vrijdag 29 mei 2015

Historisch Tijdschrift Fryslan met special over Maria Louise van Hessen-Kassel

Onder het Friese volk werd ze liefkozend Marijke Meu genoemd. Maria Louise, landgravin van
Hessen-Kassel (1688-1765), mocht zich na haar huwelijk met Johan Willem Friso, vorst van Nassau-Dietz en Prins van Oranje, Prinses van Oranje noemen. In 1711 werd ze weduwe nadat haar man verdronk in het Hollands Diep. Tot de meerderjarigheid van haar zoon, de later Willem IV, was ze gouvernante en in 1759 was ze nog eens zes jaar gouvernante in Friesland voor haar kleinzoon en latere stadhouder Willem V. Dit jaar wordt met tal van evenementen het 250e sterfjaar van Marijke Meu herdacht.
Op 10 april organiseerde de Fryske Akademy een wetenschappelijk symposium met acht lezingen die diverse facetten van haar leven belichtten. Een selectie daaruit verschijnt in dit nummer.
Marijke Bruggeman behandelt de contacten van Maria Louise met Den Haag, die via correspondenten verliep.
Hanno Brand gaat in op de stadhouderlijke hofhouding op het Princessehof.
Kunsthistoricus en lid van onze vereniging Piet Bakker zet het (portret-)schilderijenbezit van de prinses op een rijtje en Jeanine Otten schijnt haar licht op de culinaire cultuur van het 18e eeuwse hofleven. Over de Duitse hovenier Knoop, die de tuinaanleg verzorgde van haar Friese buitenverblijven, rapporteert Geart de Vries uitvoerig. Ook is er in Historisch Centrum Leeuwarden een tentoonstelling over Knoop en de tuinen van Mariënburg. En tenslotte laat Yme Kuiper zien hoe landgraaf Carl van Hessen-Kassel een grote inspiratiebron voor haar was.

Historisch Tijdschrift Fryslan is bij diverse boekhandels in Friesland verkrijgbaar in de losse verkoop of via een abonnement en lidmaatschap van het Koninklijk Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur.

dinsdag 26 mei 2015

Nieuw boek Reinder Postma: Ter Lune, Van burcht tot boerderij

Binnenkort zal verschijnen:

Ter Lune
Van burcht tot boerderij


Auteur: Reinder H. Postma
144 pagina’s , hardcover, 88 pagina’s in kleur

Enkele jaren geleden is het pand Wouddijk 7 te Kollum in handen gekomen van de familie Veenstra-Boom. Boven de deur zit een zandsteen met twee familiewapens. Het was hen niet bekend van wie die wapens waren en ze vroegen of dit te achterhalen was. Dat heeft ertoe geleid dat er een uitvoerige zoektocht heeft plaats gevonden naar eigenaren en bewoners. Het pand heeft namelijk een zeer lange geschiedenis en is net voor 1400 voor het eerst gebouwd. Er zijn  stukken uit het kadaster opgespoord, artikelen over de bewoners in de kranten terug gevonden enz.

Een paar voorbeelden: op deze plaats hebben ruim 100 jaar Kloppenburgen geboerd, ze hadden Friese hazenwindhonden, ze fokten met stamboekkoeien en stamboekpaarden van het Friese ras, daarbij zijn foto’s teruggevonden en een stamboom van die paarden die terug gaat tot 1700, bijzonder, in veel families komen we zover niet eens.

Liefhebbers kunnen dit boek bij de auteur bestellen, de oplage zal beperkt zijn.
rhpostma4045@gmail.com

