Nog een portretschilderij van Hans Willem van Aylva?

In De Sneuper 106, jaargang 25, 2012 schreef ik een artikel over de portretten van de 'ontzaglijke generaal' uit Holwerd, Hans Willem baron van Aylva. De cover werd gesierd door een schilderij dat in het stadhuis te Dokkum hangt. Het bleek dat er behoorlijk wat schilderijen van hem bewaard zijn gebleven.
Sinds de publicatie hebben diverse historici interesse getoond voor het artikel, dat deze relatief onbekende Friese officier ter land-en zeemacht ietwat uit de vergetelheid haalde. Zijn grootste triomfen vierde hij als aanvoerder van het Friese smaldeel tijdens de legendarische Tocht naar Chatham in 1667 (onder leiding van Michiel de Ruyter en Cornelis de Witt) en zijn gevechten rond de verdediging van Friesland rond het rampjaar 1672.

Collectie Maritime Museum

Onlangs kwam ik in de online collectie van het Maritime Museum in Greenwich bij London een portretschilderij tegen van een voor hun onbekende 'Dutch naval captain'. Hij heeft zijn linkerhand in de zij en draagt een zwaard. Op tafel ligt een nautische kaart, mogelijk van de Waddeneilanden en staat een hemelglobe die door een afsnijding ter linkerzijde slechts deels zichtbaar is. Ook zou een latere inscriptie van de naam T. Verleult (?) 1690 zichtbaar zijn.

Het harnas dat hij droeg deed me sterk denken aan de afbeelding van Hans Willem van Aylva die in het bezit is van het Rijksmuseum, als pendant voor de afbeelding van zijn vrouw Frouck van Aylva, tevens zijn nicht. De schilder daarvan is Hendrick de Valck en als de datering klopt (ca 1717) dan zijn ze postuum geschilderd.

De datering van het Engelse schilderij ligt rond 1690 (Hans Willem overleed in 1691) en toont een trotse zee-officier met op de achtergrond een zeeslag. De schilder is onbekend. Mijn eerste gedachte was dat

Collectie Rijksmuseum

mogelijk dezelfde schilder, Hendrick de Valk, dit schilderij gemaakt had. Het gebeurde wel vaker dat een reeks (zee-)officieren tegelijkertijd een bestelling plaatste bij een kunstschilder. Van Hans Willem van Aylva is bekend dat hij ooit van alle officieren uit zijn regiment een portret bestelde bij de schilder Juriaen Jacobsz.

Kunsthistoricus Piet Bakker heeft in zijn aantekeningen over de Friese portretschilder Johannes Heijmans een vermelding van een niet betaalde rekening van bijna 50 gld. door de Luitenant Generaal, ongetwijfeld voor een bij Heijmans besteld portret. 

Ik stuurde het schilderij ter informatie naar Jan de Vries in Koudum en die legde de twee schilderijen digitaal over elkaar heen (zie hieronder). Behalve een afwijkende neus vond hij ze wel heel erg op elkaar lijken! Zou het dezelfde persoon zijn? Zelf ben ik er nog niet van overtuigd, maar uitsluiten doe ik het zeker ook nog niet. Wellicht komen we er ooit achter!

De twee schilderijen over elkaar gelegd.