Samen staan we sterk, zeker op zee

Door Richard Keijzer

Vraag: wat hebben Gerris Adis, Pieter Botis, Cornelis Dircks, Minne Douwesz, Wapke  Eelkens, Hendrik Foppis, Piers Jelles, Cornelis Cornelisz de Jongh, Jan Jurjaensz Rosée, Zelis Pietersz Kouwenhoven, Hendrik Jacobsen Nagtegael, Jacob Gersz Nagtegael, Jan Nobel, Arent Heeres Schol, Lourens Heeres Schol, Geert Sips en Eelcke Spanjaert met elkaar gemeen? Het eenvoudige antwoord is: ze komen allemaal van Ameland, het wat minder voor de hand liggende antwoord luidt: ze voeren met een groot aantal anderen in konvooi naar de Oostzee in 1713.

Op 18 april verzamelden de deelnemers aan het konvooi zich op de rede van Texel. Daar kregen ze instructies om als een georganiseerde groep naar de Oostzee te varen. Een complete lijst van deelnemers aan dit konvooi is te vinden in het Stadsarchief van Amsterdam. Op die lijst zien we ook dat het gezelschap op 3 mei 1713 in zee is gestoken. Uit de SontTolregisters wordt gehaald dat de schepen op 18 of 19 mei 1713 door de tolgaarders zijn geïnspecteerd.

Het hele konvooi bestond uit 167 schepen met 1390 man aan boord. Een dermate grote groep kon niet in één dag de tolprocedure van de Sont doorlopen, vandaar dat het werk over twee dagen moest worden uitgesmeerd. Het varen in een convooi werd strak geleid. De leiding berustte bij drie schepen, te weten

De admiraal – algehele leiding

De vice-admiraal – de rechterhand van de leiding

De schout-bij-nacht, in het Engels rear-admiral geheten. Het schip van deze kapitein voer ’s nachts aan de staart van het convooi, op de uitkijk naar achteropsluipend ongewenst volk.

Deze drie zorgden dus voor de beveiliging van het konvooi. Maar… waren drie schepen wel voldoende voor die klus? Het antwoord is ja, want een deel van de koopvaardij was in die tijd goed bewapend. Uit de konvooilijst blijkt, dat alle schepen bij elkaar de beschikking hadden over 140 vuurmonden. Kanonnen dus, die kogels van 2, 4 of 8 pond konden afvuren. Een piraat bedacht zich wel twee keer voordat hij zo’n groep zou aanvallen.