woensdag 29 december 2010

Geheim van Tolsum: website en boek

In de recente publicatie van de Fryske Akademy van Ut de Smidte 2/3 las ik een stukje over het Geheim van Tolsum. Het is gewijd aan het Romeinse schrijfplankje uit de collectie van het Fries Museum. Dit schrijfplankje is gevonden in 1914 tijdens commerciële afgravingen van de terp vlakbij Tolsum (onder Franeker). Het schrijfplankje is het oudste, geschreven document van Nederland (23 februari 29 na Chr).

Het Fries Museum en Tresoar lieten in 2007 in een gezamenlijk project de tekst op het schrijfplankje opnieuw onderzoeken door prof. A. Bowman , dr. R. Tomlin (Universiteit Oxford) en prof. K.A. Worp (Universiteit Leiden). Tijdens dit nieuwe onderzoek wordt al snel duidelijk dat er iets bijzonders aan de hand is. Tot ieders verrassing, inclusief van de onderzoekers zelf, blijkt er een geheel andere tekst op het schrijfplankje te staan. De tekst blijkt een schuldverklaring tussen de slaaf Carus (of: Andecarus) (schuldeiser) en een schuldenaar van wie de naam onbekend is. Bekijk de site van het Geheim van Tolsum en bestel het boek!

vrijdag 24 december 2010

Sneuper 99 van december 2010

Deze week is Sneuper nummer 99 uitgekomen. Het is het laatste nummer met Reinder Tolsma als hoofdredacteur. Reinder is een van de oprichters van blad en vereniging 20 jaar geleden, toen nog als Vereniging van Amateur Archiefonderzoekers. En aangezien hij 20 jaar het maximum voor een functie vindt houdt hij er helaas per 2011 en Sneuper 100 mee op. Op 9 april 2011 zal dit jubileumnummer met foto's gepresenteerd worden. Namens de gehele redactie nogmaals bedankt voor alles! Uiteraard zal Reinder, met zijn encyclopedische kennis van de historie van Noordoost Friesland, nog wel de nodige bijdragen aan de Sneuper gaan leveren. Ook is hij nog zeer druk met deel 2 van onze boekenreeks met Oral history in Noordoost Friesland, Op de Praatstoel.

Het Sneuper nummer 99 is weer van hoog niveau. U vindt er de volgende artikelen in:
Genealogie:
209, Groeten uit Amerika (deel 11: R. en A. Sipma), K. Postma. Over de familie Ritske Aukes Sipma en Sipke Aukes Sipma.
218, Kwartierstaat van ‘Beppe Lutske’ van der Ploeg (1879-1958), F.H. Blom
224, Mijn Favoriete Voorouder: Anna F. Grottinga (1523-1598), M. Bruining
Streekgeschiedenis
230, Strandingen op Engelsmanplaat, P. Hillebrand. O.a. driemastschoener Sirene in 1847
236, De dam van Berkhout, A. Staal. Over de dam naar Ameland.
242, Friese matrozen op avontuur in VOC, 1786, H. Zijlstra. Het betreft Jan Hendriks Overbeek, Hans Pieters, Marten Dirks en Aldert Harmens.
245, Jan Braak timmerde aan de weg bij de VOC, H. Zijlstra. De Kollumer Jan Braak was van 1764 tot 1774 in dienst van de VOC als wagenmaker en voorlezer in de Hospitaalse Kerk in Batavia.
250, Groene Kruis en het badhuis te Dokkum (1902-1995), E. Smits
254, Kamminga over kleding, 1943, D.J. Kamminga. O.a. over de familie Demes, blauwververs en de oprichters van de Dokkumer Vlaggencentrale.
260, Stuurman in de sloot, P. de Haan. Over Pieter Pieters Edes, zoon van een Amelander.
263, Graaf Macchetti in Dokkum, D. Westerhof. De Italiaan overleed in 1622 te Dokkum of Bolsward.
266, Dokkum en de koloniën, deel 3, W.Schackmann/R.Tolsma. Over o.a. Douwe Petrus van Steenwijk
Varia
241,265, Vragen, diverse
244, Getuigenverhalen, persbericht
253, Online-bronnen, H. Zijlstra
271, Waren voorvaderen Roel Kooistra kooikers?, G. Mast

Om ook (naast ruim 450 anderen) lid te worden van de Historische Vereniging Noordoost Friesland, kunt u zich eenvoudig online aanmelden. Het kost slechts 15 euro per jaar, waarbij u naast ons kwartaalblad De Sneuper bovendien de dubbel-cd met Sneuper 1 t/m 75 er gratis bij krijgt! Uiteraard bent u dan ook welkom op onze ledendagen in het voor- en najaar en kunt u medeleden vragen stellen over uw stamboom of kwartierstaat. En nog steeds is kopij voor De Sneuper altijd welkom via ons email-adres.

Let ook op de bijgesloten folder: Binnenkort boek: Wierum en haar bewoners. 1650-nu. Voorjaar 2011, voorintekenen met 5 euro korting, voor 42,50 bij Jan de Jager.
En zet alvast in de agenda: ledenvergadering voorjaar 2011 op zaterdag 9 april in de Posthoorn te Dokkum, met uitreiking van jubileumnummer 100 van de Sneuper!

woensdag 22 december 2010

Jas deelnemer Kollumer Oproer 1797 in Oudheidkamer Mr. Andreae

Een jas, of eigenlijk een jak van Binne Jans uit Eestrum is onlangs door een afstammeling van deze boer, die leefde van 1765 tot 1838, geschonken aan Oudheidkamer Mr. Andreae te Kollum.

Er is al vaak gepubliceerd over het Kollumer Oproer van 1797, zowel in de Sneuper als op onze websites.
Zo hebben we een Namenindex van de deelnemers aan het Oproer, Het is daarom ook leuk om eens een stuk historisch textiel te zien uit deze periode, waarover binnenkort een speciale tentoonstelling in de Oudheidkamer zal worden georganiseerd.
Diverse Sneupers doen onderzoek naar een van de oproerkraaiers, Salomon Levi, de stamvader van de familie De Bruin die in de omgeving van Zwaagwesteinde vele nakomelingen had.
Over de mysterieuze opstandelingenleider Johann Christian Sperling schreven we al eerder op dit blog.
Sneuper Taeke vd Leij geeft ook achtergrondinformatie. Hij wees mij ook nog op de vermeldingen in Google Books van Jan Binnes. In het Nederlandse Jaarboek kom je dan uit op pagina 135, maar terugbladeren naar pagina 114 levert een goed relaas op over het oproer.

maandag 20 december 2010

11en30 NGV Friesland met themanummer Armoede

De NGV afdeling Friesland is er deze keer vroeg bij met jaargang 16, nummer 1 van januari 2011. Ik had hem vandaag, 20 december, al in de bus. Het 36 pagina's tellende blad op A5 formaat bevat een aantal interessante artikelen met een link naar ons werkgebied Noordoost Friesland. In het artikel Armenzorg en Dorpsleven vertelt Leo Jagersma over de rijke bron voor genealogen, de diaconieboeken. Hieruit geeft hij een beschrijving van het leven van de familie van Jelle Clases uit Kuikhorne in de 18e eeuw. Vader Claas Jelles, schoenlapper en schuitevoerder, overleed in 1701 en liet weduwe Jisck Eelkes achter, die op de diaconie aangewezen was. Jelle moet voor een gebroken been geholpen worden door Mr. Johannes Noordenbos en krijgt na enkele gewelddadigheden 3 jaar werkhuis. Hij werd met duimijzers en scheenschroeven gemarteld om te bekennen! Uiteindelijk woont hij als 91-jarige in Veenwouden, waar hij het kerkhof onderhoudt voor de diaconie.
Dineke Paetzel-Veenstra stelt de vraag Wanneer ben je arm? Dit op basis van een vondst in het Dokkumer archief van de boedelinventaris van Gerben Tyssens. Hij was een zoon van Tys Gerbens uit Brantgum. De dorpsrechter van Brantgum, H. van der Meer beschreef op 24 oktober 1789 de boedel van pauper Gerben. Dat levert een leuk inkijkje in de inboedel van die tijd met een kakstoel, stoven, ketels, hangijzer etc.
In Grootmoeder Cornelia wordt het harde bestaan geschetst van de katholieke zeemansvrouw Cornelia Metz van Ameland die op haar 35e haar man verliest. In het gerestaureerde huisje van deze in 1866 geboren vrouw woont nu een achterkleindochter.
Tineke Slof schreef over Arme Grietje. Het gaat over Grietje Sjoeks Jongsma, dochter van Sjoek Klazes en Wiskje Eelkes uit Tibma onder Ee. Niet alleen worden haar ouders als ze 1 jaar oud is al veroordeeld voor het stelen van een schaap, ook zelf wordt ze enkele malen betrapt. De ongehuwde Grietje wordt zelfs van moord op haar pasgeboren kind verdacht, waarvan de geboorte als Woudreis wordt beschreven! Uiteindelijk trouwt ze toch met Gooitsen Sjoerds, op 20 augustus 1775 te Surhuisterveen. En zo zijn er nog een paar mooie genealogische bijdragen te lezen in dit nummer van 11en30.

zondag 19 december 2010

Regionaalnet.nl zet historie Dantumadeel online op de kaart

Sneuper Jan Kooistra meldt ons enthousiast het volgende: Stichting Regionaal komt met nieuwe website: http://www.regionaalnet.nl/

Deze sinds kort opgerichte stichting met als doelstelling het digitaal opslaan van de geschiedenis van de gemeente Dantumadeel is nu in de lucht. De stichting hoopt op deze wijze het publiek erbij te betrekken d.m.v. zelf aan deze site hun medewerking te verlenen. Door het per E-mail toezenden van oude foto’s, documenten, ansichtkaarten enz. Op de site zijn de eerste dorpen al huis aan huis op de foto gezet, de andere dorpen volgen nog. Niet alleen zijn er duizenden foto’s uit het verleden te bekijken, maar ook wie er vroeger in uw huis hebben gewoond.

De laatste maanden is er keihard gewerkt om u in de donkere dagen voor kerst u mee te laten genieten van de regionale geschiedenis. Zoals gezegd, staan de eerste dorpen reeds in de schijnwerpers, van de anderen dorpen zijn er inmiddels ook enige gegevens zichtbaar. Dit is voor u de gelegenheid om alles voor het nageslacht op te laten slaan. Alle documenten zullen tegen kopiëren beveiligd zijn. Diverse instellingen en dorpsbelangen hebben reeds materiaal aangeleverd wat nog verwerkt moet worden. Alles zal t.z.t. voor u op het scherm verschijnen, uiteraard zullen uw aangeleverde materialen daarbij niet mogen ontbreken. Help mee aan de totstandkoming van een digitaal archief!

vrijdag 17 december 2010

Familie-album Noordhuis uit Ee met zoekplaatjes

Onze secretaris Jan de Jager kreeg een serie oude foto's uit de erfenis van de familie Noordhuis en Keizer uit Ee.
Deze foto zijn gered uit de vuilcontainer, anders waren ze verdwenen. Van een aantal zijn de namen bekend, maar van vele niet. Wel bekende namen staan in de rechter kolom naast de foto.

U kunt ze online bekijken op http://picasaweb.google.com/noordhuisfoto/WieHerkentDezeMensen#

Een prachtige foto waarvan wel enkele namen bekend zijn is deze uit 1926, met een bordje met de tekst Neerlands beste zonen: boven Eeltje Zeilmaker, Pieter Lubberts Visser, Jaap R Hoekstra, midden Martinus van der Velde, NN, Wytze P Wouda en NN onder Boele A Douma. Of deze kleurrijke foto met daarop Willem Hoekstra, Jacob Haaima, NN,Cornelis Hoekstra, Geert Kerkstra, Pieter Lubberts Visser, Johan Detmar, Wytze Wouda, NN naast de auto Gerben Visser en de boerderij is van Pieter D Douma.
 
Graag reacties, met vermelding van het fotonummer, naar de mail van Jan de Jager.

donderdag 16 december 2010

Kentekens Friese auto's 1906-1951 met foto's

De site van Tresoar met nummerbewijzen van auto's en motoren uit de periode 1906-1951 heeft nu bij 2.500 kentekens foto's geplaatst. Daar zitten hele mooie tussen, en uiteraard ook diverse uit Noordoost Friesland.
Het eerste kenteken, B-1, werd in tweede instantie uitgegeven aan Auke Spyksma uit Birdaard. Van de auto van Pieter Lubberts Visser uit Ee is bijgaande foto in de database opgenomen. Hij gebruikte de auto als taxi. De mensen uit Ee waren er blijkbaar vroeg bij want ook Jarl Ruinen, Andries Brouwer en Gerrit Jans Wijkstra hadden een laag nummer. Als u zelf een foto herkent of er een beschikbaar heeft dan kunt u dit aan de database laten toevoegen. Bij commentaar kan dat direct!

woensdag 15 december 2010

Friesenmuseum Wyk op het eiland Föhr


Grotere kaart weergeven
Op het Duitse waddeneiland Föhr staat in de plaats Wyk een klein maar interessant maritiem museum. Het Dr.-Carl-Häberlin-Friesen-Museum betreed je door een onderkaak van een Blauwe Vinvis. Het oudste huis van het eiland hoort ook bij het museum en stamt uit 1617!
In 10 zalen wordt de Walvisvaart en scheepvaart onder de aandacht gebracht, tezamen met eilander klederdrachten en diverse animaties.
Onderdeel van het museum is verder ook een archief met o.a. oude maritieme handschriften, een foto-archief en bibliotheek. Dus misschien leuk voor een actief weekendje weg!

zondag 12 december 2010

Moddergat in de picture

Theo Peenstra, redacteur van Dorpvandedag meldt via de mail het volgende:

Moddergat is dinsdag as. het dorp van de dag op het weblog Dorpvandedag! Er verschijnt dan een kort bericht over het dorp op het blog.
Dorpvandedag (http://dorpvandedag.blogspot.com/ ) is een weblog dat aan wil tonen dat topografie leuk is. Op het weblog wordt iedere dag een dorp tot dorp van de dag verkozen. Dat gebeurt aan de hand van een wekelijks thema. Deze week is het thema van Dorpvandedag "holen en gaten" (toelichting, zie bericht van zaterdag 11 december). Het gekozen dorp wordt kort beschreven, met daarbij een weetje of bijzonderheid (vaak historisch-geografisch), een foto en een link naar de ligging op de kaart.

Topografie zonder context is saai en lastig te onthouden, door verbanden te leggen wordt het gemakkelijker te onthouden en leuker. Al heeft de een heel andere associaties met een bepaalde plaats dan de ander. Het Doel is om dat te laten zien. Het Middel is het blog, een extra R(h)eden is dat je door het blog veel mogelijkheden hebt om zelf verder te associëren op grond van de foto, kaart en links. Doel, Rheden en Middel waren daarom ook de eerste dorpen op het blog. De berichten zijn kort en niet uitputtend, maar bevatten vaak links naar bronnen met meer informatie, zoals bijv. websites van historische verenigingen.

Het kiezen van de dorpen gebeurt aan de hand van een thema. De ene week is dat inhoudelijk (er is een overeenkomst tussen de dorpen in ligging, functie, aanwezige voorzieningen o.i.d), zoals vissersdorpen, tuindorpen of dorpen met een watertoren; de andere week is dat op naam, zoals dorpen met een x in de naam of dorpen die eindigen op -gat of -hol.

Verzoeken van lezers worden verzameld en komen als thema in een week in 2011 terug. Het idee om mogelijke plaatselijke geinteresseerden te attenderen op het blog ontstond omdat een journalist van De Stentor enkele weken geleden een artikel met een link plaatste (zie http://www.destentor.nl/regio/kampen/7527192/Wilsum-dorp-van-de-dag.ece  ).

Het dorp van de dag is gemakkelijk te volgen door volger te worden op het weblog, door het toe te voegen aan uw favorieten of door dorpvandedag te volgen op twitter (@dorpvandedag).

Via het blog kwam ik op de site van Man Bijt Hond, die in 2001 van Boerenhol naar Moddergat door Noordoost Friesland kwamen en aanbelden in Burdaard, Niawier, Rinsumageest, Dokkum en Moddergat waren. Zie de Uitzending Gemist filmpjes, te beginnen bij Moddergat natuurlijk.

donderdag 9 december 2010

Kaartcollectie Tresoar online uitgebreid

Tresoar beschikt over een uitgebreide collectie kaarten en atlassen van diverse soort. Een deel van de collectie is inmiddels gescand en is digitaal te raadplegen.

Naast de eerste Kadasterkaarten uit 1832 (Minuutplans) zijn kortgeleden ook de kaarten uit 1887 (Netteplans) gescand en op de site van Tresoar geplaatst. Hiermee is een belangrijke stap gezet in het toegankelijk maken van historisch kaartmateriaal, wat een rijke bron kan zijn voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van zijn dorp of huis.

In 1811 bepaalde Napoleon dat ook in Nederland het kadaster moest worden ingevoerd. Voor de Franse regering was dit bedoeld als een middel om grondbelasting te kunnen heffen. Vanaf 1812 werd begonnen met het inmeten van percelen, huizen en wegen. Twintig jaar later - de Fransen waren allang weer vertrokken - trad het Kadaster formeel in werking. De eerste kaarten, de Minuutplans, geven de toestand weer uit deze periode. Op de nu toegevoegde kaarten, de Netteplans uit 1887, is te zien wat er veranderde in 45 jaar.

De kadastrale kaarten zijn op de website van Tresoar te vinden onder Mens en goed > Kaartcollectie.

Ook met http://www.hisgis.nl/ is een mooie combinatie te maken.

En nu ik het toch over oude boeken en kaarten online heb: kijk eens naar de nieuwe Book Reader van The Open Library Blog, met bv Darwins On the Origin of Species.

woensdag 8 december 2010

Jan Hendrick Jarichs van der Leij in online RGP

Het is lekker grasduinen in de database van de online Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Zo vond ik o.a. een bericht omtrent de Dokkumer Jan Hendrick Jarichs van der Leij:

No. 716. Verklaring betreffende een uitvinding op het gebied der zeevaartkunde
1621 September 17.
Not. arch. 287 f. 213. Not. Fr. van Banchem.

Jacob Ysbrantsz. Bontekoe (broer van de bekende Willem Ysbrantsz Bontekoe ?) en mr. Abraham Verniers, leermeester der groote zeevaart te Enkhuizen, verklaren ten verzoeke van Jan Hendrick Jarichsz., ontvanger-generaal ter Admiraliteit van Dokkum, dat sy, getuygen, op gisteren, wesende den 16en September, geweest sijn in de vergaderinge van de Camer der Compagnie van Oost-Indiën binnen deser stede Amsterdamme, omme aldaer haer onpertydige gevoelen ende verclaringe te doen over 't fondament van de generale regel van 't Gesicht des grooten Zevaarts), geinventeert by den producent, twelck hen, getuygen, door dispuyt van Cornelis Jansz., leermeester van de voors. Compagnie, tegen den voors. ontfanger, producent, belet wert te doen, nyet-tegenstaende de gemèlte ontfanger tot verscheyden maelen vermaende ende versochte, dat d' voorn. Cornelis Jansz. met hem wilde uuytstaen, soo heeft Cornelis Jansz. daer nyet op geantwoort van toestemminge. Ende alsoo d' voors. ontfanger, producent, hen, getuygen, gevoele by regel van geschrifte versochte, soo hebben sy, getuygen, sulcx nyet connen weygeren.

Als u nog wat geld los in de zak heeft zitten kunt u voor 50.000 euro deze 2 zeldzame boeken van Jan Hendrick Jarichs van der Leij aanschaffen: LEY, Jan Hendrick Jarichs van der. 't Ghesicht des grooten zeevaerts: beginselen ende fondamenten der generale regel, van 't ghesicht des groten zee-vaerts: dienstich tot afmeten, soo wel des weerelts lenghde als brete, inde groote zee. Franeker, Jan Lamrinck, 1619. Oblong 4to (170 x 227 mm). Eighteenth century sprinkled calf, spine gilt in compartments with red morocco title-label lettered in gold, red sprinkled edges. Engraved allegorical frontispiece with in centre Moses above a drawing of a navigational instrument, flanked at the right by Euclid and at the left Pythagoras on pedestals by P. Feddes Har(lingensis), engraved portrait of the author by P. Feddes Har(lingensis), over 25 woodcuts in text, woodcut initials and headpieces. (34), 125, (7) pp. (x1, *6-1, 3*2, x(portrait), (2nd series) 3*2, x (laudatory poem), 4*4, 5*2, A-Q4, R2).

Deel 2: Voyage van't experiment vanden generalen regul des gesichts van de groote zeevaert ghedaen door ordre van de ... Staten Generaal der Vereenighde Nederlanden, by Carel Nijs, provoost generael vanden legher, Capiteyn superintendent, neffens Iohan Buys, commijs ende meester Joris Carolus, schipper ende opper-stuyr-man, mede superintendenten: waer door volkomentllijck blijckt, dat soo wel de longitude als de latitude ghemeten is. Beschreven en uyt-ghegheven door Jan Henrick Jarichs vander Ley....1620. The Hague, Hillebrant Jacobssz. van Wouw (I), 1620. Engraved vignette on title with compass, engraved portrait of the author on recto B1 by P. Feddes Har(lingensis), folding engraved plate (295 x 405 mm) pasted on leaf D2, 7 woodcuts in text. (18), 52, (2) pp. (A-I4).

Meer informatie over Jan Hendrick Jarichs van der Ley ook in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek.

En natuurlijk zijn we nog steeds benieuwd of en wat de link is tussen de Braziliaanse familie Wanderley en de Friese familie Van der Leij.

De graveur Pieter Feddes van Harlingen was trouwens vrij actief in de jaren 1610-1620 , getuige de diverse pamfletten en prenten van hem in de collectie van het Rijksmuseum.

maandag 6 december 2010

Kwartaalblad Genealogie van CBG december 2010

Vrienden van het Centraal Bureau voor Genealogie ontvingen afgelopen week weer een nieuw nummer van het blad Genealogie. Weer met diverse interessante artikelen:
De levensverhalenfabriek
Sinds kort lijkt het door een professioneel auteur laten optekenen van het eigen levensverhaal een ware trend onder ouderen te zijn. Lilian de Bruijn sprak met enkele auteurs en stelt zich de vraag of de verhalen een goudmijn voor toekomstige genealogen vormen. Enkele voorbeelden: http://www.levensinterview.nl/ ,
http://www.mijnlevensverhaal.com/ ,
http://www.taalenverhaal.nl/ ,
http://www.destijds.nl/ en
http://www.testamonium.nl/

Adellijke verwantschap in laatmiddeleeuws Zeeland
Het begrip ‘familie’ heeft tal van betekenissen. Arie van Steensel brengt de verschijningsvormen van het begrip voor de laatmiddeleeuwse Zeeuwse adel in kaart. In de zestiende eeuw nam het dynastieke besef van de edelen toe, concludeert hij. Bronnen via http://www.zeeuwsarchief.nl/

De grafzerken van de Sint Jan
Honderd jaar geleden was de Sint Jan in Den Bosch een van de eerste Nederlandse kerken die zich mocht verheugen in een beschrijving van haar belangrijkste grafmonumenten. Nu valt de Brabantse kerk de eer te beurt om haar complete grafzerkenbestand in een alles denkbare omvatte publicatie vereeuwigd te krijgen. Redmer Alma geeft een eerste indruk van dit nieuwe, vierdelige werk. Online via http://www.degrafzerkenvandesintjan.nl/

De stiefkinderen van de genealogie
De meeste familieonderzoekers krijgen vroeg of laat te maken met adoptie-, pleeg- en stiefkinderen. Tot ver in de twintigste eeuw werden zij in de meeste publicaties weggemoffeld. De laatste decennia groeit het ongemak over deze formalistische zienswijze. Cor de Graaf geeft een leidraad voor genealogen voor het omgaan met de ‘stiefkinderen van de genealogie’.

Samenwerken in Stamboom-Nederland
In september werd StamboomNederland gelanceerd. Het programma is in eerste instantie bedoeld voor het duurzaam bewaren van digitale genealogische informatie. Maar StamboomNederland heeft ook tal van andere mogelijkheden. Maarten van Bourgondiën legt uit hoe u met andere onderzoekers kunt samenwerken aan één project. Online via http://www.stamboomnederland.nl/

Herinneren en vergeten
Had de Franse bezetting van Nederland in de jaren 1795-1813 het gezicht van de cultuur van herdenken en herinneren in ons land al grondig veranderd, de jaren 1940-1945 betekenden voor deze cultuur een aardverschuiving waarvan de omvang pas jaren later duidelijk werd. Aldus Kees Kuiken in de laatste aflevering van zijn serie over memorie, memoriecultuur en voorouderonderzoek.

Verder zoals gebruikelijk de rubrieken Nieuws, Gesignaleerd en Uitgelicht en de vaste columns, waaronder de lezerscolumn Familiekroniek.

Genealogie is het tijdschrift voor familiegeschiedenis en wordt toegezonden aan de Vrienden/donateurs van het CBG. Het is ook mogelijk om losse exemplaren te bestellen.

zaterdag 4 december 2010

Harpoeniers en Robbenjagers uit Noordoost Friesland

Weer eens een paar boeken aangeschaft voor mijn collectie maritieme historie/ walvisvaart/ Spitsbergen. Het boek van Joost Schokkenbroek van Scheepvaartmuseum Amsterdam getiteld Harpoeniers en Robbenjagers leek me in eerste instantie wat te modern maar bij nader inzien ben ik er toch enthousiast over. Vooral door de illustraties en lijsten met namen van opvarenden. En de trouwe lezer weet dat ik van lijstjes houd. Daarom dus even de Noordoost Friezen uit die lijsten (er staan nog veel meer Friezen in, vooral Harlingers). Ook heb ik wat genealogische gegevens van de opvarenden opgezocht. Het boek is trouwens in de aanbieding voor slechts 8,95.

Bijlage 1 geeft een Overzicht van reizen ter walvisvaart en robbenslag naar de Arctis onder Nederlandse vlag 1815-1885:
Bijlage 2, Bemanningslijsten Groenland 1815-1825 (bron: StadsArchief Amsterdam Waterschout 38, Nr.95, 5 april 1815. Pink Groenland, 43 koppen, bestemming Groenland):
Lichtmatroos, Hendrik Pieters (Boodsman), Ameland
Nr. 113, 22 maart 1820:
Matroos, Klaas Pitersen (Kerschau), Ameland
Hendrik Janse Spleet, Ameland
Nr. 116, 23 februari 1821:
Matroos, Tierk Piters, Ameland
Nr. 120, 7 maart 1823:
Matroos, Hendrik Jans Spleet, Ameland
Bijlage 3, Bemanningslijsten Dirkje Adema, 1858-1863:
Gemeente-archief Harlingen, WS 15a, 1858, no 23 en WS2, fos 23-24
Harpoenier, (onleesbaar maar waarschijnlijk:) Tiete Sjordema, Anjum
Partvaarder, Hette Walda, Paesens
Onbevaren, K. Bolt, Ternaard (Boltje?)
1859, fos 87-88
Harpoenier, (onleesbaar maar waarschijnlijk:) Tiete Sjordema, Anjum
Partvaarder, Hette Walda, Paesens, 35 jaar
Onbevaren, H. Hamstra, Anjum, 24 jaar
Onbevaren, F. Visser, Anjum, 29 jaar
1860, fos 10-11
Harpoenier, Tiete Sjordema (er staat Fieke, waarschijnlijk een leesfout), Anjum, 38 jaar
Maandvaarder, Jacob Machiela, Holwerd, 21 jaar
1861, BXX
Harpoenier, Tiete Sjordema, Anjum, 41 jaar
1862
Harpoenier, Tiete Sjordema, Anjum, 42 jaar
Maandvaarder, Pieter van Dijk, Anjum, 21 jaar
Maandvaarder, Lieuwe P. Hovinga, Anjum, 19 jaar
1863
Harpoenier, Tiete Sjordema, Anjum, 43 jaar
Partvaarder, Lieuwe P. Hovinga, Anjum, 20 jaar

Geboorteakte Oostdongeradeel, 1821
Aangiftedatum 24 maart 1821, akte nr. 31
Tiete Sjoordema, geboren 22 maart 1821
Zoon van Lieuwe Jans Sjoordema en Baukjen Tietes

Geboorteakte Oostdongeradeel, 1842
Aangiftedatum 16 juli 1842, blad nr. 70
Lieuwe Hovinga, geboren 15 juli 1842
Zoon van Pieter Johannes Hovinga en Martje Jans Steiger

Geboorteakte Westdongeradeel, 1838
Aangiftedatum 23 juni 1838, akte nr. 94
Jacob Machiela, geboren 22 juni 1838
Zoon van Anne Heerts Machiela en Dirkje Johannes Faber

Geboorteakte Oostdongeradeel, 1823
Aangiftedatum 3 november 1823, akte nr. 177
Hette Walda, geboren 3 november 1823
Zoon van Anne Annes Walda en Jeltje Rientzes Wytsma

Geboorteakte Oostdongeradeel, 1834
Aangiftedatum 11 december 1834, blad nr. 100
Hendrik Hamstra, geboren 8 december 1834
Zoon van Meint Fokkes Hamstra en Baukjen Tjerks Velda
Wonende te Anjum

Bijlage 4, Overzicht van kwekelingen ter walvisvaart aan de School voor Wis- en Zeevaartkunde in Harlingen 1842-1864
1855-1856
Klaas Visser, Dokkum, 27 jaar, 17 jaar ervaring (!), 1 winter les, 2e stuurman naar Groenland
Meindert Meinsma, 23 jaar, 8 jaar ervaring, 1 winter les, Bootsman naar Groenland
1856-1857
Klaas Visser staat nu met 5 winters les en 2e stuurman bij O. Mehlen
Meindert Meinsma nu als Bootsman bij O. Mehlen

Geboorteakte Dokkum, 1828
Aangiftedatum 27 september 1828, blad nr. 46
Klaas Visser, geboren 27 september 1828
Zoon van Rindert Klases Visser en Johanna Hotzes Boom

Geboorteakte Oostdongeradeel, 1832
Aangiftedatum 16 januari 1832, akte nr. 13
Meindert Meinsma, geboren 15 januari 1832
Zoon van Bendert Meinderts Meinsma en Dedtje Lubberts Meinsma

vrijdag 3 december 2010

Letterlap en buste aanwinsten Admiraliteitshuis Dokkum

Afgelopen woensdag 1 december werd het museum Admiraliteitshuis in Dokkum verblijd met twee bijzondere aanwinsten.
De eerste was eigenlijk een legaat. Want mevrouw Aaltje Jansma, geboren in Holwerd, was overleden op 96-jarige leeftijd te Ferwerd. Zij had bepaald dat enkele dingen naar het museum moesten. En een familielid heeft haar wens dan ook vervuld.

Het is een heel oude lap, die een welkome aanvulling vormt op de grote collectie merklappen die het museum rijk is. Op deze merklap komen twee data voor, namelijk 1708 en 1750. Onderzoek moet uitwijzen welke van de twee de datum van vervaardiging zal zijn geweest. Omdat een dergelijke lap in 1750 toch al wat ouderwets zou zijn, denkt het museum in eerste instantie meer aan 1708. Het bijzondere aan de lap is vooral dat er heel veel hemdsboordranden in witwerk op zijn geborduurd. Met die randen oefende het schoolmeisje dat de lap maakte de versieringen die ze later moest aanbrengen op de linnen lijfshemden. Zo’n lap had het museum nog niet, maar door onderzoek van de textielafdeling bleek dat dezelfde lap in 1972 wel al een keer in het museum was geweest als bruikleen voor een merklaplappen expositie. De lap is heel goed bewaard gebleven en heeft nog frisse kleuren. Erbij hoorde nog een andere, kleinere borduurwerklap met hemdsboordranden in kleur geborduurd.

Op dezelfde dag werd het museum met nog een aanwinst verblijd. Dankzij de oproep van enkele weken geleden aangaande Gerrit Visser, kwam het museum in contact met de 71-jarige heer Riekele Visser. Hij is een ‘omke-sizzer’ van de beeldhouwer Gerrit Visser, aan wie het museum vanaf 17 december a.s. een expositie wijdt. Riekele Visser was als jongen door zijn oom geportretteerd. De gipsen portretbuste uit 1953 wilde hij wel in bruikleen afstaan voor de expositie. Maar wat later kwam een telefoontje: na overleg met de familie wilde hij het wel schenken aan het museum. Ook dit is een welkome aanwinst, want vooral het vroege werk van Gerrit Visser is van hoge kwaliteit. Het was ook nog net op tijd om het boekje aan te passen, dat onder de titel Miskend Natuurtalent? Houtsnijwerk, boetseerwerk en modelbouw van de Dokkumer Gerrit Visser (1911-1998) bij de expositie verschijnt. Daar stond namelijk bij een foto van de portretkop nog vermeld dat de huidige verblijfplaats onbekend was.

Tentoonstelling: 17 december t/m 19 maart 2011: Miskend natuurtalent? Houtsnijwerk, boetseerwerk en modelbouw van de Dokkumer Gerrit Visser (1911-1998), Admiraliteitshuis Dokkum

donderdag 2 december 2010

WL3 als scheepsmodel

De vloot van Paesens-Moddergat voerde in zijn zeilen de afkorting WL, voor WestdongeradeeL, gevolgd door een nummer.
In de Sneuper vermelden we regelmatig schepen uit deze vloot die betrokken waren bij bv de Ramp van Moddergat in 1883 en andere, kleinere, incidenten.
Een van onze leden, Herman Visser, nazaat van de schipper Gerben Visser, heeft dit geïnspireerd om een scheepsmodel te maken van de WL3. Deze blazer, Zeldenrust, was ook bij de Ramp betrokken. Zelfs het detail van 'een stukje in het grootzeil', wat bekend was uit overlevering, is meegenomen.
Visser maakt overigens vaker en zeer professioneel scheepsmodellen, zie zijn website bartscheepsmodellen.nl