De Witte Papoea uit Wierum

Schip van Kamma, Jonge Freerk, in Engeland

In Wierum wordt dit jaar veel aandacht besteed aan Freerk Christiaans Kamma. De activiteiten vinden plaats als een Under de Toer project in het kader van Culturele Hoofdstad 2018. Een expositie over Kamma is te zien tot en met 15 september 2018 in Museumkerk Eben Haëzer. Blijvend zijn echter de expositie-uitgaven. Deze zijn zeker de moeite waard.

Freerk Kamma (1906-1987) stamt uit een Wierumer vissersgeslacht, maar betekende later als zendingswerker en antropoloog veel voor de Papoeabevolking in Nieuw Guinea. Zoveel, dat hij door hen zelfs de witte Papoea wordt genoemd!

Hoewel Kamma met tussenpozen ruim 30 jaar in Nieuw Guinea werkte, is hij Wierum nooit vergeten. Zo leidde hij in 1968 de herdenkingsdienst bij de onthulling van het vissersmonument op de dijk in Wierum. Dit monument herdenkt de Ramp van 1893, waarbij 22 vissers omkwamen. Ook Kamma’s grootvader Freerk Christiaans Kamma was een van de omgekomen vissers.

Bernard Keizer, opgeleid als cultureel antropoloog en later hervormd predikant kwam in 2016 in aanraking met het leven en werk van Kamma. Hij schreef het boek: Freerk Kamma, de witte papoea. In mooie, begrijpelijke taal beschrijft hij het leven van Kamma. Daarin wordt ook op een mooie manier de link gelegd tussen zijn verleden in Wierum en zijn leven in Nieuw Guinea. Zo wordt beschreven, dat Kamma als varende zendingswerker veel profijt had van zijn opleiding aan de zeevaartschool in Wierum. Ook wordt een verband gelegd tussen zijn drang om goed te doen en zijn schuldgevoelens over de verdrinkingsdood van zijn vader. Maar Wierum blijft altijd in zijn hart, getuigen zijn woorden op een dorpsreünie : “Hwêr’t wy yn ‘e wrâld ek hinne stouwe, wy sille altiten Wierumers bliuwe.”  

Freerk Kamma

Een tweede expositie-uitgave is van de hand van Freerk Christiaans Kamma zelf. In de Tweede Wereldoorlog verbleef Kamma geruime tijd in het jappenkamp Pare-Pare. Kamma was een zeer goede verteller en vertelde ook veel over zijn jeugd in Wierum. Hij werd door zijn lotgenoten aangemoedigd om zijn jeugdherinneringen op papier te zetten. Dit leidde tot het boekje “de visschersvloot komt, Jeugdherinneringen over Wierum door Freerk Christiaans Kamma”. In dit door Kamma geïllustreerde boekje maken we kennis met het Wierum aan het begin van deze eeuw, waar de vaders veelal ver van huis waren, omdat ze werkten op de haringloggers, maar waar ook nog de vis bij afslag werd verkocht onder aan de dijk. Ook wordt beschreven over het (bij)geloof in tsjoensters en tsjelwiven in Wierum. Ook gaat Kamma in op de stap van zijn ouders om van de visserij over te stappen naar de binnenvaart. Ze voeren op het roefschip “de Jonge Freerk”, welke nog steeds bestaat en nu als woonschip dient in Engeland. De beschrijvingen van Kamma geven een goed beeld van het Wierum in het eerste kwart van de twintigste eeuw.

Meer informatie op: http://www.museumkerk.nl/archieven/413

De Sneuper 130, juni 2018, met eendenkooien, Tjessens en confessies

Het zomernummer van ons verenigingsblad De Sneuper, nummer 130, heeft als cover de eendenkooi
in de polder van Ternaard.

In het omslagartikel neemt Gerard Mast ons opnieuw mee in de wereld van de eendenkooien; dit keer in voormalig Westdongeradeel.
Kees Bangma geeft een voorproefje van het boek over Friesland en de Eerste Wereldoorlog met een doofpotartikel over Wierumer vissers.
Reinder Tolsma beschrijft de vergane glorie van het buiten Tjessens bij Holwerd en Rudolf Broersma beeindigt de beschrijving van de dorpswapens van Dongeradeel met Waaxens, Wetsens en Wierum.
Thijs Gras beschrijft een stranding op ‘de rotsen’ van Ameland en redactielid Theo Delfstra haalt de schoolbesmetting uit Ee, tussen de wereldoorlogen, uit de vergetelheid.
Een bijzondere vondst was de inscriptie in een Album Amicorum van de schoonheid Lisck van Eysinga (van het mooie portret dat in Kollum getoond werd), die tussen haar twee huwelijken nog een aanbidder gehad blijkt te hebben (uit de familie Van Aylva)! Wibo Boswijk en Hans Zijlstra doen verslag van de pikante zaak.
Jan Gaasterland reageert op de ‘opskuor yn Morra’ in De Sneuper 124.
Frans Thuijs tenslotte doorzocht de ‘Confessieboeken’ van het Stadsarchief Amsterdam op kruimeldieven tot moordenaars uit Noordoost-Friesland.

Zo is De Sneuper 130 afwisselend en interessant voor iedereen, maar natuurlijk kan uw artikel daaraan bijdragen in een volgend nummer... Want wij blijven afhankelijk van de kopij van onze leden. Stuur dus vooral uw (genealogische of streekhistorische) bijdrage in! De kopijvoorwaarden kunt u online inzien.

De najaarsledenbijeenkomst zal waarschijnlijk bij het Noordelijke Archiefdepot in Nuis plaatsvinden!

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
- Eendenkooien in Westdongeradeel, Gerard Mast
- Opskuor yn Morra: een reactie, Jan Gaasterland
- Noordoost-Friezen in Amsterdamse confessieboeken, Frans Thuijs
- Dood Wierumer vissers in de doofpot, Kees Bangma
- Tweede liefde van Lisck van Eysinga, Wibo Boswijk/Hans Zijlstra
- Help, we slaan op de rotsen bij Ameland!, Thijs Gras
- De vergeten schoolbesmetting in Ee, Theo Delfstra

GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS 
RUBRIEKEN & COLUMNS
- COLUMN: Je mutte mar hoare...,Ihno Dragt.
- Vergane glorie: Tjessens te Holwerd/Waaxens, Reinder Tolsma
- Heraldiek, wapen van Waaxens, Wetsens, Wierum, Rudolf J. Broersma
 
DIGITAAL, ACTUEEL & VARIA  
- Museumbezoekje: Schierstins Veenwouden, Lisette Meindersma
- Ingeboekt: Pastorieën & Duivelse dillema's, Lisette Meindersma en Warner Banga 
- WEBSITE & -BLOG: Digitaal verhaal: Van Tinco to Sonttol, Hans Zijlstra

Op de Praatstoel 2: verhalen uit NOF. Bestel dit fantastische boek (leuk als kadootje)! Slechts 10 euro voor ruim 400 pagina's hardcover (plus verzendkosten 6,75 ivm dikte boek. Af te halen in Dokkum zonder verzendkosten).
 
Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar voor oa 4 x De Sneuper) via dit online formulier.

U kunt ook altijd een ruim van de belasting aftrekbare gift doen. Wij zijn immers een Algemeen Nut Beogende Instelling: Culturele ANBI. Voor donateurs van culturele ANBI’s geldt een extra giftenaftrek. Particulieren mogen in de aangifte inkomstenbelasting 1,25 keer het bedrag van de gift aftrekken. Ondernemingen die onder de vennootschapsbelasting vallen, mogen 1,5 keer het bedrag van de gift aftrekken in de aangifte vennootschapsbelasting.
Dus een particulier die 1000 euro schenkt mag 1250 euro van de belasting aftrekken, een bedrijf zelfs 1500 euro.

De Sneuper 124, december 2016, met Hessel van Meckema, vluchtelingen en Aylva-zilver

Het winternummer van ons verenigingsblad De Sneuper, nummer 124, heeft als coververhaal Vluchtelingen 1940-1945. Onze leden Doede Douma en Reinder Tolsma onderzoeken de stroom vluchtelingen en evacués (veel Zeeuwen!) die Noordoost-Friesland en met name Oostdongeradeel overspoelde tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Nog maar zo'n 70 jaar geleden, maar de vragen die zij in hun inleiding stellen, zijn vandaag de dag nog steeds actueel! Zijn wij bereid te leren van onze geschiedenis? In de komende nummers meer over dit 'actuele' onderwerp.

In dit nummer van De Sneuper verder een hoog Wierumer-aak-gehalte: ons lid Eimert Smits F.A.zn (de oud-architect) raakte zo geboeid door de Wierumer aak en zijn voorganger de vissnik, dat hij een prachtig model op schaal bouwde.

Redactielid Lisette Meindersma zocht uit hoe diezelfde aak als windvaan op de kerktoren van Wierum terecht kwam en ontdekte dat een voorvader daar de hand in had. Achterop bovendien een mooie ZWART-WIT van Wierum uit de collectie van Hilda Bouta, die daarnaast haar veldpost uit WO I instuurde.

Natuurlijk heeft webmaster/-redacteur Hans Zijlstra weer een behoorlijk aandeel in een aantal artikelen: hij schrijft over de ontdekking van een schilderijtje van Wessel Ruwersma en van Van Aylva-zilver in Neerijnen en hij hielp Wibo Boswijk bij zijn onderzoek naar het (gerestaureerde) portret van een 'unknown young man', dat zo eerherstel voor Hessel van Meckama uit Kollum opleverde. Dit is een vervolg op een artikel in De Sneuper 119 over het pendant-portret van Lisck van Eysinga.
Onze vaste genealoog Mattie Bruining komt met haar genealogische lijn naar 'Sterke Jerke' (Heerke Tjerks Witteveen).

Zo is De Sneuper 124 afwisselend en interessant voor iedereen, maar natuurlijk kan uw artikel daaraan bijdragen in een volgend nummer... Want wij blijven afhankelijk van de kopij van onze leden. Stuur dus vooral uw bijdrage in! De kopijvoorwaarden kunt u online inzien.

Dat en nog veel meer in dit nummer van De Sneuper (en u kunt ook een digitale versie als gratis extra krijgen, laat het ons weten!):

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
- Vluchtelingen in Oostdongeradeel (1), Doede Douma en Reinder Tolsma
- Schilderij Wessel P. Ruwersma, Hans Zijlstra
- Eerherstel voor Hessel van Meckema, Wibo Boswijk
- Van Aylva-zilver door Andele Andeles, Hans Zijlstra en Robbie dell'Aira
- Bouw van een vissnik, Eimert Smits Fa.zn

GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS
- Sterke Jerke, Mattie Bruining
- De windvaan van Wierum, Lisette Meindersma
 
RUBRIEKEN & COLUMNS
- COLUMN: Je mutte mar hoare...,Ihno Dragt.
- Veldpost WO I: Zingend naar Breda, Hilda Bouta 
 
DIGITAAL, ACTUEEL & VARIA  
- WEBSITE & -BLOG: Digitale rondreis, Hans Zijlstra

Op de Praatstoel 2: verhalen uit NOF. Bestel dit fantastische boek (leuk als kerstkadootje)! Slechts 20 euro voor ruim 400 pagina's hardcover (plus verzendkosten 6,75 ivm dikte boek. Af te halen in Dokkum zonder verzendkosten).
 
Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar) via dit online formulier.

U kunt ook altijd, zeker in deze kadootjes-decembermaand, een ruim van de belasting aftrekbare gift doen. Wij zijn immers een Algemeen Nut Beogende Instelling: Culturele ANBI. Voor donateurs van culturele ANBI’s geldt een extra giftenaftrek. Particulieren mogen in de aangifte inkomstenbelasting 1,25 keer het bedrag van de gift aftrekken. Ondernemingen die onder de vennootschapsbelasting vallen, mogen 1,5 keer het bedrag van de gift aftrekken in de aangifte vennootschapsbelasting.
Dus een particulier die 1000 euro schenkt mag 1250 euro van de belasting aftrekken, een bedrijf zelfs 1500 euro.
Wellicht kunnen we dan in 2017 het project Dokkum in 3D realiseren! 

Criminele Sententies Hof van Friesland 1516-1800

Via Antonia Veldhuis werd ik getipt over een webpagina bij het Historisch Centrum Leeuwarden met daarop een Chronologische lijst van de merkwaardigste meest crimineele sententiën van het Hof van Friesland te Leeuwarden, ter Canselarij uitgesproken van 1516-1800.

Van de periode 1700-1811 hadden wel al diverse indexen van Tresoar en R.S. Roarda, maar bovengenoemde kende ik nog niet. Wel had ik ook indexen terug tot 1600 online gezet.

Het leuke is vooral dat er een kleine samenvatting gegeven wordt van de veroordelingen. En die logen er in vroegere tijden niet om. Sterker nog: ze waren veelal zeer wreed. Echt volgens het principe Oog om oog, tand om tand.
Vooral tussen 1516 en 1700 werd je voor relatief lichte overtredingen al met het zwaard bewerkt en veelal onthoofd in Friesland! De beul moet het er maar wat druk mee gehad hebben.
1574, d. 23 Oct zijn Tjerk Teykes en Frederik Tjeerds wegens dieverije by nagt gepleegd ten huize van Poppe van Bourmania onthooft.

Ook werd men te pas en te onpas uit Friesland verbannen, zoals bijvoorbeeld dit geval:
1652, D 1 Juny is Griet Jans van Dokkum wegens toverye en waarseggen gegeesselt en voor 10 jaaren gebannen.
Of deze: 1789, d. 18 juny is Sjoerd Jacobs Mook van Dokkum wegens het steelen van een stuk kant voor agt dagen te water en brood gezet, en voorts voor een jaar buiten het quartier van Oostergo gebannen.

Trijntje Hendriks is een soort draaideurcrimineel. Steeds weer begeeft zij zich op het slechte pad. Ze was getrouwd met een man uit het Waalse Luik, Leenerdt Leenardts en werkte enige tijd in het vlas.
Lees het uitgebreide vonnis over haar: 1668, 9mei. Sententie voor Tryn Hendriks wegens mishandeling Christiaan Wolters aangedaan.

Vrouwen die een pasgeboren kind afstootten werden vaak eerst te pronk gesteld met een pop en vervolgens vaak alsnog onthoofd of verdronken. Soms ook nog onder de galg begraven!
1541, d. 16 february is Thiet Remmolts dogter van Nykerk in Oostdongardeel, wegens het weder leggen van een naakt kind dat naderhand dood gevonden is by de galge verworcht en aan een rad gehangen.
1631, d. 1 October zyn Merk Sybrants en haar dogter Griet Sybrants wegens het ombrengen van een kind, waarvan de dogter in stilte bevallen was, beide by de galge en het water verdronken en versmoort.
1659, d. 15 octob is Auck Jouckes van Lippenhuisen wegens het moordadig ombrengen van haar eerstgeboren kind in een sak by de galge vermoord, voorts ’t lighaam in de sak op een rad gestelt hebbende in de eene hand een gemaakte doorgesneden pop, en in de andere een mes.

Voor de reformatie in 1580 stonden er zware straffen op 'blasfemie'. Zoals in 1525 voor Willem Taekes uit Anjum of in 1539, d 20 Mei is Gerrit Luitjes wegens blasphemie een uur lang te pronk gestelt voorts een yser door syn tong gestroken en daar mede een goede wijle tijds laten staan.

Ofke Haayes die in het Kollumer Oproer van 1634 een rol speelde werd onthoofd in 1636.

Jacob Sybes uit Ternaard voor het Reboelje yn de Dongeradielen ook onthoofd in 1750.

Brandstichters werden zelf verbrand: 1673, d. 15 maart is Zacheus Abbema van Collum wegens brandstigtinge te Collum gepleegd, toen de meeste ingezetenen uit vrees voor de munsterschen van daar gevlugt waren, op de Geregtsplaats buiten de stad geworgd voorts met den vuure gesengd en het lighaam in de volgende nagt begraaven.

Mensen uit Kollum (Collum), Wierum, Akkerwoude, Rinsumageest en Dokkum worden genoemd. Leest u het maar eens op uw gemak door die Chronologische lijst van de merkwaardigste meest crimineele sententiën van het Hof van Friesland te Leeuwarden, ter Canselarij uitgesproken van 1516-1800.

Nieuw boek Nes en haar bewoners

Na het succesvolle boek “Wierum en haar bewoners”, waarvan inmiddels 300 exemplaren zijn verkocht, verschijnt in oktober 2014 het boek: Nes en haar bewoners.

Dit boek bevat ruim 700 bladzijden en beschrijft wie er allemaal in Nes (Westdongeradeel) woonden vanaf ongeveer 1700.
Afwisselend staan er artikelen over Nes in het boek en niet te vergeten een ruime hoeveelheid foto’s.

U kunt dit boek nu reeds bestellen en er zeker van te zijn dat er voor u een exemplaar beschikbaar is.
De prijs bij voorintekening is € 40.
Daarna gaat het boek € 45 kosten.

Hoe kunt u het boek bestellen?

Door een email te sturen naar: kouweg@knid.nl onder vermelding van boek (en) Nes en natuurlijk uw adres gegevens.
Of per brief naar: J de Jager, Kouwe 9 9103 PE Dokkum
Als het boek gepresenteerd wordt krijgt u bericht/ of waar en wanneer u het boek kunt afhalen.

Herdruk boeken: Wierum en haar bewoners en De Hellinga's

Onze secretaris Jan de Jager is de auteur van twee reeds uitverkochte boeken over onderwerpen uit de regio Noordoost-Friesland. Ze worden nu herdrukt. Het boek Wierum en haar bewoners is een soort bijbel over de bewoners van het dorp vanaf 1650, met vele oude foto's.

De Hellinga's is een genealogisch boekwerk over de familie in 15 generaties. De eerste Hellinga die bekend is, is Douwe Gercks, geboren in 1523. Hij huwt met Saeck en ze hadden in ieder geval één zoon: Aelse Douwes.
De kleinzoon van Douwe Gercks is Douwe Aelses. Hij is boer en eigenaar van de boerderij ‘Klein Hellinga’ te Warga.
Behalve de familie Hellinga zijn ook de complete stambomen van de Baarsma’s en de Jensma’s in dit unieke boekwerk verwerkt. Daarnaast zijn Kingma en Bierma veel voorkomende namen.

Het dikke boek over Wierum kost 37,50 en heeft 701 pagina's.

De Hellinga's heeft bijna 1500 pagina's en bestaat uit twee delen. De prijs daarvan is 62,50 exclusief verzendkosten. U kunt uw interesse laten blijken door een mail te sturen naar de secretaris.

De Sneuper 112 met Dokkumer molens in Album Amicorum Francois Bekius

De Sneuper 112 komt met een cover-artikel over Dokkumer molens in het Album Amicorum van  Francois Bekius. Niet alleen was hij de grootvader van Piet Paaltjens (Francois Haverschmidt) maar ook de kleinzoon van de 'duivelsdominee' die ook Francois Bekius heette.

Zo is De Sneuper 112 weer gevuld met voor elk wat wils en gevarieerde artikelen, waar de volgende keer misschien ook uw onderzoek of tekst tussen kan staan. Want wij blijven afhankelijk van de kopij van onze leden! Dat en nog veel meer in dit winternummer van De Sneuper:

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
- Molens van Dokkum in Album Francois Bekius, Warner Banga
- Pijpenkoppen in Moddergat, Gerard de Weger
- De Bontebrug van Dokkum, Sake Meindersma
- Plankjes met namen 2: het P. Schuringa-plankje, Piet de Haan
GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS
- Een vondeling te Raard in 1820, Paul Hillebrand
- Levensloop van Tjerk Romkes Viersen, Gosse van der Plaats
- Wierumer vissers-genealogieën, Berend Beimer
RUBRIEKEN & COLUMNS
- COLUMN: Je mutte mar hoare..., Ale Hansma
- MATHILDES KOFFER: Toet-anch-amon, Hilda Bouta
- DIACONIEREKENINGEN: Boskma’ s & Keegstra’ s, Piet de Haan
- HERALDIEK van de Hollumer kerkramen, Rudolf Broersma
DIGITAAL & ACTUEEL & VARIA
- Friesland digitaal op de kaart, Hans Zijlstra


- Op de Praatstoel 2: verhalen uit NOF. Bestel dit fantastische boek! Slechts 20 euro voor ruim 400 pagina's hardcover (plus verzendkosten 6,75 ivm dikte boek. Af te halen in Dokkum en Oosternijkerk zonder verzendkosten).

Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar) via dit online formulier.

Tevens kondigen we de Ledendagen van 2014 aan die door onze vereniging op zaterdag 12 april 2014 worden gehouden in Niawier en op zaterdag 4 oktober 2014 in het IJstijdenmuseum te Buitenpost. Noteert u het alvast in de agenda!

En, last but not least, onze leden kunnen De Sneuper ook als pdf ontvangen als ze dat willen (stuur een mail)! 

Ramp van Wierum, 120 jaar geleden

Op 1 december 2013 is het precies 120 jaar geleden dat de ramp met de vissers uit Wierum gebeurde. In 1968 werd ter herinnering hieraan een monument op de zeedijk geplaatst.De heer Berend Beimers heeft van alle betrokken vissers de genealogie nagetrokken. Van alle bemanningsleden, ook van diegenen die de ramp hebben overleefd. Ook op welk schip ze voeren heeft hij uitgezocht. Bent u geïnteresseerd in één van deze genealogieën dan kunt u contact met hem opnemen. b.beimers@chello.nl
 

Monument zeedijk Wierum

Wierumer vissers genealogieën
Genealogie van der Bos. Oudste voorvader Pieter Freerks
Sipke Freerks van der Bos, Anne Sipkes van der Bos, Freerk Sipkes van der Bos, Pieter Sipkes van der Bos, Thijs Sipkes van der Bos   

Genealogie Bosgra. Oudste voorvader Freek Bosgraaf
Tiete Berends Bosgra 

Genealogie Dijkstra. Oudste voorvader Gerben Doedes
Atze Johannes Dijkstra

Genealogie Gosma. Oudste voorvader Gosse Arjens
Arjen Gosses Gosma, Anne Gosses Gosma

Genealogie Jongeling. Oudste voorvader Sijbe Tjeerds
Dirk Jans Jongeling, Hoite Dirks Jongeling, Tjeerd Dirks Jongeling, Jan Dirks Jongeling, Dirk Jans Jongeling         

Genealogie Kamma. Oudste voorvader Jacob Pieters
Jacob Pieters Kamma, Freek Christ Kamma, Ulrich Christ Kamma

Genealogie Kamma . Oudste voorvader Kornelis Piers
Jouw Piers Kamma, Klaas Piers Kamma       

Genealogie Logterman. Oudste voorvader Kornelis Rienks
Kornelis Ages Logterman                  

Genealogie Sikkema. Oudste voorvader Tjeerd Jietzes
Sjoerd Renzes Sikkema, Pier Sjoerds Sikkema, Sape Sjoerds Sikkema, Kornelis Sjoerds Sikkema

Genealogie Smit. Oudste voorvader Folkert Haikes
Pieter Folkerts Smit

Genealogie Vaderloos. Oudste voorvader Jan Jouws
Freerk Minnes Vaderloos, Jan Freerks Vaderloos, Minne Freerks Vaderloos

Genealogie Vaderloos. Oudste voorvader Remmeren Sjoukes
Remmeren Sjoukes Vaderloos

Genealogie Visser. Oudste voorvader Tjerk Pieters
Gosse Tjerks Visser, Tjerk Gosses Visser, Jacob Doekes Visser

Genealogie Visser. Oudste voorvader Kornelis Sijberens
Kornelis Sijberens Visser, Atze Sijberens Visser, Kornelis Tjeerds Visser, Tjeerd Kornelis Visser, Sijberen Jitzes Visser, Freerk Jans

Genealogie Visser. Oudste voorvader Tjerk Jans
Sijtse Tjerks Visser, Jan Jans Visser, Tjerk Jans Visser, Marten Sijtses Visser, Rense Martens Visser

Genealogie Visser. Oudste voorvader Sipke Lieuwes Visser
Sipke Lieuwes Visser            

Genealogie Vonk. Oudste voorvader Jan Eelkens
Christiaan Jans Vonk, Hille Jans Vonk, Wijbe Jans Vonk, Sape Jans Vonk, Lieuw Jans Vonk, Johannes Wijbes Vonk, Tjipke Hilles Vonk

Genealogie de Vries. Oudste voorvader Pieter Sapes
Sape Jacobs de Vries

Genealogie de Vries. Oudste voorvader Gerben Doedes
Aant Tjeerds de Vries            

Genealogie van der Zee. Oudste voorvader Jan Sijbes
Jan Sijbes van der Zee, Sijbe Jans van der Zee, Willem Sijbes van der Zee

Genealogie Hiemstra. Oudste voorvader Sjoerd Tjeerds
Thomas Tjeerds Hiemstra, Lieuwe Thomas Hiemstra, Lieuwe Sjoerds Hiemstra,Wouter Thomas Hiemstra, Jelle Lieuwes Hiemstra,Christiaan Lieuwes Hiemstra, Jacob Sjoerds Hiemstra, Pieter Dirks Hiemstra, Dirk Pieters

Genealogie Prins. Oudste voorvader Hoite Atzes
Hoite Atzes Prins sr, Sjoerd Jans Prins, Jan Sjoerds Prins, Atze Hoites Prins, Hoite Atzes Prins jr, Anne Atzes Prins, Hoite Jacobs Prins, Minne Atzes Prins, Minne Hoites Prins,     
Pieter Pieters Prins, Lieuwe Hoites Prins

N.B. Beste leden van de HVNF: Noteert u alvast in de agenda van 2014 voor de ledendagen: Niawier, Nij Sion zalen: 12 april 2014  van 10-1600 uur. De najaarsledendag wordt gehouden in het interessante IJstijdenmuseum in Buitenpost op 4 oktober 2014 van 10-16.00 uur (bij De Kruidhof)

Friese vissersvrouwen hadden de broek aan

Bij een recent bezoek aan Museum Admiraliteitshuis te Dokkum viel mij een boekje op die ik blijkbaar

eerder over het hoofd had gezien. Het was er een uit de recente stroom van publicaties van museumdirecteur Ihno Dragt, getiteld Friese vissersvrouwen hadden de broek aan.
Het boek staat vol met prachtige oude foto's en tekeningen van met name mensen en huizen uit de vissersdorpen aan de Waddenzee zoals Moddergat en Wierum.
Dit is wat Ihno Dragt in het Voorwoord schreef: In de loop van het jaar 2012 werd mij gevraagd een korte lezing te houden over de Friese vissersvrouwen die vroeger gekleed gingen in mansbroeken als ze op
het wad wormen gingen zoeken. Dit in het kader van een voorjaarsbijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht (NVKKMS). Deze vereniging organiseert jaarlijks een aantal ledendagen, die tijdens de winterdag van 26 januari 2013 in het kader stond van het thema Man of vrouw, rolwisseling en rol-bevestiging door kleding.
Het onderwerp van de lezing had ik al – in een breder kader – beschreven in het boekje dat achterin deze publicatie onder nummer 2 vermeld staat (Bijdehande, blauwoogige dolsters: Onmisbare schakels in de Friese beugvisserij van de 19de eeuw. G.I.W. Dragt, februari 2011). Voor een publiek dat waarschijnlijk minder geïnteresseerd is in de diverse visserijtechnieken heb ik de passages over de kleding en dan vooral de broek, eruit gehaald en hier met enige wijzigingen en aanvullingen opnieuw gepubliceerd. Voor een beter begrip van de noodzakelijkheid van deze werkkleding wordt kort ingegaan op de specifieke visserij waarvan die een onderdeel vormt. De vissersvrouwen moesten hun mannetje staan en hadden het bepaald niet minder makkelijk dan de mannen. Dat ze daarbij soms mannenkleding moesten dragen, deden ze uit noodzaak en traditie en ze voelden zich er dikwijls onplezierig bij.
Het boekje is te bestellen en te koop bij Museum Admiraliteitshuis.

Nieuw boek Kwartierstaat van Sape van der Ploeg en Gryt Tamminga

Ons lid Douwe Halbesma deed uitgebreid genealogisch onderzoek rond de kwartierstaat van Sape van der Ploeg en zijn vrouw Gryt Tamminga. Het resultaat vindt zijn weerslag in een boek van 250 pagina's. Sape-en-Gryt zijn afkomstig van Ternaard en Wierum maar verhuisden in 1921, kort nadat ze getrouwd zijn, naar Oudwoude. Daar kregen ze dertien kinderen.
Het boek vertelt over het wel en wee van de familie in Oudwoude maar gaat terug tot ongeveer 1424. Het is het relaas van arbeiders en schoenmakers die vooral verbleven in Westdongeradeel. It skuonmakkerspaad in Wierum dankt zijn naam aan het feit dat één van de voorouders daar de schoenen voor de Wierumers maakte. Na de Ramp van Wierum (1893) maakt Lucas van der Ploeg, die net als schoenmaker begonnen is, moeilijke tijden door. Omdat veel geleverde laarzen op afbetaling werden geleverd komt er amper meer geld binnen. Lucas van der Ploeg besluit dan zijn zaak naar Ternaard te verplaatsen.
In het boek is veel informatie te vinden over de dorpen Ternaard, Fiskbuoren, Wierum, Nes en Anjum. Familienamen die veel voorkomen: Van der Ploeg, Tamminga, de Roos, Huizenga, Visser, Elzenga, Plat, Aagtjes.
Halbesma publiceerde enkele verhalen in De Sneuper over de emigratie van de Huizenga's naar Noord- en Zuid-Amerika en over de vermissing van Harmen Gerbens. Deze verhalen zijn  terug te vinden in het boek.

ISBN 978-90-82050-30-1

Meer informatie vragen en bestellingen doen kan via email met de auteur.

Scheepsmodellen en hun verhalen gezocht

Het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek is op zoek naar niet-museale scheepsmodellen en hun makers. En aansluitend het verhaal achter het schip en de maker of eventueel bezitter.
Ik heb wel eens contact gehad met Herman Visser, een nazaat van een Moddergatster Visser die zich professioneel bezig houdt met het bouwen van modellen van echte oude schepen via Bart Historische Scheepsmodelbouw. Hij heeft diverse modellen gebouwd die door zijn voorouders bevaren werden. Dat zijn natuurlijk mooie voorbeelden die het ambacht van modelbouwen combineren met familiegeschiedenis. Maar er zullen ongetwijfeld meer sneupers zijn die een model van een schip in hun woonkamer hebben staan van een schip dat vader, grootvader of overgrootvader onder zeil had. Of gewoon omdat ze geïnspireerd zijn door de prachtige maritieme historie en als bewijs daarvan een model hebben laten maken of gekocht op een veiling.  
Meindert Seffinga, directeur van het museum, formuleerde het als volgt: Waarom hebben mensen thuis of in hun kantoor een scheepsmodel staan? Vrijwel altijd is daar een verhaal aan verbonden: wij hebben dat model laten maken omdat grootvader schipper was, daar lag de oorsprong van ons transportbedrijf, ik heb zelf op dat schip gevaren, et cetera. Met het model worden de verhalen gekoesterd, of de makers van de modellen. De emoties in die verhalen zijn soms zeer groot. Daar willen we voorbeelden van laten zien. Professionele of semi-professionele bouwers zoeken we dus niet zozeer. Het verhaal staat centraal en niet het model of de kwaliteit ervan.
Ongetwijfeld zullen veel mensen op de Waddeneilanden, zoals Ameland en Schiermonnikoog, een fraai exemplaar hebben staan. Herkent u zichzelf in dit beeld of kent u iemand die hier op lijkt? Stuur ons dan een email en wij brengen u in contact met het Fries Scheepvaartmuseum.

Engelse hondjes op Friese schoorsteenmantels

Foar dy, leave (Voor jou, lieverd) zijn de gefantaseerde woorden waarmee een Friestalige zeevisser uit Moddergat of Wierum zijn souvenirs aan zijn geliefde thuis overhandigde. De ondertitel Engelse hondjes op Friese schoorsteenmantels geeft aan dat vooral de figuurkeramiek uit Engeland populair was en in de visserswoningen een plaats vond op de schoorsteenmantel.

Wederom is er in de reeks “musea in noordoost fryslân” (streekmuseum Het Admiraliteitshuis te Dokkum en museum ‘t Fiskershúske te Moddergat) een rijk geïllustreerd boekje in de inmiddels kenmerkende vierkante vorm verschenen. Eigenlijk was dit deeltje al wat eerder gepubliceerd (februari 2012) maar dat had ik even gemist. Niet zo gek ook als je bedenkt dat Ihno Dragt tussen december 2010 en nu maar liefst 10 boeken heeft gepubliceerd, dus ongeveer om de 2 maanden eentje!
Van allerlei hondenrassen werden beeldjes gemaakt, die door de Engelse middenklasse gretig werden afgenomen en meestal voor de ramen gezet. Toch was een der populairste dat van de spaniël, het kleine langharige hondje dat in Engeland door de adel al eeuwen gefokt werd als gezelschapshondje. De populariteit bij de massa was te danken aan koningin Victoria, die Engeland regeerde van 1837-1901.
De jonge koningin was erg geliefd en het beeld van haar lievelingsspaniël Dash, die de eenzaamheid van haar jeugd verdreef, werd verspreid via schilderijen, gravures en borduurpatronen.
De pottenbakkers van Staffordshire speelden hierop in door beeldjes van spaniëls te maken, steeds als een paar naar elkaar toegekeerd. Het bleken bestsellers te zijn, die tot de Eerste Wereldoorlog in zeer grote aantallen gemaakt werden.
Hoe de vissers uit Noordoost-Friesland en elders uit Nederland aan deze hondjes kwamen? In de tijd dat visserij vanuit het eigen dorp steeds minder lonend werd, monsterden velen aan op schepen van bijvoorbeeld Vlaardingse reders, die bij de noordelijke Shetlandeilanden op haringvangst gingen. Van ongeveer 1890 tot 1915 kochten zij in de hoofdplaats Lerwick hun souvenirs. Onkundig van het feit dat veel van dat goedkope aardewerk over de ruggen van de (vaak heel jonge) arbeiders vervaardigd was.
De spaniëls uit de collectie van museum ‘t Fiskershúske staan in dit boekje centraal. Voor verzamelaars van dergelijke honden zijn er veel nuttige gegevens en prachtige foto’s in opgenomen.
Ook wordt er uit de doeken gedaan hoe het nu zit met het verband tussen de hondjes en de dames van lichte zeden in de Engelse kustplaatsen.

Overigens is er een mooie site van het Shetlandmuseum in Lerwick met 60.000 oude foto's. Zoek maar eens op "Vlaardingen" of "Dutch Fisherman" via deze pagina van het museum.
Het Fries Scheepvaartmuseum heeft ook enkele van deze zeemanssouvenirs in de collectie, evenals het Noordelijk Scheepvaartmuseum in Groningen, die ze schoorsteenmantelhondjes noemt.
En sommige mensen sparen de honden als hobby.

Inhoudsopgave:
Inleiding 6
Staffordshire 9
Lerwick 12
Spaniël: oorsprong en soorten 15
Koningin Victoria 18
De techniek 20
Jeugdige fabrieksslaven 25
Hoerenhondjes? 30
Het kaf van het koren scheiden 34
Tot slot: stel je eens voor... 36
Beschrijvingen 40
Literatuur 58

U kunt het boekje kopen bij Museum Dokkum en Museum Fiskershuske of via info@museumdokkum.nl

Nieuw boek: De Verdwenen schepen van de Dongeradelen

Jan Braaksma heeft een prachtig boek gepubliceerd over bijzondere scheepstypen die vooral in de Dongeradelen voorkwamen. Hij schrijft: De tweemast Vissersnik, de tweemast Schokkeraak en de tweemast Blazeraak, drie scheepstypen gebruikt door de vissers van Wierum, Peasens en Moddergat oftewel de Dongeradelen, verdienen een betere plek in onze maritieme geschiedenis. Ze worden maar amper vermeld in de maritieme literatuur. Als ze worden vermeld is dat vaak nog in de opmerkingen. Deze drie schepen die alle drie hun basis hebben in een type schip (Snik, Schokker en Blazer) die wel een plek in onze maritieme geschiedenis hebben gekregen.
Toch zijn er eeuwen lang vissers geweest die met deze schepen hun dagelijks brood verdienden, er in weer en wind hun leven mee in de waagschaal stelden en er soms het leven bij in schoten. Zij lieten daarbij dierbaren achter, die niets anders konden doen dan hulpeloos, in storm en ontij op de zeedijk, wachten totdat het schip van hun mannen uit de storm te voorschijn kwam of totdat ze het verschrikkelijke nieuws kregen totdat het schip van hun mannen verloren was gegaan. De wanhoop die dat moet hebben gegeven. Ondanks dat alles waren deze mensen veerkrachtig genoeg om door te gaan. Door hun schepen te verbeteren zodat de risico's kleiner werden. Of door met een nieuw type schip te beginnen in de hoop dat de vangsten beter zouden worden waardoor hun families het beter zouden krijgen.
Deze kleine hechte gemeenschap in het Noord-Oosten van Friesland waar het nieuws van de wereld maar mondjesmaat binnen sijpelde en waar werkelijk grote rampen moesten gebeuren om de rest van het land er op te wijzen dat daar ook mensen woonden. (De Ramp van Moddergat in 1883 en de Ramp van Wierum van 1893, en zie ook het boek over Wierum, HZ)

Dit boek gaat over de schepen die deze groep mensen gebruikten en ontwikkelden.

Het is geen gemakkelijke taak geweest om de schepen in dit boek boven water te krijgen. Vooral de Visserssnik heeft zich diep in de waddenklei ingegraven en het vergt de nodige trekkracht om haar uit de klei te krijgen. Maar met behulp van informatie, voor een deel afkomstig vanuit de Duitse wadden, is er toch een goed beeld ontstaan.
De Schokkeraak geeft minder moeite. Dit scheepstype is circa vijftig jaar jonger en mede daardoor is er een veelvoud aan informatie beschikbaar waaronder een geschreven bestek. Een wrak, gevonden in de Noordoostpolder, levert aanvullende informatie op.
Van de Blazeraak is een aantal geschreven bestekken bewaard gebleven. Als we deze bestekken samen met de spaarzaam overgeleverde foto's bezien, kunnen we een goed beeld van dit scheepstype reconstrueren.

Ik hoop dat met dit boek deze drie scheepstypen en de mensen die er mee werkten hun plek in de maritieme geschiedenis krijgen die ze hebben verdiend. Hoewel er best wel parallellen te trekken zijn met de Nederlandse ontwikkelingen op dit gebied was het voor deze groep mensen toch een aparte eigenzinnige reis door 300 jaar maritieme ontwikkelingen. Een reis die drie mooie schepen aan onze geschiedenis toevoegde.

Het fraai gebonden boek van 148 bladzijden is online te bestellen bij de maritieme uitgeverij Lanasta: http://www.lanasta.com/Shop/product/141/verdwenen-schepen-dongeradelen.html

Uiteraard zijn in het museum Fiskershuske in Moddergat nog vele zaken uit de geschiedenis van de vissersdorpen te bekijken.
De index van het boek met scheepstypen (klik voor vergroting):