vrijdag 2 november 2012

Brandewijnkom Botma en Roorda in collectie Rijksmuseum

Het Rijksmuseum had allang een groot deel van zijn collectie digitaal ontsloten via de website Rijksmuseum.nl maar deze week werd deze in een nieuw jasje opnieuw gelanceerd.
Met het oog op de opening van het fysieke museum in 2013 is alvast digitaal de collectie makkelijker toegankelijk gemaakt voor zowel gebruikers van pc en laptop als mobiele apparaten als iPads en mobiele telefoons.
Brandewijnkom in collectie Rijksmuseum van Dokkumer zilversmid Paulus Sakes
Echt nieuw is de mogelijkheid om een eigen digitale verzameling bij elkaar te brengen in de zogenaamde Rijksstudio. Dit is een eigen plekje op de website waarvoor je je moet registreren (dat ook makkelijk kan via je bestaande Facebook of Twitter-account, net als op onze www.HVNF.nl ). Vervolgens kun je dan na het zoeken door de collectie je favoriete kunstwerken in je virtuele kunstverzameling plaatsen. Zo gezegd, zo gedaan. Ik registreerde me via mijn Facebook-account en deed o.a. een zoekopdracht op Dokkum. Een van de resultaten was een zilveren brandewijnkom uit 1647 van de Dokkumer zilversmid Paulus Zacharias. Dit is de duurdere vorm van zijn oorspronkelijke naam, Paulus Sakes. Het mooie is dat de afbeelding in hoge resolutie te bekijken is en dan zie je direct aan de voorzijde van de afbeelding twee cartouches met familiewapens en initialen. Ik mailde kenner van de Friese inscripties voor 1811, Hessel de Walle, en al vrij snel kwam hij met het antwoord.
Het linkerfamiliewapen met de drie klavers en de drie visjes (ofwel botten) is dat van de familie Botma terwijl de rechter met de halve Friese adelaar en 3 klavers die van de familie Roorda is. Vreemd genoeg zijn de bijbehorende initialen in omgekeerde volgorde. De initialen AGR en SGB moeten staan voor het echtpaar Aukje Gerrits Roorda en Sake Gabes Botma die waarschijnlijk in hun huwelijksjaar deze brandewijnkom kregen. Logischer was geweest dat AGR rechts boven het bijbehorende familiewapen zou staan en SGB links, boven het Botma wapen. Op de website van ons lid Rinse Brink over de familie Botma staan vele voorwerpen maar deze nog niet.

Van Paulus Sakes zijn diverse andere zilveren voorwerpen bewaard gebleven. Hij was een van de oprichters van het Dokkumer gilde van goud- en zilversmeden in 1645. Een mooie bron voor achtergrondinformatie is het boek uit 2002 van Janjaap Luijt, in samenwerking met Jan Schipper, Marlies Stoter en Cor Venema en uitgegeven door het museum Admiraliteitshuis: Dokkumer, Kollumer en Amelander zilver. Zo maakte Paulus Sakes in 1649 bekers met gegraveerde medaillons voor Aen Obbes en Iantien Aeriens en een onbekende opdrachtgever. Uit 1655 is de avondmaalsbeker van Ee bekend. Ter viering van de gereedgekomen trekvaart tussen Dokkum en Groningen maakte hij in 1656 een aantal penningen (naar ontwerp van de Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma) waarop in het Latijn o.a. de Dokkumers Potter, Suyderbaen en Hoochacker worden vermeld. Een avondmaalsbeker van Akkerwoude/Murmerwoude uit 1657 noemt de schenkers: dominee Hermanus Scheversteijn, Folcke Binnerts, Johannes Gerlofs, Oeds Ryckles en Pytter Annes, terwijl een beker uit 1660 getooid is met de inscriptie AC 1682. Een schotel uit 1664 van Sakes' hand toont een gevierendeeld familiewapen (RK?) met een wildeman met knots, twee lelies en drie dwarsbalken met vier schuinkruisjes. En tenslotte een zilveren lepel met op de achterkant van de bak de initialen DI, AD en TRP. Wie de initialen herkent stuurt ons aub een mailtje!
Genealogische informatie over Paulus Sakes: hij werd geboren in Kollum als zoon van zilversmid Sake Paulus en Anschgen Eesgis. Hij ondertrouwde op 23 november 1653 te Dokkum met Catharina Canter van Oosten, dochter van de page aan het hof van Filips de tweede, Jacob Canter van Oosten en Machteld Arents. Hij woonde te Dokkum in de Kleine Gasthuisstraat en de Hoogstraat.

1 opmerking:

Unknown zei

er is een heuse familie van Dockum, ik weet niet goed hoe we dit kunnen bijhouden. ik woon tegenwoordig in Amerika, maar iedereen met informatie is welkom te schrijven naar: thetalldutchman@Gmail.com

Reinier van Dockum