zaterdag 29 januari 2011

Lezingenserie over twee eeuwen Franse invloed in lage landen

Tresoar organiseert in samenwerking met boekhandel De Tille in Leeuwarden een lezingenserie over de Franse tijd in Friesland, getiteld 1811, Friesland in Frankrijk. Uiteraard vanwege het jubileumjaar 2011, 200 jaar na dato.

Het programma van dit Studium Generale - 1811, Friesland in Frankrijk:

Woensdag 2 februari: Prof. dr. Niek van Sas
Van Sas zal in zijn inleiding aandacht schenken aan de internationale verwikkelingen van het Franse Keizerrijk en aan de ontwikkelingen in de Nederlandse politieke situatie. Hij poogt de specifieke betekenis te bepalen van de Inlijving(sjaren) in het geheel van de Bataafs-Franse periode en in de modernisering van Nederland.
Van Sas is hoogleraar Geschiedenis aan de universiteit van Amsterdam

Woensdag 9 februari: Dr. Jacques Kuiper
In zijn inleiding, waarin de politieke en bestuurlijke ontwikkelingen in Friesland tijdens de inlijving worden geschetst, zal Kuiper aan de hand van concrete voorbeelden nagaan welke impact de Franse aanwezigheid op het dagelijks leven in Friesland heeft gehad.
Jacques Kuiper promoveerde in 2002 met zijn dissertatie ‘Een revolutie ontrafeld’ over de Bataafse revolutie in Friesland. Momenteel is hij free-lance historicus.

Woensdag 16 februari: Dr. Marie-Christine Kok Escalle
Mevrouw Kok zal in haar inleiding ingaan op de vraag of er in de Franse Tijd sprake is van ‘verfransing’ van de Noordelijke Nederlanden op het gebied van taal en cultuur ? Ook zal zij aandacht besteden aan de wederzijdse beelden die Fransen en Nederlanders van elkaar hebben, aan de rol van het Frans in de opvoeding van de elites, aan de invloed van de Franse scholen op het Nederlandse schoolsysteem, aan de ontwikkeling van een Nederlands identiteitsbesef in spiegelbeeld of in contrast met Frankrijk.
Mevrouw Kok is Universitair Hoofddocent Franse cultuurkunde aan de universiteit van Utrecht.

De bijeenkomsten zullen worden geleid door prof. Yme Kuiper, hoogleraar religieuze en historische antropoligie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De bijeenkomsten worden gehouden in Tresoar en beginnen om 20.00 uur. De toegangsprijs bedraagt € 5 per avond, € 12.50 voor alle lezingen. Kaartverkoop bij Boekhandel Selexyz De Tille, info.tille@selexyz.nl

woensdag 26 januari 2011

Friese Genealogische Contactdag op zaterdag 1 oktober 2011

13e FRIESE GENEALOGISCHE CONTACTDAG

THEMA ‘200 JAAR FAMILIENAMEN’

zaterdag 1 oktober 2011, van 10.00 uur tot 16.00 uur

op de locatie TRESOAR, het Fries Historisch en Letterkundig Centrum

Boterhoek 1 (tegenover de Oldehove), 8911 DH LEEUWARDEN

De NGV Friesland kondigt aan: de 13e Friese Genealogische Contactdag op zaterdag 1 oktober 2011 op de locatie Tresoar, Boterhoek 1 te Leeuwarden. Met een presentatie van diverse historische verenigingen, organisaties en onderzoekers.

Het evenement zal van 10.00 tot 16.00 uur geopend zijn voor het publiek.

Het aantal bezoekers van de vorige Friese Genealogische Contactdagen bedroeg ruim 400 bezoekers.

Zoals bekend wordt sinds 1983 periodiek een Friese Genealogische Contactdag georganiseerd, afwisselend door de Stichting Vrienden van de Archieven in Friesland (VAF), het Genealogysk Wurkferbân fan de Fryske Akademy (GWF), Stichting Fries Documentatie Centrum voor genealogie en geschiedenis (Friedoc) en de Afdeling Friesland van de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV). Een leuke gelegenheid om ook eens je online genealogische contacten in het echt te ontmoeten!

maandag 24 januari 2011

Geschiedenis Online Prijs 2010 naar Anne Frank en Hasselt

Vandaag vond de uitreiking plaats van de Geschiedenis Online Prijs 2010 van het Historisch Nieuwsblad. In de filmzaal van het Stadsarchief Amsterdam werden in 4 categorieën de winnaars bekend gemaakt en tevens de overall winnaar.
In de categorie musea won het Anne Frank Huis, die ook overall winnaar werd. Genant was dat er niemand van deze organisatie aanwezig was om de prijzen in ontvangst te nemen. En dat terwijl het museum nota bene op loopafstand van het Stadsarchief ligt.
In de categorie Archieven was het Gelders Archief de winnaar, met name door de moderne vormgeving en toepassing van 2.0 technieken die participatie van bezoekers mogelijk maakt.
In de voor ons meest interessante categorie, we waren immers genomineerd, won de Historische Vereniging Hasselt. Met name vanwege de helderheid en enkele mooie onderdelen, zoals een tijdslijn met lokale gebeurtenissen door de eeuwen heen. Ze hadden dan ook een jaar of 5 geleden een (onbezoldigde) professionele vormgever aan hun site laten bouwen, en dat kun je ook wel zien. Dat de site maar eens in de zoveel weken ge-update wordt is voor de jury blijkbaar geen probleem.
Het juryrapport prees ons blog om het uitgebreide gebruik van 2.0 mogelijkheden (sociale media) zoals filmpjes op YouTube, foto's op Flickr en Picasa, sheets op Slideshare, Twitter en de gratis software van het blog. En inderdaad, met een budget van 0 euro komen we een heel eind. Maar (op zich terechte) kritiek was er op de vormgeving van onze site. Niet helder genoeg en ook weinig echt vormgegeven. Dus, bij deze een oproep: is er een vormgever in de Dokkumer contreien (of een fan daarvan) die eens het blog onderhanden wil nemen? Aanmelden via onze mail.
Voor de jurering van de Historische Verenigingen kunt u hier nog even de geluidsfile downloaden (ruim 9 MB en zet de luidspreker wat harder want de opname is vrij zacht). Waarbij je dus op het eind de juryvoorzitter letterlijk hoort zeggen: "We hebben het visuele laten prevaleren boven het sociale". U zult begrijpen: I rest my case.
De laatste categorie, themasites, werd gewonnen door 5 eeuwen migratie, een site van migrantenorganisaties die op een mooie manier diverse bronnen van culturele erfgoedinstellingen ontsluit.
De aanmoedigingsprijs van 2500 euro ging naar het Nederlandsche Leger 1939-1940, een hobbysite van een echtpaar archeologen.

