moeder dat zijn schip aan de ketting ligt in Lissabon, Portugal. Hij verlangt naar huis en naar zijn jongste zoon waar hij sinasappelen voor zal meenemen.Tjebbe heeft geen idee wanneer hij weer mag vertrekken. Zijn vracht is ingenomen, olijfolie, geen wapens. Het is 1780, en de Vierde Nederlands-Engelse zee-oorlog en Engeland kaapt alle Nederlandse schepen, zo ook het schip van Tjebbe. De brieven zijn nooit aangekomen. Fok blijft dus lang in onzekerheid over het lot van haar man......."

maandag 9 september 2013

Bewaarnummer Historisch Tijdschrift Fryslan over Gouden Eeuw in Friesland


Friesland en de Gouden Eeuw is het thema van het jongste nummer van Historisch Tijdschrift Fryslan. Een nummer dat absoluut voor elke sneuper interessant is!

Dit is wat de redactie op de website meldt:
De cruciale periode in de vaderlandse geschiedenis is de onvoorstelbare uitbarsting van ondernemingslust eind 16de, eerste helft 17de eeuw. In economische, maar zeker ook in culturele zin ontstegen de kustgewesten met adembenemende ideeënrijkdom en productie elke concurrentie. Het blijft een verbijsterende prestatie, in de eerste plaats van de gewesten Holland en Zeeland, maar kort daarachter Friesland.
 
Die rol van Friesland is gedurende de eeuwen erna wat in de vergetelheid geraakt, tot de Amerikaanse historicus Jan de Vries de feiten op een rij zette: al in loop van de 16de eeuw waren in de Friese landbouw productie en specialisatie sterk gestegen. In 1650 produceerde de Friese boer twee keer zoveel als zijn voorvader in 1500 en bracht hij vier keer zoveel naar de markt. Daarenboven had in Friesland een spectaculaire groei plaatsgevonden in vervening, vrachtvervoer en handel over zee. Cultuurhistoricus Johan Huizinga plaatste Friesland hoog op de ladder van vooroplopende gewesten, volgens hem vooral vanwege de aanwezigheid van het stadhouderlijk hof.
 
Op 13 september opent de koningin het nieuwe Fries Museum, dat de komende twee jaar sterk focust op “onze” Gouden Eeuw. Dat was voor ons aanleiding een bijzondere special van Fryslân samen te stellen, méér dan dubbeldik. 
Gastredacteuren Yme Kuiper (RUG), Hanno Brand (net officieel directeur geworden van de Fryske Akademy, gefeliciteerd nog!) en Frank van der Velden (Fries Museum) brachten, samen met onze ‘eigen’ redacteuren Marijke de Boer, Jeanine Otten, Meindert Seffinga en Siebrand Krul, de beste auteurs bijeen om allerlei facetten van onze Gouden Eeuw te belichten. Het Fries Genootschap en de Kingma Stichting maken deze bijzondere uitgave (wordt zeker een bewaaruitgave) mogelijk. Onze lezers betalen dezelfde lage prijs als ze gewend zijn. 

Fryslân-Gouden Eeuw met bijdragen van: Yme Kuiper, Hans Goedkoop, Hotso Spanninga, Ruud Spruit, Joop W. Koopmans, Rudi Ekkart, Goffe Jensma, Arjen Dijkstra (over Pierius Winsemius en de Universiteit van Franeker), Wiebe Bergsma, Mirjam de Baar, Piet Bakker, Marlies Stoter, Peter Karstkarel, Philippus Breuker, Harm Nijboer, Meindert Schroor, Femme Gaastra, Doeke Sijens, Hans Koppen (met een stuk over de Zijl te Dokkum), Hanno Brand (over de Sonttolvaart) en Kees Kuiken.

Fryslân, het historische tijdschrift, editie september 2013, is nu te koop!

