De reeks Rare Kostgangers van W.Tsj. Vleer

Hij is een beetje in de vergetelheid geraakt maar de genealoog W.Tsj.(Wigle Tsjerk) Vleer (1919-1999) uit Hardergarijp moet een enthousiaste sneuper zijn geweest. Hij hield regelmatig voordrachten over de vele bijzondere gevallen die in de Criminele Sententies van het Hof van Friesland voorkomen. Hij refereert aan de verhalen in Uit Frieslands Volksleven van Waling Dijkstra en het Fryske Segeboek van S.J. van der Molen met de vele voorbeelden van bijgeloof in vorige eeuwen.
Maar de criminele sententies zijn van een aparte soort. Zoals Vleer stelt: “Mocht u iets lezen dat u niet aangenaam is, bedenk dan, dat het gaat om de werkelijkheid, de harde realiteit van het leven. Het leven in een tijd die we niet vergeten mogen”. Hij haalt ook wijlen Dr. G.A. Wumkes aan, die in de Vrije Fries van 1915 schrijft dat deze “geschiedbronnen van den eersten rang, door oudere Friese historici hoog werden aangeslagen en ijverig gebruikt, terwijl zij door jongere geschiedschrijvers zijn verwaarloosd. “

Vleer bracht in eerste instantie door lezingen, die gelardeerd werden met vele voorbeelden, deze bron weer onder de aandacht en besloot na de vele vragen een reeks van boekjes (de Rare Kostgangers ofwel RAKO reeks) te publiceren die hij in eigen beheer volgens een soort abonnement aan de man bracht,  in een oplage van 500 stuks. En dan niet gedrukt maar om de kosten laag te houden als microprint, een soort gestencild typwerk. In deel 4, Rare Kostgangers in Dokkum en omliggende gemeenten door de eeuwen heen, Dantumadeel, de Dongeradelen en Kollumerland kondigt hij aan dat de gehele reeks 17 delen zal gaan bevatten met rare kostgangers uit Friesland, totaal 1630 bladzijden! Bij een abonnement op minsten 5 delen was de prijs 2,30 gulden per stuk. Voorafgaand aan deel 4 waren reeds verschenen:

Deel 1: Rare Kostgangers in Achtkarspelen (inhoudsopgave). Deze is in 1981 nog herdrukt.

Deel 2: Rare Kostgangers in Heerenveen en Haskerland

Deel 3: Rare Kostgangers in Opsterland en Smallingerland. (inhoudsopgave en voorbeeld Maaike Jelles)

Verder zouden binnenkort verschijnen:

Deel 5: Rare Kostgangers in Sneek, IJlst en Wymbritseradeel

Deel 6: Rare Kostgangers in Leeuwarden I

Deel 7: Rare Kostgangers in de Stellingwerven.

Een losse publicatie van Vleer in de Leeuwarder Courant van 17 mei 1961 was Rare Kostgangers in Bonte Bok (Bovenknijpe): kastelein Jacob Lenses kreeg een dolle politieman tot klant : Sake Hansen logeerde er weken lang (en kreeg de doodstraf).
Zelf heb ik deel 1, 3 en 4. Ik vraag me af of de gehele reeks uiteindelijk is gepubliceerd of dat het voortijdig is gestaakt (deel 5 is in ieder geval nog wel gepubliceerd). In ieder geval bevatten de boekjes kostelijk leesvoer. Zo schreef ik kortgeleden over de online Lidmatenboeken van Dantumawoude, waarin ene Jan Eelses door de kerk geschorst werd. Het blijkt dat hij inderdaad een bizarre overtreding had begaan, niet alleen door een aantal mensen met een mes te bedreigen en te verwonden, maar ook door een vrouw te dwingen zijn nagels te knippen! In het RAKO boekje over Dokkum en omstreken wordt dit geval beschreven.

Enkele verhalen heb ik ook integraal overgenomen op de Sneuper website, zoals die over Anna van Ezumazijl (zie ook het lemma bij ING), Anjumer schoolmeester moest te pronk staan, Kollumer Oproer in 1634 en de Heer van Zweden. Om de liefhebbers wat meer inzicht in de inhoud van de boekjes te geven heb ik de inhoudsopgaven gescand en zal ik binnenkort zoveel mogelijk ook de namen van betrokkenen in deze krimis vermelden. De boekjes zijn vaak via Marktplaats nog wel te krijgen. Vleer had een brede interesse, maar moet ook een dromer zijn geweest. Zo was hij wichelroedeloper/historisch radiëstesist (pendelaar), initiatiefnemer van de Drentse Rijwielvierdaagse en lid van de Fryske Akademy. Ook ging hij op jacht naar een miljoenenschat (Leeuwarder Courant 1951). Het werk van Vleer verdient het door vele sneupers gelezen en gewaardeerd te worden!