Dokkumer opperkoopman bij de VOC Bocatius Pontanus

In het inmiddels niet meer bestaande historische tijdschrift De Navorscher stond ooit een kort artikel over een Dokkumer opperkoopman bij de VOC. Zijn naam was Bocatius Pontanus, mogelijk een Latijnse versie van de Friese naam Bokke van de Brug of iets dergelijks. Een opperkoopman was de hoogste functionaris aan boord van een VOC-schip, hoger dan de schipper!
Om in zo'n functie aan te treden moet hij wel connecties op hoog niveau gehad hebben. Vaak door familie. Mogelijk was hij de zoon van de hoogleraar aan de Universiteit van Harderwijk (de Gelderse Universiteit), Johannes Isaacius Pontanus (en zie Wikipedia), een op zee bij Elseneur (Denemarken) geboren Nederlander. En een connectie met een hofleverancier aan de VOC, de Admiraliteit van Friesland, toen nog zetelend in Dokkum, zou eveneens voor de hand liggen (hoewel hij in de bekende personeelslijst van de neven Smits niet voorkomt).

Bocatìus Pontanus, van Dokkum, kwam in 1636 in Indië, en was eenige jaren in Siam werkzaam, in het jaar 1643, die hem in dat jaar naar het eiland Formosa zonden, om ten behoeve der Compagnie de cultuur van die plant in werking te brengen, waarin hij niet ongunstig schijnt geslaagd te zijn; althans de Gouverneur-Generaal Antonie van Diemen schrijft hierover in dato 15 Maart 1645, aan den Gouverneur van Palicate (op de Coromandelkust in India, HZ), Arnold Heussen: ,,Ons werdt groote hope gegeven in corten op ‘t Eylandt Formosa merckelycke quantiteyt schoone Indigo geteelt sal worden.

om zich bekend te maken met de wijze van het bereiden der indigo daar te lande. Hij leverde hierover een verslag in aan den Gouverneur-Generaal en Raden van Indië,
Den oppercoopman Pontanus heeft dat werck onderhanden, ende schynt wel te sullen slagen, de monsters van daer ontfangen, worden emmers soo goet en deuchdelyck g’oordeelt , als d’Indigo Lahor ofte Byana; sulcx dat verhope mettertyt de Comp’. competentie van ons eygen territorium t’erlangen, ende haer middelen costy, als omtrent Agra des te rycker omcommen sullen, ende in andere waren mogen employeren, daer van ons den tyt wyser maecken sal.”
Stond hij in familiebetrekking tot den beroemden geleerde Johannes Isaacs Pontanus, den  geschiedschrijver van Gelderland?

Ook in december 1641 wordt Bocatius Pontanus genoemd in de Daghregisters van Batavia. Hij rapporteerde toen dat de Siamese indigo wel goed was maar verpest door de bewerking met limoen. In datzelfde rapport wordt ook de koopman Reynier van Tzum genoemd, eveneens een Fries.

In het Nationaal Archief in Den Haag vinden we nog wat meer informatie over Bocatius of Boccatius Pontanus (wellicht leuk om de documenten eens op te vragen en fotograferen als u er bent):
VOC Hoofdvestiging Surat
Beschrijving Extracten uijt de missiven van den assistent Boccatius Pontanus aen d'Ed. directeur Paulus Croocq tot Suratte concernerende de negotie der Engelschen in Brodera en Brootchia van 8 Junij tot 25 November 1640.

VOC Hoofdvestiging Surat
Beschrijving Diverse extracten uijt de missiven van den assistent Boccatius Pontanus uijt Broda aen den directeur Paulus Croocq te Suratte van 8 Junij tot 29 September 1640.

VOC Hoofdvestiging Siam
Beschrijving Originele missive van d'E. Boccatius Pontanus te Siam aen den gouverneur generael Van Diemen in dato December 1641.

VOC Hoofdvestiging Taiwan
Beschrijving Copie vertoogh door den oppercoopman Bocatius Pontanus wegens de procure des indigos tegen 1646, gedateerd 13 October 1645.

In de Namenlijsten van Martin Engels vinden we onze opperkoopman in de administratie van het Leeuwarder Old Burger Weeshuis, naar aantekeningen van W. Dolk, voornamelijk betrekking hebbend op begrafenissen van plaatsgenoten, waarbij de rode wezen de lijkstoet hadden gevolgd. Pontanus : ontvangen van doctor Barnardus Fulenius, professor te Franiker, als geauthoriseerde curator, een legaat van Boccatius, in Oost-Indien gestorven # 1650 mrt. 6.
Blijkbaar was hij in 1650 gestorven en liet hij een legaat na aan het Leeuwarder weeshuis, dat via zijn curator, de bekende Bernardus Fullenius senior werd geregeld.

Update: De doopsgezinde kunstschilder Michiel van Musscher maakte een prachtig schilderij van de Remonstrantse predikant Isaac Pontanus (1625-1710) die ook in Dokkum gestaan heeft, waarop hij met zijn kleinzoon is afgebeeld. Mogelijk is Isaac een broer of neef van Bocatius?  Van Musscher maakt ook in 1689 nog een ander portret van Isaac Pontanus.
Ook vond ik online nog een Album Amicorum van Johannes Isaacs Pontanus (1592-1627), die ook brieven schreef aan Constantijn Huygens en Hugo de Groot.