zondag 8 september 2013

Burgemeester Van Aitzema voor even terug uit de historie

Afgelopen zaterdag vond de uitreiking van het boek Macht en Pracht van een Dokkumer
burgemeester rond 1700 plaats. Auteur Ihno Dragt, directeur van Museum Admiraliteitshuis, overhandigde aan de huidige burgemeester, Marga Waanders, het eerste exemplaar van het kloeke boek waarin vele wetenswaardigheden over de onderkoning van Dokkum rond 1700.
Julius Schelto van Aitzema was voor de gelegenheid even teruggekomen uit de krochten van de historie om samen met zijn vrouw Sara van den Broecke en de Russische gezant Golovin de plechtigheid bij te wonen. Onder grote belangstelling van de pers uit Friesland, waaronder uiteraard de Nieuwe Dockumer Courant en Waldnet, werd het beroemde schilderij uit 1697 nog even in een historisch kader geplaatst.
Dit alles ook als opmaak voor de Monumentendagen 2013, volgend weekend, in Dokkum. Op zaterdag en zondag zal het gezelschap wederom acte de presence geven, nu tijdens een tentoonstelling over hun leven rond 1700 en de pracht en praal van toen in het Admiraliteitshuis aan de Diepswal. Op zondag zal de burgemeester door een stand-in gespeeld worden, aangezien Van Aitzema zelf dan verplichtingen in Amsterdam heeft...
Het boek is te koop, af te halen of te bestellen bij het Museum Admiraliteitshuis. De uitgave van de Stichting Historia Doccumensis kost 29,50, (dankzij enkele giften onder de kostprijs!)

Er zijn voorzichtige plannen om de Maaltijd te Dokkum in de toekomst te doen herleven, met interessante gasten en heerlijke streekproducten. U gaat hier nog meer van horen!

maandag 2 september 2013

Historische topografie en cartografie in Friesland

Kerk Ee, 1723
Veel genealogische en historische onderzoekers in Friesland zullen de tekeningen kennen die Jacobus Stellingwerf (of Stellingwerff) rond 1725 van een groot aantal Friese kerken maakte. Wat minder bekend is dat hij dat in opdracht deed van de oudheidkundigen Matheus Brouerius van Nidek en Andries Schoemaker.
Mattheus Brouërius van Nidek stond in 1696-1697 als student ingeschreven aan de academie in Franeker. Waarschijnlijk omdat hij bij de familie Aikema in Grijpskerk woonde. Uit de twee studiejaren in Franeker stammen acht schetsen van gebouwen uit die stad, waaronder 'De Academia van Vrieslandt'. Zeven er van zijn gedateerd 1696 en één 1697. Ze zijn rond 1724 nagetekend door Jacobus Stellingwerf, van wiens hand ook het onderschrift is. Brouërius zelf schreef onder deze kopieën: 'M. Brouërius ad vivum delineavit' en het jaartal. Hij heeft zich ook actief met de civetkat-houderij bezig gehouden. De civetkat is een kattensoort die onder de anus een klierzak heeft waarin een stof met een doordringende geur wordt afgescheiden, die dient om aanvallers af te schrikken. Deze stof, civet, werd vroeger in Europa, en in sommige gebieden ook nu nog, hoog gewaardeerd als parfum en geneesmiddel. Tegenwoordig wordt het nog synthetisch gemaakt ten behoeve van de parfum-industrie.

De doopsgezinde Andries Schoemaker was een oudheidkundige die ook graag wandelingen maakte. De Atlas Schoemaker van zijn hand is geheel online te bekijken, nadat de Koninklijke Bibliotheek deze via het Geheugen van Nederland digitaliseerde. O.a. van Dokkum en Anjum zijn fraaie tekeningen in kleur bewaard gebleven.

Binnenkort zullen er weer diverse prachtige voorbeelden van Friese cartografie en topografie digitaal beschikbaar komen. In Leeuwarden wordt 10 september in het Natuurmuseum een 3-Dimensionale uitgave (9 minuten durende film) op DVD gelanceerd van de kaart van Sems uit 1603 en ruim een week later, op donderdag 19 september, wordt eveneens in Leeuwarden, bij Tresoar, Friesland op de Kaart gelanceerd. Hierbij worden historische kaarten gecombineerd met Google Maps, zodat op eenvoudige wijze per dorp de oude met de huidige situatie kan worden vergeleken. Gelardeerd met o.a. oude foto's uit het foto-archief van Tresoar.

Update: Mooi artikel van Antonia Veldhuis uit Veenwouden in Gens Nostra juli/augustus 2013 over Kaarten en atlassen digit@@l. Als startpunt de bijna vergeten startpagina http://cartografie-nederland.startpagina.nl/ 
O.a. Noordoost Friesland in 1773 op de kaart, waarbij je mooi de vaargeul naar Ezumazijl en het Dokkumer Diep ziet.
Of Dokkum in 1652 door Blaeu. En ook Dokkum op blad 53li-53re in de Stedenatlas van De Wit uit 1698.
En niet te vergeten de Geografische Informatie Systemen (GIS) van WatWasWaar en HISGIS.
Verder studeren op cartografie kunt u met Studiekring Historische Cartografie.
Update 2:
Niet historisch maar wel heel mooi is deze nieuwe interactieve kaart van Nederland met bouwjaren van alle gebouwen.