zondag 23 januari 2011

De Slag in de Sont, 1658

In een eerder bericht meldde ik al de opfrisbeurt van Maritiem Digitaal. Ik ben altijd geneigd om even te zoeken op maritieme onderwerpen die me interesseren, zoals bijvoorbeeld de Admiraliteit van Friesland. En dan vind ik o.a. De Slag in de Sont, 1658.
Dit is voor Friese en maritieme sneupers om diverse redenen een interessant schilderij. Enerzijds vanwege de intensieve Sontvaart die Friese schepen eeuwenlang voeren maar ook vanwege de betrokkenheid van de Friese marine. Vandaar dat ik hier ook integraal de beschrijving uit de database overneem van het schilderij dat in het bezit van het Maritiem Museum Rotterdam is:
Het penschilderij laat ons een algemeen beeld zien tegen het eind van de Slag in de Sont. De Noordenwind komt van rechts, de zon van voren. Centraal op de voorgrond, gezien aan bakboord, ligt een galjoot onder zeil, waarschijnlijk het galjoot van Willem van de Velde. Links, gezien aan stuurboord, ligt de ‘Prinses Albertina’ (36 kanonnen) onder bevel van kapitein Auke Stellingwerf. Op de spiegel zien we een vrouwenfiguur geflankeerd door engelen. Het schip (dat in 1653 werd gebouwd voor de Admiraliteit van Friesland) is in gevecht met een Zweeds admiraalschip. Rechts op de voorgrond ligt prominent het brandende wrak van een brander. Achter dit wrak is een inbeslaggenomen Zweeds schip te zien, waarvan alleen de hoofdmast nog staat. Dit schip is mogelijk de ‘Wismar’. Bij de boeg aan stuurboord, gezien aan bakboord komt een Nederlands schip tegenmoet. Dit is mogelijk de ‘Breda’, varend onder bevel van kapitein Adriaan Bruynsvelt (die in de slag omkomt). Op de achtergrond is de vlag te zien van kapitein D. Verveen, aan boord van de ‘Zon’. Nog verder naar achter, net boven de rook uit, zijn de vlaggen te zien van ‘De Halve Maen’ en de ‘Eendracht’ van Jacob van Wassenaer. Rechts is nog net het achterschip van een Zweeds schip te onderscheiden. Geheel rechts op de achtergrond zien we kasteel Kronborg

In juni 1667, tijdens de Tocht naar Chatham hield de (half-)broer van de omgekomen Adriaan, de inmiddels tot Friese schout-bij-nacht bevorderde, Hendrik Bruynsvelt (Leeuwarden 1609- Harlingen ca. 1678) op de Prins Hendrik Casimir (300 matrozen, 60 soldaten en 72 kanonnen) een journaal bij waarin de schermutselingen op de Medway, een zijrivier van de Theems, werden beschreven. Het Friese eskader van 8 schepen stond onder leiding van luitenant-admiraal Hans Willem baron van Aylva uit Holwerd. De Prinses Albertina fungeerde in deze slag overigens als brander en had dus blijkbaar haar loopbaan er op zitten (zie o.a. De Navorscher 1898).

Willem van de Velde de oude (zijn gelijknamige zoon en schilder was de jonge) schilderde meerdere schilderijen tijdens de Slag in de Sont, o.a. schilderijen die nu in het bezit van Rijksmuseum en Amsterdam Museum (de nieuwe naam van het Amsterdams Historisch Museum) zijn.

vrijdag 21 januari 2011

Maritiem digitaal vernieuwd

Op 5 november 2010 presenteerde ik tijdens de Workshop Online Maritieme bronnen voor de Wurkgroep Maritime Skiednis van de Fryske Akademy o.a. Maritiem Digitaal. Dit is een gezamenlijke database van een aantal belangrijke maritieme musea, waarin gegevens kunnen worden opgezocht over voorwerpen en literatuur die zich in deze musea bevinden. Ik vond op dat moment echter dat er nog behoorlijk wat niet goed werkte aan de database. Ook het bijbehorende blog was al maanden niet bijgewerkt.

Een deel van de interessante maritieme websites en databases die tijdens de workshop werden behandeld is begin deze week overgenomen op de lijst van Links van het online Sonttolproject.
En daarom bekeek ik weer eens de sites die ik al een tijdje niet meer bezocht had. Waaronder dus Maritiem Digitaal. Tot mijn verrassing bleek dat de site een complete re-styling had ondergaan. Niet alleen de lay-out is verbeterd, ook de mogelijkheid om als bezoeker van de site te participeren is mooi gefaciliteerd. Daarnaast zag ik links naar 3 maritieme blogs die (weer) actief lijken te zijn.
Al met al dus met name voor maritieme onderzoekers en sneupers waarvan de voorouders op het water actief waren (en dat kan al snel in Noordoost Friesland) een bron die beslist weer eens bekeken moet worden: Maritiem Digitaal !

donderdag 20 januari 2011

Fryslân over drankmisbruik en -bestrijding

Het eerste nummer van de 17e jaargang, januari 2011, van het Historisch Tijdschrift Fryslân viel deze week al weer op de mat. Deze keer richt het themanummer zich op drankmisbruik en de bestrijding daarvan.
Zo is er een artikel over Drankmisbruik in Jeneverland in de 19e eeuw. Vooral de marktplaatsen Leeuwarden en Sneek schroefden het gemiddelde van Friesland op tot ver boven het Nederlands gemiddelde.
In 'Brandewyn toarst' komen 19e eeuwse Friese schrijvers aan bod die het drankmisbruik probeerden te voorkomen, zoals de bekende Waling Dijkstra en Tsjibbe Gearts van der Meulen.
De strijd tegen de drank in Friesland laat zien dat Friesland de blauwe provincie bij uitstek werd en in 1935 een groot aantal leden had van de Nederlandse Vereeniging tot Afschaffing van sterken drank.
De socialisten, rood, en geheelonthouding, blauw, hoorden bij elkaar  in de ogen van Jouke Frieswijk.
Al meer dan 50 jaar strijdt Doede Boon tegen de drank als chauffeur van de blauwe bus. En Jeanine Otten van het Hannemahuis te Harlingen doet het Geheim van Talma uit de doeken.
Verder ook diverse losstaande artikelen, zoals Bij het graf van Meint Hylkes Bottema (1890-1918) in Eastermar.
Plekken met Verhalen gaat over Een stoepa bij Hantum, van het Boeddhistisch Studie- en Meditatiecentrum Karma Deleg Chö Phel .
In Uitvinders en Pioniers komt Roelof Boltje (Easterlittens 1902- Zwolle 1972) voor het voetlicht met zijn hydraulische bodemschuiver, waarmee zelfs het Braziliaanse strand van Copacabana in Rio de Janeiro verbreed is!
Het laatste artikel beschrijft het stille Keimpetille, ook wel Kingmatille, tussen Franeker en Dronrijp.
Op de achterpagina toch ook nog een interessant stukje voor de Noordoost Friese sneupers: een grote foto met beschrijving van de handzetter van de Dockumer Courant, Douwe Popke Douma (1924-1982), in de rubriek Verdwenen Beroepen.

woensdag 19 januari 2011

Mooi Tijdschrift Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed geeft vier maal per jaar een tijdschrift uit. Hierin leest u alles over de actuele ontwikkelingen op het gebied van de erfgoedzorg.

Op de website staat het archief van het Tijdschrift met de links naar de pdf-versies. Zo zag ik al snel boeiende artikelen, zoals bijvoorbeeld de vondst van 69 oude paardengeraamtes, het ontwerp van de Amersfoortseweg door Jacob van Campen, Malende monumenten, Holwerd krimpt en Maritieme archeologie in Azië.
In het huidige Winternummer 2011 interessante artikelen over Scheepsrampen rond Texel (met een aardige wrakkendatabase van het Machuproject ), De radiotelescoop van Dwingeloo en een vondst van 1417 stukjes brons in een sloot bij de terp van Hallum uit de Romeinse tijd!

En een abonnement op het groot-formaat tijdschrift kunt u gratis aanvragen!

dinsdag 18 januari 2011

Oude beelden Dokkum in Fries Filmarchief

Het is zinvol regelmatig databases te checken op nieuwe inhoud. Zo keek ik weer eens in het bestand van het Fries Filmarchief.

Bij zoeken op Dokkum vond ik een behoorlijk aantal nijsgjirriche filmpjes, van tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook van daarvoor en daarna. Enkele steekwoorden:
  • IJsmarathon, 1963
  • De Lauwerszee is dicht
  • Lijn Leeuwarden-Dokkum
  • Compilatie Dokkum, NFF 2001
  • Sport in Friesland, ca. 1950
  • Wintersport in Friesland, 1940-1948
  • Dokkum, Bolwerk met woningen en molen.
  • Koninklijk bezoek aan Friesland, deel 1 en deel 2, 1950
  • zicht op diverse bebouwing en brug in Dokkum vanaf binnenwater
  • Kinderen maken eendekorven, 1940-1950
  • Elfstedentocht 1954 (g), 1960-1970
  • Elfmerentocht, 1947-1951
  • 20 mensen gefusilleerd bij Dokkum - Woudweg 1945 (22 januari) / Prins - Dokkum, Motorrit nationale feestdag, Schaatswedstrijd, 1945-1947
  • Barkmeijer Stroobos/ Harlingen 700 jaar/ afgraving markt Dokkum/ Lauwersmeer

    Reinder Postma tipte ook nog deze site: Oorlog in blik. Als je dan in het zoekvenster Kollum intypt, komt de film van dhr. Numan uit Kollum die hij rond de bevrijding in onze regio heeft gemaakt, getiteld De bevrijding van Noordoost Friesland, in Metslawier en Oostmahorn, maar ook Kollum en Dokkumer Nieuwezijlen.

maandag 17 januari 2011

Stichting Kluften en Waarden beheert Historisch Archief Grijpskerk

Sneuper Tymen Wierstra, lid van onze vereniging, is voorzitter van de Stichting Kluften en Waarden. Doelstelling van de stichting is het ijveren voor het behoud van het culturele erfgoed, meer in het bijzonder het behoud van monumenten en beeldbepalende panden en waardevolle landschapselementen in en rond Grijpskerk. Een speciale activiteit is geweest de oprichting van het "Historisch Archief Grijpskerk e.o" in september 2006. De voornaamste reden daartoe was om te voorkomen dat waardevol materiaal verloren gaat. 
Zowel mijn vader Douwe als grootvader Anne Zijlstra (1885-1952) werden geboren op De Waarden bij Grijpskerk. De familie De Waard had en heeft hier veel bezit in een gebied dat is opgebouwd uit polders en vaarten. Anne was dienstknecht op de boerderij van de familie De Waard.
In dit aan Noordoost Friesland grenzende Groningse gebied, het Westerkwartier, zijn in de loop der eeuwen heel wat gemengde Fries-Groningse huwelijken gesloten. In de Lidmatenboeken zie je waar mensen met attestatie vandaan kwamen. Ook uit de provincie verbannen kleine criminelen bleven vaak in het grensgebied hangen. Misschien is dat ook wel een van de redenen waarom de bewoners van het grensgebied vaak emotioneel van aard zijn.
In het Westerkwartier zijn diverse Historische Verenigingen actief die samenwerken in een verband van Samenwerkende Historische Verenigingen Westerkwartier.

zaterdag 15 januari 2011

Wapenboek Hesman en Genealogysk Jierboek 1993

Als je het in Noordoost Friesland over oude familiewapens en hun afbeelding hebt dan verwijs je bijna automatisch naar het Genealogysk Jierboek van 1993 van de Fryske Akademy. Daarin worden door leden van het Genealogysk Wurkferban fan de Fryske Akademy 340 wapens beschreven en afgebeeld van burgers en boeren, gebaseerd op het originele manuscript/wapenboek van Gerrit Hesman. Het onderzoek is gebaseerd op doop- en trouwboeken van Dokkum, autorisatieboeken, weesboeken en proclamatieboeken van Dokkum, het burgerboek van de stad Dokkum, opschriften van graven in de Grote Kerk te Dokkum en het handschrift van vroedvrouw Catharina Geertruida Schrader. Na het overlijden van haar eerste man, Ernst Willem Cramer, hertrouwde ze in 1713 met goudsmid en burgemeester van Dokkum, Thomas Higt (een artikel met portretten van alle leden van het gezin Higt-Schrader stond in Sneuper 91). Zij vermeldde, als tijdgenoot, Gerrit Hesman als 'verver en schilder'.  

Van het Genealogysk Jierboek 1993 staat een aardige index online. Daarvan is het alleen jammer dat het geen afbeelding van familiewapens bevat. Maar daar is nu een oplossing voor!
Tot mijn vreugde tipte sneuper Tjeerd Inia over de opname van het gescande Wapen-, en Vlaggenboek van Hesman in de database van Historisch Centrum Leeuwarden: http://www.beeldbankleeuwarden.nl/

Zo is het burgerwapen van Catharina Schrader (toen getrouwd met Ernst Cramer) te vinden met een volledige beschrijving (die ik nog niet kende): In blauw een zilveren wolk, komende uit de linkerschildhoek, waaruit komt een arm van natuurlijke kleur met een zilveren scheermes met zwart handvat in de hand, om het mes heen gekronkeld een bruine slang met de kop naar links, boven de slangenkop een antiek kroontje van goud, 1708.

Overigens is een ander mooi standaardwerk over familiewapens online De wapens van den tegenwoordigen en den vroegeren Nederlandschen Adel, uit 1890, van Johannes Rietstap.

vrijdag 14 januari 2011

Registres Civiques Friesland online

Tresoar meldt vandaag op zijn forum dat de Registres Civiques van Friesland online zijn gezet. Met dank aan de FAF, de vrienden van de archieven in Friesland (met als voorzitter ons lid P.F. Visser)!
Registres civiques zijn registers van stemgerechtigden, samengesteld in 1811 en 1812. U zult hier dus alleen namen van mannen boven de 21 jaar tegenkomen. Ze bevatten de voornamen, patroniemen en achternamen, beroepen, geboortedata (soms alleen het jaar), een inschrijfnummer van de stemgerechtigden, soms woonplaatsen en adressen en een enkele keer een overlijdensdatum.
Deze database is aan de hand van de op de studiezaal aanwezige nadere toegangen 8.29 en 8.30 door vrijwilligers van de FAF samengesteld. Naast de inhoud van de registres civiques bevatten deze nadere toegangen tevens een bewerking van een lijst van stemgerechtigden van Minnertsga en een bewerking van een lijst van inwoners van het kanton Dronrijp. De volledige inhoud van de nadere toegangen is in de database opgenomen (zie toegang halverwege deze pagina). Dit is een mooi voorbeeld uit Dokkum, met een adres en geboortedatum: Registre civique Dokkum, Mairie: Dokkum, Woonpl.: Dokkum, Lageweg nr. C26, Inschrijfnr.: 5266, Naam: Andries Oedzes Brouwer, Beroep: brasseur, bierbrouwer, Geboren: 13 mei 1742, Bron: Archieven gewestelijke besturen 1795-1813, Origineel: Tresoar, BRF (toegang 8) nr. 3631. Piet de Haan vult aan: Andries noemde zich eerst Feenstra omdat hij afkomstig was uit Veenwouden of misschien omdat hij daar vervener geweest was. In Dokkum werd hij brouwer maar noemde zich in het brouwersgilde eerst wel Feenstra maar later werd de familienaam toch Brouwer. De laatste boer van de bekende Dokkumer IJsherberg was Siebe Brouwer, de nazaat van Andries Oedses.
De stemgerechtigden van de mairie Leeuwarden zijn niet in deze klappers opgenomen dus komt u hen ook niet in deze database tegen. Deze stemgerechtigden kunt u terugvinden op de website van het Historisch Centrum Leeuwarden http://www.historischcentrumleeuwarden.nl/.

De registres civiques van Friesland zijn lang niet allemaal bewaard gebleven. Slechts van het arrondissement Leeuwarden is een deel bewaard gebleven. Het gaat hierbij om de volgende (soms incomplete) kantons:

* Bergum (mairieën Bergum, Dantumawoude, Hardegarijp, Oenkerk, Oostermeer, Rinsumageest en Veenwouden)

* Buitenpost (mairieën Augustinusga, Buitenpost en Burum)

* Dokkum (incompleet)

* Dronrijp * (mairieën Berlikum, Marssum, Menaldum, Oosterend en Wommels)

* Franeker (mairieën Almenum, Franeker en Minnertsga **)

* Hallum (mairieën Blija, Ferwerd, Hallum, St. Annaparochie, St. Jacobiparochie en Vrouwenparochie)

* Leeuwarden (mairieën Leeuwarden, Huizum, Jelsum, Stiens en Wirdum)

De originelen zijn te vinden in de archieven van de gewestelijke besturen 1795-1813 (BRF). Het op de studiezaal aanvragen van de originelen heeft weinig zin daar de gegevens integraal zijn overgenomen.

* Lijst van inwoners.
** Lijst van stemgerechtigden.

Helaas woonde mijn familie rond 1811 in Niawier en Anjum, welke blijkbaar niet bewaard zijn gebleven. Wel is het leuk om te zien dat geboortedata van voor 1811 vermeld worden en de beroepsnaam ook in het Frans, zoals boulanger voor bakker, journalier voor dagloner en paysan voor boer.
Al met al weer een leuke bron voor genealogen dankzij die kleine grote man uit Frankrijk, Napoleon.

De directe link naar de database.

donderdag 13 januari 2011

Aankondiging boek De oorlog een gezicht gegeven, deel 2

Sneuper Reinder Postma kondigt een nieuw boek aan over de Tweede Wereldoorlog in Noordoost Friesland. Het voornemen is dat in april  DE OORLOG EEN GEZICHT GEGEVEN deel 2, Kollumerland in de periode ‘40 – ‘45, zal verschijnen met een uitbreiding naar de Indiëgangers.

Dit deel twee staat volledig op zich zelf en is los van deel 1 te lezen (de aankondiging van het vorige deel meldden we hier ook op het blog). Het voornemen is dat het 33 nieuwe verhalen zal bevatten over allerlei verschillende onderwerpen, rond de 240 pagina’s en met ca. 200 foto’s geïllustreerd.
Enkele teksten stonden eerder in het Nieuwsblad van Noord-Oost Friesland, de meeste zijn helemaal nieuw en niet eerder gepubliceerd.

De verhalen spelen zich af in de gemeente Kollumerland of het zijn inwoners uit de gemeente Kollumerland die elders iets hebben meegemaakt in de oorlog. Bewoners komen aan het woord uit plaatsen als Augsbuurt,Munnekezijl,Westergeest,Kollumerzwaag, Zwagerbosch/ Veenklooster,Kollum, Burum, Oudwoude,Westergeest / Triemen, Kollumerpomp en Zandbulten.

In vrijwel alle gevallen hebben betrokkenen of nabestaanden van betrokkenen een bijdrage geleverd bij het tot stand komen van de verhalen zodat er min of meer ego-documenten met grote historische waarde zijn ontstaan.

Dit deel twee is nog meer een samenwerking van Reinder Postma en zijn vrouw Yvonne te Nijenhuis

Ook nu is het mogelijk van te voren op dit boek in te tekenen, wie het boek van te voren bestelt, betaalt de intekenprijs van 25 euro.

Na het verschijnen zal de prijs 27,50 euro bedragen.

Bestellen kan door een mail te sturen of te bellen naar Reinder Postma in Oudwoude.

woensdag 12 januari 2011

Ons verenigingswapen

Op de oude website van de Historische Vereniging Noordoost Friesland te Dokkum hebben we het wel eens toegelicht, maar dat zal velen ontgaan zijn. Daarom als opfrisser een uitleg over het ontstaan en de betekenis van ons verenigingswapen:
In 1994 kreeg de vereniging door de Fryske Rie foar Heraldyk een eigen verenigingswapen toebedeeld. Dit wapen, hierboven rechts, wordt sindsdien gebruikt als logo van de vereniging. De officiële beschrijving, zoals opgesteld door de Fryske Rie foar Heraldyk, is als volgt:

"In een rood schild een zilveren golvende keper; over alles heen twee gekruiste ganzeveren van goud. Het schild is gedekt met een herautenkroon."

De grondslag van het wapen is de golvende keper, die ontleend is aan het wapen van Dongeradeel (links). De kleur rood is overgenomen uit het wapen van Oostergo, want in dat deel van Friesland doet de vereniging met name haar onderzoek. De ganzeveren staan voor schrijven en het geschrevene. Het goud van de veren wijst erop dat de oude teksten voor de vereniging van grote waarde zijn. De herautenkroon wijst erop dat de vereniging de kennis van genealogie, heraldiek etcetera wil uitdragen. Dit werd voorheen door herauten gedaan.

Het ontwerp van het verenigingswapen is afkomstig van dhr. A.B. Dull tot Backenhagen en R.H. Postma, leden van de Fryske Rie foar Heraldyk.

Dat ook vele gewone burgers uit de omgeving van Dokkum een familiewapen hadden bewijst het Genealogysk Jierboekje van 1993. Hierin worden door leden van het Genealogysk Wurkferban fan de Fryske Akademy 340 wapens beschreven en afgebeeld van burgers en boeren, gebaseerd op het originele manuscript/wapenboek van Gerrit Hesman. Hij werd gedoopt op 8 september 1661 te Dokkum en overleed aldaar in 1715/1716. Hesman huwde Baukje Snip op 17 april 1702 en na haar overlijden met Antje Jacobs op 13 februari 1707. Zijn vader had het vreemde beroep van klokkentreder van Dokkum (op 6 oktober 1666). Een klokkentreder brengt met de benen vanaf een dwarsbalk de kerkklokken in beweging. Op 15 oktober nam ene Leendert Klaases dit over (Gens Nostra 1972, p. 117, waarin ook beschreven het voor- en nageslacht van Hesman). Het onderzoek is gebaseerd op doop- en trouwboeken van Dokkum, autorisatieboeken, weesboeken en proclamatieboeken van Dokkum, het burgerboek van de stad, opschriften van graven in de Grote Kerk te Dokkum en het handschrift van vroedvrouw Catharina Geertruida Schrader. Zij vermeldde, als tijdgenoot, Gerrit Hesman als 'verver en schilder'. De namen kunt u nakijken in onze rubriek Indexen en het boekje is nog te bestellen via de website van het Genealogysk Wurkferban van de Fryske Akademy te Leeuwarden.

Overigens schreef Hesman ook nog een kroniek over Dokkum t/m het jaar 1711.

De betekenis van het wapen van de stad Dokkum vindt u hier.

zondag 9 januari 2011

Diaconie van Dokkum kleedde dienstmeid Caatje Jans

Ons redactielid Piet de Haan is bezig een deel van de Diaconieboeken van de Hervormde Kerk te Dokkum (1795 t/m 1846) te transcriberen. Dit levert al weer mooie staaltjes oud proza en leuke inkijkjes in het dagelijks leven op.
Zo betaalde de diaconie bijvoorbeeld de kleding voor meisjes die als dienstbode aan het werk gingen.
In 1804 lezen we het volgende:
Betaalt aan Caatie [Catharina] de dogter van Jan Lourens tot uitrissing om in de dienst te gaan.

1 paar hoosen, een paar schoenen: 3 . 10 . 0
voor een jak maaken: 0 . 14 . 0
voor vragt naar Harlingen: 0 . 10 .0

aan Anne Lutjes een paar schoenen: 0 . 15 . 0
Voor deselwe een scholdoek uit de lom[mert] : 1 . 10 . 0

De DTB boeken van de Ned. Hervormde Kerk Dokkum (DTB 191), dopen, geboortejaar 1777, doopjaar 1777 vermelden over Caatje Jans: Dopeling: Catharijna Jacoba. Geboren op 19 augustus 1777 in Dokkum. Gedoopt op 24 augustus 1777 in Dokkum. Dochter van Jan Lourens en Tjietske Jacobus. Getuige: Marike Christoffels, gehuwd met Harmen Bok.

Piet laat door het combineren van diverse bronnen zien hoe hij onderzoek doet:
De gang van zaken:

1. In november 1808 moeten de bure mannen in de Torenstraat opdraven om Louw Jans te kisten. Louw Jans is een zoon van Jan Louwrens en Tjitske Jacobus. De jongen is ongehuwd. De datums kloppen maar er is een klein leeftijdsverschil tussen geboortedatum en overlijdens leeftijd. De rekening daarvoor op 31 oktober geeft een Lou Jans weduwe aan. Let ook op de spelling die de twee diakenen gebruiken. Ik denk dat diaken de Vries de moeder bedoelde waar een laken voor gekocht werd. Mogelijk hebben de buurvrouwen daar het hennekleed [doodskleed] van gemaakt.

2. Op 30-05-1809 in de kist leggen van de dochter van Jan Louws in de Toornstraat. Er is een overlijden van een Lolkje Jans in de begraafboeken van Dokkum. Er is ook een Lolkje Jans als dochter van Jan Louwrens en Tjitske Jacobus. De datums kloppen maar ook hier een klein leeftijdsverschil. Het moeten wel dezelfde Lolkjes zijn. Dat zo betekenen dat de familie in de Toornstraat woonde.

3. Op 28-10-1809 is er het afleggen in de Toornstraat van de wed. Jan Louwes. Op 27-10-1809 is er inderdaad een overlijden van Tjitske Jacobs 60 jaar oud. Dat moet dus Tjitske Jacobus de moeder van Lolkje Jans en van Catje Jans zijn. Tjitske Jacobus is weduwe en dat klopt ook want Jan Louwrens is daarvoor in september overleden terwijl hij bij het overlijden van Lolkje in mei daarvoor nog leefde.

4. Er zijn twee huwelijken van een Jan Louws of Lourens. De Jan Louwes gehuwd met Tjitske Jacobus is tussen het overlijden van dochter Lolkje en vrouw Tjitske overleden en dat maakt het huwelijk met het zwarte lettertype de juiste combinatie.

5. Er zijn,om het moeilijk te maken, overlijdens van de twee vrouwen van de twee Jan Louws heel kort achterelkaar. Omdat de [zwarte] Jan Lourens op 28 september 1809 overlijdt kunnen alle rekeningen voor die datum met de vermelding ‘de wed. van Jan Louw etc’ toegeschreven worden aan het rode team.

6. De overlijdensdata van de [zwarte] echtgenote is bekend. Tussen haar overlijdens gegevens zitten enkele rekeningen (zie de eerste posten van de lijst uit het diaconieboek hieronder) van het andere huwelijk want daar is dan nog sprake van de wed.

Dokkum, huwelijken 1773

Vermelding: Bevestiging huwelijk op 16 mei 1773
Man : Jan Lourens afkomstig van Dokkum
Vrouw : Tjitske Jacobus afkomstig van Dokkum
Opmerking : hij is mastmaker [daarom een uit de familie Bok als doopgetuige ?]

Dokkum overlijden/begraven 1809
Overleden: Jan Louws, oud 66 jaar
Datum : 28 september 1809
Plaats : Dokkum

Dokkum overlijden/begraven 1809
Overleden: Tjitske Jacobs, oud 60 jaar
Datum : 27 oktober 1809
Plaats : Dokkum
Opm. : De overledene was weduwe en gealimenteerd

Dokkum, huwelijken 1802
Vermelding: Bevestiging huwelijk op 21 februari 1802
Man : Jan Lauws afkomstig van Dokkum
Vrouw : Jietske Joukes afkomstig van Dokkum

Dokkum overlijden/begraven 1801
Overleden: Jan Lourens, oud 48 jaar [geb rond 1753]
Datum : 1 februari 1801
Plaats : Dokkum

Dokkum overlijden/begraven 1809
Overleden: Jitske Joukes, oud 61 jaar [geb rond 1747]
In leven gehuwd met Jan Louws
Datum : 24 december 1809
Plaats : Dokkum

Dokkum overlijden/begraven 1809
Overleden: Jitske Joukes, oud 61 jaar
Datum : 24 december 1809
Plaats : Dokkum
Opm. : De overledene was weduwe en laat vier kinderen na

Dokkum, dopen, geboortejaar 1777, doopjaar 1777
Dopeling: Catharijna Jacoba
Geboren op 19 augustus 1777 in Dokkum
Gedoopt op 24 augustus 1777 in Dokkum
Dochter van Jan Lourens en Tjietske Jacobus
Getuige: Marike Christoffels, gehuwd met Harmen Bok


Overlijdensakte Dokkum, 1813
Aangiftedatum 14 september 1813, blad nr. 11
Kaatje Jans, overleden 14 september 1813, 29 jaar, vrouw
Dochter van Jan Louwrens en Tjitske Jacobus
Gehuwd

Dokkum, dopen, geboortejaar 1780, doopjaar 1780
Dopeling: Lolkje
Geboren op 16 april 1780 in Dokkum
Gedoopt op 23 april 1780 in Dokkum
Dochter van Jan Lourens en Tjietske Jacobus
Getuige: Pijtje Meinderts, gehuwd met Jacob Alderts


Dokkum overlijden/begraven 1809
Overleden: Lolkje Jans, oud 27 jaar
Datum : 30 mei 1809
Plaats : Dokkum
Opm. : De overledene was ongehuwd

Dokkum, dopen, geboortejaar 1783, doopjaar 1783
Dopeling: Lourens
Geboren op 9 juli 1783 in Dokkum
Gedoopt op 13 juli 1783 in Dokkum
Zoon van Jan Lourens en Tjietske Jacobus
Getuige: Hiltje Johannes, gehuwd met executeur Poutsma


Dokkum overlijden/begraven 1808
Overleden: Lourens Jans Braaksma, oud 23 jaar
Datum : 8 november 1808
Plaats : Dokkum
Opm. : De overledene was ongehuwd
Blz. Diaken of rendant

De vermeldingen in het Diaconieboek van Dokkum tussen mei 1802 en eind 1809:
(06 05 1802 is 6 mei 1802, 216 en 260 zijn bladnummers. 2.15.0 betekent 2 guldens, 15 stuivers en 0 centen. De naam aan einde van de regel is van de diaken of rendant.)


06 05 1802 216 Geleverd an de weduwe van Jan Louwes tot Leeuwarden voor haar dogter 2 hemden
2. 15. 0
Dito een rok. 2 . 10 . 0, 4 . 25 . 0 Geert F. Bleker
03 05 1803 260 Aan Jan Louws weduwe 2 doeken één á 28 één 16 st[uvers] 2 . 4 . 0 S. Halbertsma
09 05 1803 260 Betaald aan Jan Eilerts voor een paar nieuwe muilen voor Jan Louws weduwe. 1 . 10 . 0 S. Halbertsma
12 05 1803 261 Aan Jan Louws weduwe tot ondersteuning in haar siekte. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
12 05 1803 261 Aan Jan Louws weduwe tot ondersteuning in haar siekte. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
13 05 1803 261 Voor dezelve [Jan Louws weduwe] een korf turf. 0 . 7 . 0 S. Halbertsma
15 05 1803 261 Aan Jan Louws weduwe tot ondersteuning in haar siekte. 0 . 6. 0 S. Halbertsma
19 05 1803 262 Aan Jan Louws wed. in haar siekte. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
20 05 1803 262 Aan een korf turf voor denzelve [aan Jan Louws wed. ] 0 . 7 . 0 S. Halbertsma
20 05 1803 262 Tot ondersteuning [aan Jan Louws wed. ] 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
24 05 1803 263 Aan Jan Louws weduwe een korf turf. 0 . 7 . 0 S. Halbertsma
25 05 1803 263 Aan deselve [Jan Louws weduwe] tot ondersteuning. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
27 05 1803 263 Aan Jan Louws weduwe. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
05 06 1803 264 Aan Jan Louws weduwe tot ondersteuning in haar siekte. 0 . 6 . 0 S. Halbertsma
08 06 1803 265 Aan Jan Lous weeduwe tot ondersteuning in haar sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
08 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] 1 korf turf. 0 . 7 .0 L. J. Jouwstra
09 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] in ha sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
11 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] in haar sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
12 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] 1 korf turf. 0 . 7 . 0 L. J. Jouwstra
14 06 1803 265 Aan deselfde ond[er]stand. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
16 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] 1 k[orf] turf. 0 . 7 . 0 L. J. Jouwstra
16 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] in haar sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
17 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] in haar sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
18 06 1803 265 Aan deselfde [Jan Lou weduwe] in haar sikte 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
19 06 1803 265 Aan deselfde. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
21 06 1803 266 Aan Jan Louws weeduwe tot ondersteuning in haar sikte. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
22 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]1 k[orf] turf. 0 . 7 . 0 L. J. Jouwstra
23 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe] tot onderstand 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
24 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe] tot onderstand 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
25 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe] tot onderstand 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
26 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]1 k[orf] turf. 0 . 7 . 0 L. J. Jouwstra
26 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
30 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]tot onderstand. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
31 06 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]tot onderstand. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
02 07 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]tot onderstand. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
03 07 1803 266 Aan deselfde [Jan Lous weduwe]tot onderstand. 0 . 6 . 0 L. J. Jouwstra
17 01 1804 285 Aan Jan Louws wed. 18 elle linnen tot het bekleden van de deeken a 3 ½ sts. 3 . 3 . 0 S. Halbetsma
17 01 1804 285 [Aan Jan Louws wed.] aan geern 0 . 4 . 0 S. Halbetsma
31 01 1804 287 Voor het overbrengen van een korf turf voor de wed. Jan Louws. 0 . 0 . 12 S. Halbetsma
14 11 1804 312 Betaalt aan Caatie [Catharina] de dogter van Jan Lourens tot uitrissing om in de dienst te gaan.
1 paar hoosen, een paar schoenen: 3 . 10 . 0
voor een jak maaken: 0 . 14 . 0
voor vragt naar Harlingen: 0 . 10 .0
aan Anne Lutjes een paar schoenen: 0 . 15 . 0
Voor deselwe een scholdoek uit de lom[mert]: 1 . 10 . 0 6 . 19 . 0 L.J. Jouwstra
19 11 1804 313 Voor een lommert seetel [stoel] afkomstig van de weduwe Jan Lourens voor een himd. 1 . 2 . 0 L.J. Jouwstra
22 11 1804 314 Voor de Catje Jans de dogter van Jan Lous tot uitrising om de dienst na Harlingen aan kleedasie. Betaald volgen. Quitansie. 5 . 6 . 12 L.J. Jouwstra
22 11 1804 314 Aan deselve [Catje Jans ] voor fragt naa Harlingen aan de schipper. 0 . 10 . 0 L.J. Jouwstra
31 12 1804 315 Aan Johannes Sijbes voor een bruinen rok ten gebruik van de dochter Jan Louws. 3 . 10 . 0 S. Halbetsma
04 02 1805 317 Aan de dochter van Jan Louws wed. een rok 4 . 5 . 0
het maaken van een doek 0 . 1 . 0
het maaken van een hemd 0 . 4 . 8
een paar schoenen en hoozen 3 . 3 . 0 7 . 13 . 8 A. Beintema
11 04 1806 349 Aan Jan Lous wed. voor turfgeld twee stui[vers] 0 . 2 . 0 S.L. Huizinga
09 09 1807 389 Aan de weed. Jan Louws tot onderstand. 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
11 09 1807 389 Aan dezelve [weed. Jan Louws tot onderstand] 1 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
12 09 1807 389 Aan dezelve [weed. Jan Louws tot onderstand] 0 . 2 . 0 Lijkle van der Nagel
16 09 1807 389 Dezelve [Weed. Jan Louws] tot onderstand. 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
19 09 1807 389 Aan de weede. Jan Louws tot onderstand. 1 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
20 09 1807 389 Aan dezelven [weede. Jan Louws] tot onderstand. 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
23 09 1807 389 Aan dezelven [weede. Jan Louws] tot onderstand. 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
25 09 1807 390 Aan de weedu. Jan Louws. 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
27 09 1807 390 Aan de weedu. Jan Louws 0 . 4 . 0 Lijkle van der Nagel
30 12 1807 396 Aan een paar klompen voor de dogter van Jan Louws wd [weduwe] 0 . 5 . 0 N. Bouma
31 10 1808 412 Een laken gekogt voor Lou Jans weduw. 0 . 15 . 0 Pijter Feddes de Vries
09 11 1808 414 Aan de bure mannen in de Torenstraat voor het afleggen en in de kist van Louw Jans 2 vlessen jenever. 0 . 18 . 0 P. v.d. Meulen
09 11 1808 414 Aan de bure vrouwen voor het maken van Hinnekleed. [betreft overlijden Louw Jans] 1 . 0 . 0 P. v.d. Meulen
12 11 1808 414 Voor het graft maaken. [betreft overlijden Louw Jans] 1 . 5 . 0 P. v.d. Meulen
20 02 1809 420 Betaald een vandel bier gebruikt bij het opdragen van Lou Jans ijn de maand nov. gebruikt. 1 . 10 . 0 P. F. de Vries
30 05 1809 425 Aan de buure vrouwen van de Toornstraat voor het af en in de kiste leggen van de dogter van Jan Louws.[betreft Lolkje Jans] 1 . 0 . 0 Joh. J. Beekmans
30 05 1809 425 Aan de buure mannen voor het inbrengen van de kist een vles jenever.[betreft het overlijden van de dochter van Jan Louws] 0 . 9 . 0 Joh. J. Beekmans
02 06 1809 426 Aan de doodbegravers. [betreft het overlijden van de dochter van Jan Louws] 1 . 5 . 0 Joh. J. Beekmans
05 06 1809 426 Aan S. Hansma voor ¼ ton bier geleverd aan de buuren van de Toornstraat.[betreft het overlijden van de dochter van Jan Louws] 1 . 10 . 0 Joh. J. Beekmans
24 10 1809 434 Aan de wed. Jan Louwes betaalt tot onderstand in haar ziekte. 0 . 6 . 0 Alle R. Gorter
28 10 1809 435 Betaalt voor de wed. Jan Louwes wegens het lossen van een ongemaakt hemd dat zij in de lommert of bank van lening had verzet. Met de rente. 1 . 1 . 0 Alle R. Gorter
28 10 1809 435 Betaalt aan de buirevrouwen van de Toornstraat wegens het afleggen & in de kist leggen van de wed. Jan Louwes 1 . 0 . 0 Alle R. Gorter
28 10 1809 435 Betaalt aan de buuremannen van de Toornstraat wegens het kist in brengen van de wed. Jan Louwes. 0 . 9 . 0 Alle R. Gorter
28 10 1809 435 Betaalt aan de kinders van de wed. Jan Louwes ½ # zeep het schoonmaken van eenige goederen van wijlen haar moeder. 0 . 4 . 4 Alle R. Gorter
30 10 1809 435 Betaalt aan de wed. H. IJ. van der Werff voor 1 vandel bier.[betreft overlijden van de wed. Jan Louwe] ? Alle R. Gorter
30 10 1809 435 Aan de buuren van de Toornstraat voor het ter kerkhof brengen van het lijk van de wed. Jan Louwes. 1 . 10 . 0 Alle R. Gorter
30 10 1809 436 Betaalt voor een doek gekogt nog bij het leven van de wed. Jan Louwes en tot dienst van deselve. 0 . 10 . 0 Alle R. Gorter
31 10 1809 436 Betaalt aan de kinders van de wed. Jan Louwes tot onderstand. 0 . 16 . 4 Alle R. Gorter
02 11 1809 436 Aan de doodbegravers van het lijk van wed. Jan Louwes. 1 . 5 . 0 Alle R. Gorter
04 11 1809 436 Aan de kinders van de wed. Jan Louwes 0 . 6 . 0 Alle R. Gorter

Zo ziet u maar hoe rijk de boeken van de diaconie, ofwel Diaconieboeken, aan informatie kunnen zijn en hoe dat een mooie aanvulling op een genealogie of streekhistorie kan zijn.
Binnenkort in de Sneuper en op dit blog meer informatie over de transcriptie van de Dokkumer Diaconieboeken.

zaterdag 8 januari 2011

Sneuper, wat betekent dat eigenlijk?

In Dokkum en omstreken wordt met een vanzelfsprekendheid het woord Sneuper gebruikt alsof iedereen wel snapt wat dat betekent. Voor mensen die niet in de regio wonen is het echter een woord wat helemaal niet zo duidelijk is. Vandaar maar eens een korte uitleg. En een online Fries woordenboek is daarbij dan natuurlijk een prettige hulp. In Google zoeken op Fries woordenboek levert o.a. de volgende resultaten op de eerste pagina:

- Fryhoo, een Friese variant van Yahoo heeft een woordenboek/vertaler die het woord sneuper niet kent!
- Mijn Woordenboek, Fries Dialect (!). Met die toevoeging dialect krijg je inderdaad menig Fries op de kast, want die zal dan duidelijk wijzen op het feit dat het Fries de tweede rijksTAAL is. En ook dit woordenboek geeft geen resultaat op 'sneuper'.
- Het Friese woord voor woordenboek is wurdboek dus http://www.wurdboek.nl/ lijkt een logische URL. Nee hoor, ook die kennen het woord niet.

Gelukkig is in juli 2010 door koningin Beatrix (ten slotte afstammend van de Friese Nassau's) een goed Woordenboek der Friese Taal op het web gelanceerd. Kennislink berichtte hierover.
Hoewel de interface van het woordenboek er niet erg gebruiksvriendelijk uit ziet kent het Wurdboek fan de Fryske taal (WFT) het woord sneuper wel! Vul het in in het tekstblok achter Origineel trefwoord en klik op Start zoeken.