Inhoud
Inleiding .............................................................................................................................................3
1. Slot Ter Lune 1399.........................................................................................................................6
2. Meckema 1464 ............................................................................................................................15
3. Benckema / Eisma 1489.................................................................................................................20
4. Trimunt 1541 ............................................................................................................................26
5. Trimunt, het gaat nog goed 1547...............................................................................................30
6. Trimunt 1578 ............................................................................................................................34
7. Staten van Stad en Lande 1594 ...................................................................................................39
8. De periode 1580 tot 1650 ...........................................................................................................43
9. Dirk Fogelsangh ............................................................................................................................45
10. De periode 1698 tot 1708 ............................................................................................................47
11. Jacob Andries en Co / erfgenamen ............................................................................................50
12. De periode 1728 tot 1738 .........................................................................................................53
13. Na 1738 ....................................................................................................................................55
14. De periode 1758 tot 1778 ..............................................................................................................57
15. De erven van grietman Martinus van Scheltinga ..........................................................................59
16. Na 1788 - Frans Pieters van Lune ................................................................................................62
17. Erven Martinus van Scheltinga, kadaster 1832 ............................................................................65
18. Van Scheltinga, Van Limburg Stirum en Kloppenburg ................................................................67
19. Kloppenburg, Limburg Stirum, Heeckeren van Kell ...................................................................75
20. Van Heeckeren van Kell, Kloppenburg .....................................................................................83
21. De oorlog ...................................................................................................................................99
22. Lilian Guinevere Justine May van Heeckeren van Kell ............................................................111
23. Wybe en Ytje, 1957 ...................................................................................................................114
24. Van der Schaaf, SBL, zin en onzin, Veenstra / Boom.................................................................118
25. Plaatsbepaling, Minnema ........................................................................................................131
Familiewapens ...............................................................................................................................136
Bronnen .........................................................................................................................................138

donderdag 21 mei 2015

Fries wapenglas met halve adelaar, lelies, boom en vogels

In een Nederlandse privé-collectie ontdekte glas-in-lood expert Kees Berserik wederom een ogenschijnlijk Fries wapenglas. Wat zien we afgebeeld?: een gedeeld wapenschild: heraldisch rechts (voor de kijkers links): goud de halve Friese adelaar in zwart en zilver drie lelies in zwart. Het andere deel: goud, een boom met drie vogeltjes.

In de Heraldische databank van het CBG staat het wapen van de familie De Jongh die de Friese halve adelaar met drie zwarte lelies draagt. Het lijkt hier een vrouwelijk wapen te betreffen.
In Familiewapens in Noord-Nederland (Bultsma,Dull en Brongers) is geen aanvullende informatie gevonden.
De boom (het mannelijk wapen) doet denken aan het familiewapen van Van Haersma maar daarin komen geen vogels voor.
Ik ben verder gaan sneupen in Wapenboek Hesman e.d. Het bracht geen nieuwe inzichten (Update: er is toch een wapen IJssel met drie vogels aan buitenkant van een boom). Ook Hessel de Walle en zijn online database met voorbeelden van Friese familiewapens gaf geen match.

Uiteindelijk bleek ik een aanwijzing te vinden op onze eigen site in de online Index op de Collectie Wapenfiches, Samengebracht door dr. A.L. Heerma van Voss, Gerangschikt naar wapenfiguren, Drs. J. Visser, Editie 2004, Onder auspiciën van de Fryske Rie foar Heraldyk, R.H. Postma:
1 boom met 3 vogels: IJssel

Bij Tresoar komt de familienaam (Van de) IJssel of IJsel voor in Dokkum en op Het Bildt. Maar welk echtpaar zal het betreffen?

Welke Friese heraldiek-kenner of genealoog heeft een suggestie?

Update: ons lid Klaas Pera verwees naar het boek “Graven spreken: perspectieven op grafcultuur in de middeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden”, geredigeerd door Peter Bitter, Viera Bonenkampová en Koen Goudriaan. Daarin wordt ook de familie (Van) IJssel in Het Bildt en enkele Friese steden besproken. Zie daarvoor de volgende link:
https://books.google.nl/books?id=BcPSAQAAQBAJ&pg=PA228&dq=familie+ijssel+in+dokkum&hl=nl&sa=X&ei=mqddVafoMMX-UoDcgNgB&ved=0CCAQ6AEwAA#v=onepage&q=familie%20ijssel%20in%20dokkum&f=false

zondag 10 mei 2015

Friese glas-in-loodramen in Vlaanderen

Kenner van gebrandschilderde ramen in de Nederlanden, Kees Berserik, legde ons een vraag voor met betrekking tot enkele ramen waarop het woord Fries te herkennen is. De ramen bevinden zich in een particuliere collectie in Vlaanderen, al zeker 80 jaar.

Oud-directeur van het Fries Scheepvaartmuseum, Sytse ten Hoeve, had het antwoord:
De fragmenten gebrandschilderd glas komen zeker uit een Friese kerk. Het ensemble met de allegorie op de Gerechtigheid komt uit een glas dat geschonken is door de [hoogmog]ende [Gedepu]teer [de] Staten van Fries[land]. Het andere ensemble met een allegorie op de Eenheid (zeven gebundelde pijlenbundels) komt uit een glas van de [Reken]mees [t]ers Va[n Friesland] uit 17[..]. De fragmenten zij dus 18de-eeuws, maar vroeg. De kwaliteit van de voorstellingen is beter dan die van de bekende Friese glasschilders Ype en Jurjen Staak.
Over het derde raam: De allegorische figuur is te geschonden om vast te stellen wat ze voorstelt. Op de voorgrond inderdaad een ankerstok. Het anker is doorgaans het symbool van de hoop.

Over gebrandschilderde ramen in Friese kerken kunt u meer lezen in deze gedigitaliseerde versie van een artikel van Sytse ten Hoeve.

Uit welke kerk de ramen precies komen weten we (nog) niet. In ieder geval niet uit de kerk van Hollum op Ameland, waarvan we zoveel nieuws ontdekt hebben sinds ons gepubliceerde onderzoek in De Sneuper nummer 111 en De Sneuper nummer 115.


donderdag 7 mei 2015

Boek over Waalse Furie 1572 in Dokkum, door Ihno Dragt

Museumdirecteur, lid van onze vereniging en columnist van De Sneuper, Ihno Dragt reikte op 6 mei zijn nieuwste boek uit aan de gepensioneerde Dokkumer huisarts André Jansen. Het boek heet “Ontsnapt aan het bloedbad: Hendrik van Bra’s verhaal over de ‘Waalse Furie’ van 1572 in Dokkum.”

Een tweede exemplaar was voor ons erelid Reinder Tolsma van de Commissie Naamgeving van de gemeente Dongeradeel en gaat vergezeld van het verzoek om het pleintje bij de Hanspoort om te dopen tot “Plein van de Waalse Furie”.

Het rijk geïllustreerde boek (100 pagina’s), uitgegeven door de Stichting Historia Doccumensis, verhaalt het ooggetuigenverslag van de Dokkumer arts Hendrik van Bra.

Deze wist ternauwernood aan het bloedbad te ontsnappen dat aangericht werd in opdracht van Caspar de Robles. Die was stadhouder van Friesland in naam van de Spaanse koning.

Na de inname van Den Briel eerder dat jaar (1 april 1572) ontstond er overal in de Nederlanden gewapend verzet tegen de Spaanse overheersing. Dokkum had zich juichend aangesloten bij de geuzen maar werd weer ingenomen door De Robles. Tussen de 400 en 500 burgers en boeren werden afgeslacht, de stad werd geplunderd en uiteindelijk in brand gestoken. Het wrede lot van Dokkum moest een waarschuwing zijn voor andere Friese steden om zich niet bij de Oranjegezinde geuzen aan te sluiten.

Het gebeuren ging de geschiedenis in als De Waalse Furie van Dokkum omdat de krijgsmacht van De Robles voornamelijk uit Waalse huurtroepen bestond.

Omdat deze de stad makkelijk binnen konden dringen bij de Hanspoort, pleit Dragt ervoor het pleintje daar te noemen naar die Waalse Furie. Als nagedachtenis aan het grootste bloedbad dat Dokkum ooit beleefde en dat doet denken aan de huidige gruweldaden van de I.S.

Al eerder werd in Dokkum dendrochronologisch onderzoek gedaan dat in relatie stond met de Waalse Furie. De binnenstad werd niet geheel platgebrand zoals eerst werd gedacht.

Het eerste exemplaar werd aangeboden aan André Jansen. Hij is één van de opvolgers van Hendrik van Bra als arts in Dokkum (nadat Van Bra in Heidelberg had gestudeerd) en tot zijn pensionering huisarts van de auteur.
Ihno Dragt werd telefonisch geinterviewd door Omrop Fryslan. Ook is er een video waarin Dragt en Reinder Tolsma aan het woord komen.

Update: Een prachtig artikel over 'Furies in beeld' verscheen in Tijdschrift Zeventiende Eeuw van 2014, online te raadplegen!

woensdag 6 mei 2015

Lezing Processiepark en Bonifatiuskapel: een icoon, woensdag 20 mei

Uitnodiging lezing op locatie 20 Mei a.s. om 20.00 uur, georganiseerd door Oud-Dockum.

Sprekers: Lammert de Hoop (historicus) & Broor Adema (architect)
Titel:  “Processiepark en Bonifatiuskapel: een icoon

Deze presentatie wordt gehouden op 20 Mei a.s. in de kapel.

Thema: “ Wat bezielde katholieken tot herleving van Bonifatius bedevaarten in protestants Dokkum? Welke visie schuilt er achter de unieke architectuur van de kapel? 

Wat zijn eigentijdse functies van dit religieuze monument voor stad en regio?  “

Op  20 Mei   2015   20.00 uur   Bonifatiuskapel  Bronlaan 12 te Dokkum

maandag 4 mei 2015

Kennis delen waar het kan

Tijdens onze ledendag in Hantum was éen ding meer dan duidelijk: Alleen door het delen van kennis helpen we elkaar verder met onze onderzoeken en wordt het sneupen pas echt leuk. Je hebt er niets aan jarenlang onderzoek te doen en vervolgens de vruchten daarvan niet te delen middels een publicatie of het uitwisselen van gegevens met leden en andere geïnteresseerden in uw onderwerp.

Sneupers op oud streekarchief boven brandweerkazerne te Dokkum
Ons eerste erelid en mede-oprichter van onze vereniging, wijlen W.T. Keune, was niet alleen streekarchivaris van Noordoost-Friesland, hij schreef ook nog vele artikelen en kleine boekjes over o.a. de kerken in onze regio. Op het streekarchivariaat Noordoost-Friesland in Dokkum kunt u deze publicaties gratis inzien.

Maar wie niet in de gelegenheid is in Dokkum ter plaatse poolshoogte te nemen kan tegenwoordig ook via internet al veel vinden. Recent heb ik enkele boekjes van Keune gescand en via ons Slideshare-kanaal beschikbaar gesteld.

Deze boekjes kunt u als pdf downloaden of via de pijltjestoetsen online doorbladeren en vergroten:
- Doopsgezind en remonstrant in Dokkum, 1973
- De kerk van Anjum, in het licht van oude rekeningen, 1973
- De kerk in Hantum, 1978

Heeft u zelf ook nog een mooie publicatie die zonder copyright te scannen en publiceren is, stuur dan de pdf of scans per email en wij delen het via onze website!

Het sluit ook allemaal mooi aan op het plan om het al lang uitverkochte standaardwerk Geschiedenis van Dokkum te herdrukken. Als u belangstelling heeft kunt u zich aanmelden via de inteken-actie, waarvoor 500 geïnteresseerden nodig zijn.
Intekenaren krijgen een voordeel van 10 euro op de normale verkoopprijs  van € 49,50 en kopen het boek dus voor slechts €39,50. Bovendien worden er onder de intekenaren 10 exemplaren verloot.

zondag 3 mei 2015

Genealogie Buwalda: Van Tjerkwerd tot Pella 1500-2015

Na 22 jaar werk is het eindelijk klaar, het langverwachte boek van de Buwalda genealogie. Dit boek is een mega-update van de Buwalda-stambomen na de Genealogie Buwalda van W.Tsj. Vleer, welke verscheen in 1954.
Een fullcolour boekwerk van 148 pagina’s met heel veel informatie en vooral veel foto’s en tekeningen van deze familie door de eeuwen heen.

Dit boek behandelt alle 12 verschillende Buwalda takken over de gehele wereld, van 1500 tot 2015. In het boek is de zogenaamde Dokkumer tak de grootste qua aantal nakomelingen!
Een groot deel van het onderzoek heeft dus betrekking op de Dongeradelen.
Omdat zoveel informatie nog eens zo’n 850 pagina’s in beslag zou nemen, zijn de uitgebreide stambomen op een bijgevoegde CD-rom gezet.

De prijs bedraagt slechts 25,--  per boek inclusief verzendkosten (binnen Nederland).

Het boek is vanaf nu te bestellen bij fam.aabuwalda@home.nl en geef daarbij aan of u het boek ophaalt of wilt ontvangen per post. Bij ophalen zijn de kosten slechts € 20,=.
Het bankrekeningnummer is NL62ABNA0481332456 tnv A.A. Buwalda en vermeld erbij duidelijk je naam, adres, postcode en woonplaats.
Levering vindt plaats in mei of juni a.s. en er worden 200 exemplaren gedrukt dus wees er op tijd bij.
André A. Buwalda & Jan Hugo Buwalda