maandag 7 april 2008

Vroedvrouw Catharina Schrader: boeiend fenomeen

Begin dit jaar verscheen van de hand van mevrouw De Jager-Van der Zee, echtgenote van onze penningmeester Jan de Jager, een historische roman, Goedfrou foar it libben ,over het leven van de Dokkumer vroedvrouw Catharina Geertruida Schrader. In het Fries werd het boek uitgegeven door de enige boekenclub van Fryslan, de Kristlik Fryske Folks Bibleteek (zo'n 3000 leden!). In haar voor die tijd lange leven (1655-1745) en zelfs voor huidige maatstaven zeer lange arbeidzame leven als vroedvrouw (1693-1745) hielp ze ongeveer net zoveel kinderen op de wereld als het aantal leden van de Friese boekenclub.
Tekenend voor haar karakter is een geval uit het begin van haar carriere, waarbij ze een vrouw in winters noodweer per slede bezocht en bij aankomst ter plekke met brandewijn haar bevroren kaken moest laten ontdooien. Ze moet een eigenwijs, gelovig en kundig mens geweest zijn.

Op de Sneuper website heb ik enkele jaren geleden een begin gemaakt met een beschrijving van het eerdere boek over en door Catharina Schrader, Memoryboeck van de Vrouwens. Hierin werd door medisch historici een analyse van de ingrepen van haar bij de bevallingen gedaan, gelardeerd met vele voorbeeldteksten uit haar dagboek.

Als genealogische bron is haar dagboek heel bijzonder, omdat er bijna geen andere voorbeelden zijn van hoe een geboorte werd beschreven in de 18e eeuw. Schrader beschreef vele bizarre gevallen, inclusief bijnamen van vaders en moeders of de vreemde rituelen die werden toegepast. Persoonlijk vind ik de beschrijving van de geboorte van Dieuke Pytters Lieuwma op 4 oktober 1699 het meest bijzonder. Op de webpagina van de Lieuwma-genealogie is het geval beschreven, waarbij ze zelfs even gegijzeld werd. De Dokkumer kunstschilder Van Kammen heeft in de jaren 50 van de 20e eeuw een index gemaakt van de beschreven bevallingen, echter wel met vele slordigheidsfoutjes. Deze getypte index is gedigitaliseerd en vervolgens heb ik, met name met gebruik van online bronnen, zoveel mogelijk bestaande namen gekoppeld aan de namen in de index. Het is leuk om dan reacties per e-mail te krijgen van genealogen die een familielid gevonden hebben.
In Groningen is een verloskunde-academie naar haar vernoemd, notabene met een citaat op de website die letterlijk gepikt is van mijn site over de familie Zijlstra van Ezumazijl.
Ook de bekende Amerikaanse historicus Simon Schama besteed vele bladzijden aandacht aan de Dokkumer vroedvrouw in zijn standaardwerk The embaressment of riches/Overvloed en onbehagen, over de Gouden Eeuw in de Republiek. Een uitgebreide transcriptie van de boekversie van haar Memoryboeck vindt u op de site van DBNL. Ook het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) heeft haar opgenomen in het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
Al met al heeft ze uiteindelijk de erkenning gekregen die ze verdiende!

Geen opmerkingen: