Stamt u ook af van zwervers?

De Telegraaf van 22 mei 2008 kwam met de kop 'Lubbers stamt af van zwervers'. Hiermee werd oud-premier Ruud Lubbers bedoeld, telg uit een (voorzover ik weet) Groningse familie. De voornaam Lubbert, waarvan Lubber(t)s het afgeleide patroniem is kwam er vrij veel voor. In Gens Nostra, het blad van de Nederlandse Genealogische Vereniging is zijn genealogie wel eens gepubliceerd. De krant van wakker Nederland vervolgde met ook 'D66-leider Alexander Pechtold en volkshistoricus Geert Mak, stamt af van landlopers.' Geheel in stijl van de Telegraaf wordt van een mug een olifant gemaakt. De 'voorouder' van Lubbers betrof een broer van zijn grootvader, dus oudoom. Het hele artikel is gebaseerd op de recent ontsloten archieven van de Maatschappij van Weldadigheid, een soort opvoedings-instituut in de bossen van Drenthe. Het Drents Archief beheert de archieven van de instelling die als een testomgeving diende voor het weer in het gareel krijgen van kruimeldieven, landlopers, asocialen en andere lastige personen.

In eerste instantie werd begonnen met een Proefkolonie. Het gelijknamige boek van stad-Groninger Wil Schackmann geeft een goed inzicht in de opzet en werkwijze van deze kolonie. In 1818 kwamen 52 proefkolonisten vanuit het gehele land naar Drenthe, gestuurd door plaatselijke subcommissies. Enkele maanden geleden mailde Wil onze vereniging met gegevens over Dokkumers in de kolonie, zoals een brief uit 1823 over Dokkumer Douwe Petrus van Steenwijk.

Recent kwam ook een boek uit van Suzanna Jansen uit Amsterdam, getiteld het Pauperparadijs. Op basis van haar familiegeschiedenis reconstrueerde zij de belevenissen van haar voorouders in de Maatschappij van Weldadigheid.

Op zondag 25 mei is een Voorouderdag georganiseerd in het Gevangenismuseum in Veenhuizen, gevestigd in een van de gebouwen van de voormalige Maatschappij. Hierbij wordt door Alexander Pechtold een database (beschikbaar via Drenlias) geopend met de mensen die ooit via de Maatschappij van Weldadigheid heropgevoed werden. De database omvat een periode van 1818 tot 1921: 74.000 namen van kolonisten in de ‘dwangkolonies' (Veenhuizen en De Ommerschans) en de ‘vrije kolonies' (Frederiksoord, Willemsoord en Wilhelminaoord). Daarnaast zijn er 5.600 signalementkaarten met foto's en beschrijvingen van landlopers en bedelaars die tussen 1896 en 1901 tot Veenhuizen werden veroordeeld.
Het CBS berekende dat tenminste één op de zestien Nederlanders voorouders heeft, die een heropvoeding hebben ondergaan in de Drentse paupergestichten van de 19e eeuw. Het lijkt me wat veel, en het statistische gegoochel van het CBS is natuurlijk niet een zuivere meting. Maar het zullen er best een behoorlijk aantal zijn. En ergens in een zijtak van uw stamboom zal ook vast wel iemand zitten die er een tijdje heeft doorgebracht. Troost u met de gedachte dat u in goed gezelschap bent, en zoals we recent in een eerder blogartikel meldden levert het misschien ook nog mooie oude foto's op !

Op onze Sneuper-site staat al enkele jaren een index van Maatschappij van Weldadigheid, Noordoost Friezen in Veenhuizen/ Ommerschans, gebaseerd op overzichten die Reid van der Ley maakte voor het Genealogysk Jierboek van de Fryske Akademy. Van deze mensen is in veel gevallen een afbeelding beschikbaar! Ook een voorouder (nou ja, neef van zijn grootvader) van de bekende filmmaker Bert Haanstra, die afstamt van een hanenkoopman uit Dokkum, komt in deze lijst voor. De familie Haanstra was weer direct verwant aan de familie Lodeizen, bekend van de jong overleden dichter Hans Lodeizen. Zie de parenteel van Leonardus Peel voor hun verwantschap. Nog steeds zijn telgen uit deze families actief als filmmaker of actrice. De foto bij dit artikel vertoont Albert Haanstra 'en profile' en 'en face', met de vingerafdrukken van rechterduim, -wijsvinger, -middelvinger, en -ringvinger.