Ons redactielid Piet de Haan is bezig met het inventariseren en deels transcriberen van de Dokkumer 'Hervormde' diaconierekeningen. Hij heeft de eerste van de drie Dokkumer boeken klaar: 467 pagina's die resulteren in 170 digitale A4 tabellen.Ondertussen is er in deze rekeningen een aantal woorden / begrippen waar we geen oplossing voor hebben. Kijkt u maar eens op de scan van een van de pagina's van de boeken, hiernaast (klik op het plaatje voor een vergroting). Merendeels kunnen we het lezen, maar:
Betaeld aan Peitter Geerts voor ’t maeken een neuiwe kaej [sleutel] voor de stoelwensterke
Wat is een stoelwensterke? Misschien het vensterke van de stoel?
[stoel kan in de betekenis van waarde/som. Het zou dus het deurtje van de collectebus kunnen zijn]
[biechtstoel kan niet want het is de ‘hervormde kerk']
Een venster is een opening in een muur of wand van een gebouw waar men doorheen kan kijken. (Denk aan een venster in een envelop waardoor je het adres kan zien.) Een venster kan van een raam of glas worden voorzien. Het raam is dan het beweegbare deel wat in een venster of kozijn is aangebracht. Wie kan opheldering brengen? Reageer online of mail ons.
Wat is een stoelwensterke? Misschien het vensterke van de stoel?
[stoel kan in de betekenis van waarde/som. Het zou dus het deurtje van de collectebus kunnen zijn]
[biechtstoel kan niet want het is de ‘hervormde kerk']
Een venster is een opening in een muur of wand van een gebouw waar men doorheen kan kijken. (Denk aan een venster in een envelop waardoor je het adres kan zien.) Een venster kan van een raam of glas worden voorzien. Het raam is dan het beweegbare deel wat in een venster of kozijn is aangebracht. Wie kan opheldering brengen? Reageer online of mail ons.
En een andere op dezelde pagina:
Een vandel doele beir voor de buiren van Hanekraij. (een vandel is waarschijnlijk een varndel= een vierendeel= een kwart. beir zal wel bier moeten zijn). Maar wat is doele?
Wie het weet mag het zeggen. Roept u maar!
Update: Naast de hieronder gelinkte reacties van Gelkinghe kregen we nog meer reacties:
1. Voor zo ver ik me herinner is een stoelwensterke het vrouwelijke woord voor stoelwinder.
2. Kan het onbekende woord dat je zoekt niet 'stoelwinsterke' (vrouwelijke stoelwinder, maar dan een beetje verfriest) zijn?
3. Zou het niet een vensterbank kunnen zijn. Echt zo een die op zithoogte en diepte is berekend. In zo’n nisje zittend heb je daglicht van achter, heerlijk bij het lezen van een boek.
4. Wellicht is in de tekst bedoeld 'stoelwermsterke'? In de vaak steenkoude kerk werden vaak warme stoven gebruikt in de banken. Dat werk werd vaak uit de aard van de zaak voorafgaand aan de dienst gedaan; het zou kunnen verklaren waarom er een nieuwe sleutel moest komen voor die vrouw.
5. Volgens mij staat er stoebvensterke. Ofwel een stoepvenstertje, dan konden ze vanaf de stoep niet binnenkomen.
1. Voor zo ver ik me herinner is een stoelwensterke het vrouwelijke woord voor stoelwinder.
2. Kan het onbekende woord dat je zoekt niet 'stoelwinsterke' (vrouwelijke stoelwinder, maar dan een beetje verfriest) zijn?
3. Zou het niet een vensterbank kunnen zijn. Echt zo een die op zithoogte en diepte is berekend. In zo’n nisje zittend heb je daglicht van achter, heerlijk bij het lezen van een boek.
4. Wellicht is in de tekst bedoeld 'stoelwermsterke'? In de vaak steenkoude kerk werden vaak warme stoven gebruikt in de banken. Dat werk werd vaak uit de aard van de zaak voorafgaand aan de dienst gedaan; het zou kunnen verklaren waarom er een nieuwe sleutel moest komen voor die vrouw.
5. Volgens mij staat er stoebvensterke. Ofwel een stoepvenstertje, dan konden ze vanaf de stoep niet binnenkomen.
3 opmerkingen:
Dat stoelwenskerke, is dat niet de mooie ronde opening van een kakstoel?
En bij 'vandel doele beir' hou ik het ook op een vorrel of vierendeel bier, dus een kwartvat. Vaak kregen de buren een standaard biergift na het afleggen, kisten, wegbrengen, uitluiden en begraven van een overleden buurtgenoot.
Heb nog even naar de foto gekeken. Er staat inderdaad vordel, niet vandel.
Vordel > vorrel > vierendeel > kwart.
Een klein uitgevallen stoeldraaijer of stoelwender die de sleutel nodig had voor reparaties binnen de kerk? Of een sleutel voor een van een slot voorzien venster in de buurt van de preekstoel,bedoeld om de kerk te kunnen luchten? De dominee kon dan zelf bepalen of hij dat raampje wel of niet open wilde zetten tijdens de preek etc. De kerk in Bierum Groningen had meen ik vroeger een af te sluiten venster (rondleiding).
Een reactie posten