Historisch Tijdschrift Fryslan over Fries toneel

Nummer 2 van de 20e jaargang, maart/april 2014 van Historisch Tijdschrift Fryslan gaat over het Friese toneel. Bijna elk dorp in Friesland heeft een eigen gezelschap, van Achlum tot IJsbrechtum.

Jubbega heeft er zelfs vier! De meeste spelen in het Fries. Maar liefst 138 gezelschappen zijn aangesloten bij de Stichting Amateurtoaniel Fryslan die opleidingen biedt en wedstrijden houdt om de kwaliteit te verbeteren. Die Friestalige toneelcultuur begon omstreeks 1860 toen in Koarnjum de eerste toneelvereniging werd opgericht. Al actief sinds het eind van de 19e eeuw zijn de gezelschappen Halbertsma uit Wergea, Tesselschade uit Hurdegaryp en Rjucht en Sljucht uit De Tynje.
Na de Tweede Wereldoorlog wordt de kiem gelegd voor een professioneel theatergezelschap en in 1965 onstaat de voorloper van Tryater, het oudste beroepstoneelgezelschap in Nederland. Volgend jaar viert Tryater het gouden jubileum. In deze Fryslan aandacht voor het Friese toneel. Bouke Oldenhof beschrijft de eerste stappen van Tryater naar een professioneel gezelschap. Anne Schumacher vertelt over zijn tweede leven als speler bij It Huzumer Toaniel.  
Doeke Sijens gaat in op het succes van Friese boeken op het podium. En Jelle Krol schetst het succesvolle 'priissprekken' dat in de 19e eeuw veel publiek trok.
Twee nieuwe rubrieken: Historici in Friesland met wat geschiedkundigen beweegt in hun onderzoeken en publicaties: Han Nijdam van de Fryske Akademy vertelt over zijn onderzoek naar de Friese boeteregisters. In zijn vrije tijd beoefent hij de Japanse krijgsdiscipline Aikido.
De andere nieuwe rubriek is Schatten van stinsen.  Deze eerste keer over Dekema State, waar de schrijver Havank verliefd werd op het schilderij van Anna Maria van Burmania.

In de rubriek Kort Nieuws o.a. aandacht voor de mogelijke terugkeer van schiere monniken naar Schiermonnikoog. Tien monniken van trappistenklooster Sion in Diepenveen willen uit hun te grote abdij en wellicht op het waddeneiland gaan wonen.
De Stichting 100 jaar Dam Jaarsma viert de 100e geboortedag van de schrijver en verzamelaar van volksverhalen. Zelfs het archief komt terug vanuit het Meertens Instituut in Amsterdam naar Eastermar. Een vrachtwagen vol!
Het Fries Scheepvaartmuseum heeft de oudste boot van Friesland aan haar collectie toegevoegd. Het is een praam uit de 12e eeuw, gevonden bij Tirns.
In Firdgum werd een zodenhuis gebouwd maar dat stortte deels in. Het wordt nu opnieuw opgebouwd.
En Siem van der Woude van Tresoar vond een complete partituur van een opera van de Harlinger componist Martinus Schuil (1842-1899). Het is bladmuziek van de komische opera Franchemont de marskramer. Met Opera Company Noord gaat Tresoar in augustus/september in het Openluchttheater te Burgum voorstellingen geven onder de titel Keapmanskeunsten.