De eerste twee vertalingen/beschrijvingen zijn eigenlijk die van het woord sneupert en ook anders dan mij bekend waren. Ze zijn wel grappig trouwens!
Op nummer 3 echter de vertaling die ik verwacht had: snuffelaar, iemand die alles doorzoekt, nieuwsgierig is.
En op 4 nog toepasselijker: persoon, niet-vakgeleerde, die uit liefhebberij een bepaalde wetenschap beoefent, inz. historisch onderzoek doet. Inmiddels mag je in bepaalde gevallen dat 'niet-vakgeleerde' wel weglaten denk ik.

Al met al een mooie naam voor ons verenigingsblad (zie ook het online proefnummer), maar ook voor al die Friese genealogen of historie-onderzoekers die menig uurtje in (archief-)onderzoek steken!

vrijdag 7 januari 2011

Sneuper blog genomineerd voor Geschiedenis Online Prijs Historisch Nieuwsblad

Twaalf websites over geschiedenis zijn genomineerd voor de Geschiedenis Online Prijs 2010. Die wordt op maandagmiddag 24 januari aanstaande uitgereikt door historicus en columnist Thomas von der Dunk in het Stadsarchief Amsterdam. De prijs is een initiatief van Archieven.nl en Historisch Nieuwsblad. De jury bestaat uit Bas Broekhuizen, Corrie Gerritsma en Hilde Pruis.

In de categorie Historische Verenigingen bestaat de shortlist uit de volgende 3:
  • Historische Vereniging Noordoost-Friesland (dit Sneuper Dokkum blog)
  • Historische Kring D’Oude School
  • Historische Vereniging Hasselt
Er zijn nog 3 andere categorieën met ook elk 3 kandidaten
  • Musea
  • Archieven
  • Themasites
De indeling in categorieën lijkt me zinvol. Musea, archieven en themasites hebben immers vaak betaalde full-time werknemers en diverse sponsors, daar waar verenigingen het van vrijwilligers, vrije tijd en gratis online software moeten hebben. Zo hebben aan de mooie themasite Klim naar de vrijheid- Engelandvaarders zo'n 20 mensen meegewerkt en is het budget door 4 gerenommeerde sponsors/fondsen bijeengebracht.
 
Zie voor meer details het persbericht van het Historisch Nieuwsblad.

donderdag 6 januari 2011

Houten ankerboei van schelpenvisser Sytze Visser uit Anjum

In de database van het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek is een houten ankerboei van schelpenvisser Sytze Visser uit Anjum opgenomen. Sytze had een tjalk die in 1906 op een werf in Drachten was gebouwd. De schelpenvissers van Anjum werkten vanuit de kleine haven van Ezumazijl. Reinder Tolsma schreef in de Sneuper een uitgebreid artikel over de Kalkoven te Ezumazijl waarbij deze schelpenvissers, die in de Quotisatiekohieren werden vermeld als schilders, de leveranciers waren! Want schelpen=skil, schelpenvisser=skilfisker en met een beetje verbastering kom je dan op schilder voor schelpenvisser. Ook op dit blog schreef ik in augustus 2008 een artikel over de Schelpenvissers bij de Kalkoven te Ezumazijl. Sytze Visser zal een van de laatste actieve schelpenvissers in Ezumazijl zijn geweest. De kalkoven is al lang niet meer in bedrijf, en zelfs niet meer zichtbaar in de dorpskom van Ezumazijl.

dinsdag 4 januari 2011

Diaconieboeken als genealogische bron

Anton Musquetier heeft op zijn site http://www.altijdstrijdvaardig.nl/ , naast de Index van het Provinciaal Bestuurlijk Archief van Friesland met ca. 181.800 familienamen, diverse Diaconieboeken uit de kerkarchieven van gemeenten uit o.a. Noordoost Friesland digitaal beschikbaar gesteld. Een daarvan is het Diaconieboek van Birdaard, dat begint bij 1645. Nog in 1832 had de Diaconie van Birdaard aanzienlijke bezittingen in de dorpskern (als rode blokken aangegeven), getuige deze kaart (de makers van Hazadata komen uit Birdaard!).

Een mooi voorbeeld van de steun van de diaconie is bijgaand voorbeeld: Anno 1728 den 8 Jan meesterloon van Doede Pijters gebrooken been betaald volgens quit. van Fransbergen met C. -30-
Den selven dito weegens kostgeld en bedienen van deselve in het geneesen van sijn been volgens quit. van Grietje Groenwolts met D. 20-10-:
Doede Pijters wordt later ook nog aan een kolike geholpen en krijgt allerhande zaken van de diaconie alvorens hij overlijdt. Ook het bier voor bij de leedmaaltijd en zijn doodskist worden betaald. De diaconie krijgt dan wel de inkomsten van zijn boelgoed. Je ziet dit in latere jaren ook gebeuren bij Trijntje Johannes en Laas Douwes.
A. Pivé (uit de oorspronkelijk uit Noord-Frankrijk afkomstige Dokkumer familie) wordt diverse malen genoemd voor leverantie van cramerijen. Ook dominee Duco Folperda komt regelmatig aan de orde.

De familie Fransbergen was een bekende familie uit Dokkum van chirurgijns en medici, die o.a. door sneuper Oebele Bijlsma wordt onderzocht. Zo werd chirurgijn Fransbergen ook door de bekende vroedvrouw Catharina Schrader ingeschakeld als het uit de hand liep.
Een mooie manier dus om je genealogie aan te kleden met informatie uit (online) diaconieboeken!

zaterdag 1 januari 2011

Criminele Sententies Kollumerland 1700-1811

Een nieuw genealogisch jaar beginnen met een namenlijst van de door mij alom gewaardeerde R.S. Roarda lijkt me niet slecht. Afgelopen week ontving ik het voormalige recensie-exemplaar van het CBG die door Roarda hemzelf was getekend en opgestuurd vlak na de publicatie in 1959. Het werkje is vergelijkbaar met degene die ik van Dokkum al eens online gezet heb.
Er zal zelfs enige overlap zijn met het boekwerk van wijlen Hietkamp, Kerfstokjes van onze voorouders, hoewel deze verhalenderwijs slecht een greep uit de mogelijkheden nam.
Roarda maakte het overzicht (in het pre-computer tijdperk!) in overleg met de heer Spahr van der Hoek van het Streekcentrum te Olterterp. Het werd, zoals ze zelf aangeven een 'by tiden tige nijsgjirrich oersjoch'. En zo is het maar net!
Gezien de periode, 1700-1811, waarin ook het Kollumer Oproer van 1797 valt, worden veel betrokkenen vermeld, soms met een korte omschrijving van hun daden. Dit hoeven lang niet altijd gewelddadigheden geweest te zijn. Ook getuigen en personen die belaagd zijn worden genoemd.

Veel Sneupplezier met het doorbladeren van Kriminaliteit yn Kollumerlân, 1700-1811.
Uiteraard moet u voor de originele en veel uitgebreidere dossiers bij Tresoar in Leeuwarden zijn. Er moet natuurlijk wel wat te doen overblijven!

Mocht uw familie wat dieper in de Friese Wouden zitten dan kunt u ook nog even online bladeren door de Achttiende Eeuwse criminaliteit in de Wouden.

Met een beetje geluk vindt u zelfs nog negentiende eeuwse foto's die crimineel interessant zijn.