Dokkum is een belangrijke stad in het traject van de Elfstedentocht. Het is niet alleen een cruciaal keerpunt, maar ook vaak een beslissend punt voor de wedstrijd. Legendarisch is het Pact van Dokkum (1940), waarbij ooit door de kopgroep werd afgesproken gezamenlijk te finishen.Maar, in tegenstelling tot wat velen denken, de Elfstedentocht is nog maar amper 100 jaar oud. Daarvoor werd er natuurlijk al eeuwenlang geschaatst, echter nauwelijks in wedstrijdverband.
In de loop van de 19e eeuw kwam daar verandering in. Er werden regelmatig kortebaanwedstrijden gehouden, waarbij de plaatselijke middenstand prijzen uitloofde.
Van schaatswedstrijden, ook wel hardrijderijen genoemd, in Dokkum zijn deelnemerslijsten bewaard gebleven van 29 december 1840 (met als hoofdprijs een gouden zakhorloge met dito sleutel of 13 gouden Willems en een premie van een zware zilveren zak–tabaksdoos of drie gouden Willems). Deze werd gewonnen door Jacob Dirks Talsma uit Oudkerk, terwijl de premie ging naar Johannes Jelles de Jong uit Damwoude, aldus de Leeuwarder Courant.
En van 19 december 1853 (met een hoofdprijs van 130 gulden en een premie van 30 gulden). De Leeuwarder Courant meldde over de laatste: Van de 100 rijders gelukte het aan Jacob Sikkema van Buitenpost, oud 30 jaren de prijs en aan Freerk Jacobs Tuininga oud 22 jaren van Sybrandahuis de premie te behalen, terwijl aan Wopke Kastelein te Suawoude en Uilke Klases Brinksma te Oppenhuizen ieder een cadeau werd uitgereikt.
Tuininga wint later als 23-jarige de eerste prijs van 100 gulden bij een hardrijderij te Leeuwarden met een deelnemersveld van tachtig schaatsers, eind januari 1855 en is ook winnaar van de grote hardrijderij te Dokkum (geldprijs weer 130 gulden), begin februari 1857 en op 17 januari 1861.
Als ik in het archief van de Leeuwarder Courant binnen de 19e eeuw zoek op 'hardrijderij Dockum' dan zie ik dat o.a. ook op 13 januari 1842 te Dokkum een schaatswedstrijd plaatsvond, evenals op 18 januari 1844, 4 januari 1849, 17 januari 1850 en op 30 januari 1862. Inschrijving was vaak bij herberg Benthem van J. Jonker en het batig saldo ging naar de armen van Dokkum. De wedstrijd zelf was meestal op de Oostergracht, bij het Oosterbolwerk.
Op de illustratie bij dit artikel ziet u zo'n kortebaanwedstrijd uit de tweede helft van de 19e eeuw, met op de achtergrond de molen op het bolwerk van Dokkum.
Neem ook eens een kijkje in het Virtuele Schaatsenmuseum of het echte Schaatsmuseum in Hindeloopen. En natuurlijk de Elfstedentochten in Beeld en Geluid.
Wist u trouwens dat in 1882 de NSB werd opgericht, de Nederlandse SchaatsenrijdersBond (en voorloper van de KNSB), wat na de Tweede Wereldoorlog nog schrijnende misverstanden opleverde met, ten onrechte van collaboratie beschuldigde, leden!
Van de legendarische Elfstedentocht van 1963 is nu een film gemaakt: De Hel van 63.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten