donderdag 28 januari 2016

Historisch Tijdschrift Fryslân en de mythe van Auke Wybesz

Aansluitend op het symposium van de Wurkgroep Maritime Skiednis van de Fryske Akademy bevat het eerste nummer van 2016 van Historisch Tijdschrift Fryslân de verhalen van de sprekers. De cover toont een detail van het schilderij 'De ree van Hindeloopen' door Gerard S. Huttinga, 18e eeuw.

De focus van het symposium was de Maritieme Geschiedenis van Zuidwest Friesland. Dan heb je het over plaatsen als Staveren, Molkwerum, Koudum, Workum en Hindeloopen. In deze laatste stad werd het symposium gehouden in een mudvol gebouw De Foeke (ca. 150 belangstellenden!).
De werkgroep, waar ik ook lid van ben, had een bont gezelschap sprekers weten te strikken.

Na een algemene inleiding van werkgroepvoorzitter Rob Leemans kreeg de directeur van Museum Hindeloopen, Ties Elzenga, het woord. Hij vertelde over de Hindelooper zeereis, een samenwerkingsverband tussen het museum en de maritieme werkgroep voor het herinrichten van het museum.

De eerste spreker, Karel Gildemacher, en kenner van de Friese wateren, schetste de historische ontwikkeling van de Zuiderzee.

Elisabeth Spits van het Scheepvaartmuseum Amsterdam liet de diverse type schepen de revue passeren, met de fluit en het smakschip als belangrijkste voor deze regio.

Rob Leemans, ook stuurman van het schip de Eendracht, leidde ons in vogelvlucht langs de diverse technieken van navigatie door de eeuwen heen. Met name het correct bepalen van de lengte heeft lang geduurd, totdat een betrouwbare chronometer op zee rond 1750 uitgevonden was.

Cor Trompetter vertelde over de schippersgemeenschappen in Zuidwest Friesland, waarin ook veel doopsgezinden met Amsterdamse connecties zich bevonden. Doopsgezinde families als Roos en Hinloopen werden zeer rijk.

De partenrederij als bedrijfsvorm bij de Friese koopvaardij in de 18e eeuw werd behandeld door Jelle Jan Koopmans. Zowel Friese reders als rijke Amsterdammers namen deel in een part van diverse schepen uit de regio, om hun risico te spreiden. Vaak hadden de schippers zelf ook een part.

Het klapstuk van de dag was de spreekbeurt van Jan de Vries uit Koudum. Nadat ik hem vorig jaar had getipt over een Molkwerumer schipper, Wiebe Siewerts, die voor tsaar Peter de Grote een door hem aangekochte collectie preparaten van de Amsterdamse apotheker Seba had vervoerd, wist hij een verband te leggen met de al lang bestaande legende van Auke Wybesz in Hindeloopen. Deze vermeende Hindelooper schipper zou de eerste Nederlandse schipper op de Russische rivier de Neva (bij Sint Petersburg) geweest zijn en daarvoor rijkelijk beloond met allerlei privileges. Jan legde haarfijn bloot hoe het echt zat, wat uiteraard tot de nodige consternatie leidde!

Hanno Brand van de Fryske Akademy sloot de dag af met een samenvatting van de sprekers, waarna het lokale zeemanskoor onder de naam, jawel Auke Wybesz, diverse liederen aanhief, waaronder het Batavialied. Een eenvoudige doch voedzame warme maaltijd was het sluitstuk van de genoeglijke dag.

Voor een korte foto-impressie kunt u het foto-album bekijken.

Geen opmerkingen: