donderdag 3 januari 2013

Historia Doccumensis boort in het verleden


De Dokkumer stichting Historia Doccumensis werkt aan een publicatie over bouwstijlen en bouwhistorie in de Dokkumer binnenstad. Vaak is al veel bekend over de panden en de bewoners, maar bestaat er onduidelijkheid over het exacte bouwjaar. Soms geven gevelankers of gevelstenen de precieze bouw- of verbouwdata, maar waar deze aanwijzingen ontbreken, is niet bekend hoe oud een gebouw precies is. Daarom heeft de stichting bij de provincie Fryslân een subsidie aangevraagd en gekregen om daadwerkelijk bouwhistorisch onderzoek te verrichten naar de ouderdom van de oudste panden in de Dokkumer binnenstad.

Dendrochronologisch jaarringenonderzoek
Bij plunderingen in 1572 door Waalse huurlingen (de Waalse Furie) onder leiding van de Spaanse Caspar de Robles, werd een groot deel van de Dokkumer binnenstad verwoest. Sommige stenen huizen zijn toen echter behouden gebleven en dus al gebouwd in de zestiende eeuw of zelfs daarvoor, al is dat aan de buitenkant vaak niet (meer) te zien. Veel panden zijn later van een nieuwe gevel voorzien, maar een oudere achterbouw of een kapconstructie kan zijn geheimen nog prijsgeven! Via een nieuwe methode kan door jaarringenonderzoek de precieze bouwdatum van een gebouw worden achterhaald. Door deze zogenaamde dendrochronologie kan van ouder eiken- en grenenhout de vel-datum van de bomen worden achterhaald. Bekend is dat het hout vervolgens binnen 2 tot 5 jaar gebruikt werd bij de bouw van panden. Voor de datering is het nodig een aantal boormonsters uit de oudere houten balken of kapconstructie te halen.
Onlangs hebben de bestuursleden van de stichting instructies gehad van de heer Albert Reinsma van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort over hoe zij de boringen moeten verrichten. Daarvoor wordt in oude balken vanaf de schors- of splintkant met een holle boor een jaarringenmonster tot aan de kern van de balk geboord. Deze boringen zijn niet schadelijk voor de sterkte van het hout en worden met houtpluggen weer netjes onzichtbaar gemaakt. De boormonsters worden in een laboratorium in Duitsland geanalyseerd en indien mogelijk gedateerd.

Bouwstijlen in Dokkum
De stichting Historia Doccumensis, die zich bezig houdt met het uitgeven van publicaties over de geschiedenis van de stad Dokkum en omgeving is al enige jaren bezig met het voorbereiden van een publicatie over bouwstijlen en bouwgeschiedenis in de oude binnenstad. Hiervoor heeft het bestuur bouwkundige Siebe van Seijen als auteur benaderd. Van Seijen is werkzaam bij Adema Architecten en vaak betrokken bij restauraties en historische bouwprojecten. Hij heeft verschillende bouwstijlen in Dokkum beschreven aan de hand van panden die uit zo’n periode in de binnenstad te vinden zijn. Uit archiefonderzoek en bestudering van de buitenkant van de oudere gebouwen is nu een vijftiental van de oudste panden van Dokkum geselecteerd voor nader bouwhistorisch onderzoek.

In de kerstvakantieperiode wordt geprobeerd om de exacte bouwdatum te achterhalen, door in oude balken of kappen een aantal boringen uit te voeren. De kosten van het dendrochronologisch dateringsonderzoek liggen rond de 220,- per pand. De stichting Historia Doccumensis heeft zoals gezegd een subsidie ontvangen van de provincie Fryslân en hoopt de rest bij elkaar te krijgen via (vrijwillige) bijdragen van de huiseigenaren, de steun van de gemeente Dongeradeel en uiteindelijk uit de verkoop van het boekwerkje, dat medio 2013 verschijnt in de reeks ‘Dockumer Granaetsjes’ van de stichting. Bouwbedrijf Van der Werff uit Dokkum heeft een boormachine beschikbaar gesteld voor het onderzoek. Met de huiseigenaren is inmiddels contact opgenomen; zij ontvangen voor hun bijdrage en alle drukte een rapport van het jaarringenonderzoek en een exemplaar van het nieuwe boekwerk over bouwstijlen in Dokkum.

Geen opmerkingen: