Ons erelid
Reinder Tolsma heeft weer prachtig werk verricht! De laatste tijd zijn er
drie nieuwe indexen beschikbaar gekomen op de website van onze vereniging, terwijl een
vierde index in opbouw is. Het aantal namen dat in die indexen voorkomt bedraagt al
meer dan 13.600 en wordt alleen nog maar groter. Dit wordt ook beschreven in
De Sneuper 121 van maart 2016 en zullen we met enige regelmaat verversen.
1.Index op de floreenkohieren van Oostdongeradeel (6083 namen)
Deze index staat al enige tijd op de webside. De floreenkohieren geven naast de eigenaren, gebruikers, naastlegers en grootte ook de belasting weer die voor elke boerderij betaald moest worden. Deze floreenrente gaat terug tot het
Register van Aanbreng uit 1511, eigenlijk het eerste floreenkohier. Nadat in
1640 het aan het floreenkohier gekoppelde stemkohier opnieuw wordt vastgelegd, worden in
1698 de floreenkohieren vernieuwd en daarna iedere 10 jaar aangepast tot 1858, het jaar waarin ook de kadastrale nummers per boerderij worden weergegeven waardoor lokalisatie van de boerderij mogelijk wordt. Zo is in veel gevallen de bezitsgeschiedenis van een boerderij van 1511 tot 1858 te volgen.
Het belang van de floreenkohieren voor de hedendaagse onderzoeker is velerlei. Omdat op de genoemde boerderijen ook het stemrecht in dorps- en grietenijzaken rustte,
kan worden nagegaan wie er in dorp en grietenij veel te zeggen had. Voor
genealogen is ook veel uit deze index te halen omdat de gebruikers worden genoemd. Soms is iemand te volgen op meerdere boerderijen, een enkele keer in meerdere dorpen. Soms wordt een boerderij generaties lang door dezelfde familie gebruikt, maar er zijn ook boerderijen die vrijwel elke tien jaar een andere gebruiker hebben.
De prachtig gerestaureerde boerderij
Humaldawei 37 te Ee, in het floreenkohier bekend onder nummer 10, is niet meer in gebruik voor het boerenbedrijf.
2.Index op de weesboeken van Oostdongeradeel (4158 namen)
Bleven er na het overlijden van de ouders minderjarige wezen over dan werden er door het nedergerecht voogden aangewezen, waarvan nota werd gemaakt in het autorisatieboek; van
Oostdongeradeel zijn ze van 1614-1810 aanwezig en van de jaren 1656-1810 heeft de FAF indexen gemaakt.
De benoemde
voogden waren aanwezig wanneer door het gerecht een inventaris (later opgenomen in het weesboek) opgemaakt werd na het overlijden van de ouders. Ook als één van de ouders overleed, werd een inventaris opgemaakt om het moeders- of vadersaandeel van de kinderen te bepalen, zeker wanneer de andere ouder wilde hertrouwen. Naast de namen van de ouders, de kinderen (en hun leeftijd!) en de voogden (meestal een oom van moeders- of vaderskant) vindt men ook eventueel de tweede echtgenoot en de woonplaatsen vermeld. Van Oostdongeradeel zijn deze
‘weesboeken’ bewaard gebleven van 1582-1810 in maar liefst 35 delen.
U wordt al een heel eind op weg geholpen met de
Uittreksels van de Weesboeken Oostdongeradeel van 1691 tot 1810.
3.Index op de grondpachten van het weeshuis te Dokkum (2927 namen)
De armvoogdij/weesvoogdij had verschillende inkomsten, van de verhuur van de Westerisselanden tot oortjesgelden, marktgelden, collecten, gaven bij het beluiden der doden en bij de verkoop van beurtschepen enz.
Een belangrijke vaste post was die van de grondpachten en eeuwige renten die op huizen in de stad Dokkum, maar ook op landerijen en boerderijen in de regio rustten en die jaarlijks konden worden geïnd. Deze grondpachten zijn op enig moment aan het gasthuis geschonken, de oudste gegevens daarover in de registers komen uit 1509.
Deze registers zijn bijgehouden
van 1585-1819 en bevatten honderden namen van eigenaren en bewoners van huizen die een jaarlijkse grondpacht moesten betalen aan het weeshuis. Per huis is zo de bewoningsgeschiedenis na te gaan van 1585 tot na 1800 en daarmee zijn deze ‘staten’ een unieke bron. Door de gegevens uit deze staten te koppelen aan het reëelkohier vanaf 1711 komen er tot 1805 nog meer gegevens beschikbaar.
Redacteur en lid van onze vereniging, Piet de Haan, is er in geslaagd om het
reëelkohier weer te koppelen aan kadastrale leggers vanaf 1832 waardoor van een aantal huizen in Dokkum gegevens beschikbaar komen vanaf 1585 tot aan onze tijd.
Uit de gegevens over de 148 in de ‘staten’ genoemde huizen zijn in totaal 2927 namen van eigenaren/bewoners gehaald, een prachtige bron voor genealogen met voorouders uit Dokkum: de straat waarin hij of zij woonde, soms zelfs het huisnummer, en de jaren waarin raken hierdoor bekend. Sommige personen zijn in meerdere huizen te volgen of werden van bewoner eigenaar (ook andersom!).
4.Stedepachten, 1630 (466 namen)
In het archief van de stad Dokkum is het volgende archiefstuk opgenomen:
"
Stadsgrondpachten iaerlijx opden 1 Maij verschinende soo wel van heer Magnus, Heer Hardus ende heer Hidde, lenen, kercke grondpachten ende andere". Dat register lijkt een mooie aanvulling op de index van de hierboven genoemde registers van grondpachten van het weeshuis. Dit register is weliswaar maar van één jaar, maar bevat toch weer 233 huizen/kamers. Opgeteld bij de 148 huizen uit de weeshuisboeken zijn dat in totaal 381 huizen in de stad Dokkum waarvan gegevens beschikbaar komen
Vroeg floreenregister
Het tweede gedeelte van dit register bevat de: ‘Florenen van landen onder dese stads tafel schietende ende alle tue maenten betaelt wordende’. Daarmee is een vroeg floreenregister nu ook ontsloten want zoals hierboven al is geschreven zijn van de meeste grietenijen de floreenkohieren pas bewaard gebleven vanaf 1698.
Laat het ons weten als u iets moois vindt en/of er een artikel voor De Sneuper over wilt schrijven!
