Piraten bij Dokkum en Ezumazijl rond 1400

Rond 1400 was er sprake van grootschalige piraterij in de regio Noordoost Friesland. Met name vanuit Dokkum en Ezumazijl aasden de piraten op de scheepvaart naar en van de Oostzee, die vaak rijk beladen langs kwam varen. Op een gegeven moment werd het zo erg dat maatregelen werden afgekondigd door Albrecht van Beieren. Vanuit het Hanzeverbond wordt door troepen in Groningen tot actie overgegaan en vindt in 1422 een expeditie plaats tegen de kapers te Dokkum en Ezumazijl. De plaatsen worden ingenomen en gedeeltelijk verwoest om de handel tussen de Hanzesteden te waarborgen. In dezelfde tijd speelt ook de vete tussen de Schieringers (de grijze pijen dragende Cisterciënzer monniken en aanhang) en de Vetkopers (de vetweidenden Norbertijner monniken), waarbij met name de Schieringers zich verzetten tegen de Hollandse invloeden (en dus Albrecht van Beieren) in Friesland.

De Piraten Encyclopedie van maritiem auteur Arne Zuidhoek noemt diverse Dokkumer en andere Friese piraten. Zoals Focke Abels, een watergeus uit Dokkum. Hij was ook aanwezig bij de inname van Den Briel in 1572. Zijn vader Jan Abels was een van de eerste Watergeusleiders, vaak samenwerkend met zijn broer Tamme Abels. Andere namen van Dokkumer en Friese watergeuzen: Foppe Annesz, Blauwkercke, Roepke Blockmaker, de klokkengieter Claes Bockesz uit Leeuwarden, Jan Bonga van Westdongeradeel, grietman die door Alva werd verbannen en bij Heiligerlee en Jemmingen slag leverde. Hij joeg samen met Jan Abels en Homme van Hettinga op Oostzeevaarders. In 1569 was hij met die twee een der meest beruchte geuzenkapiteins en in 1572 ook betrokken bij de bevrijding van Den Briel. Hij bezette Bolsward en Sneek en sloeg de Spanjaarden uit Dokkum. Lieuwe Broersma, watergeus van Kollumerzwaag, 1566-1568. Otto Jans Bults, Hendrik Claesz, watergeus en schoolmeester van Niezijl, 1570-1572. Johan Dircksz, watergeus van Dokkum, 1566-1568, evenals Marck Feddes, magere Jelle, Bocko Kremer, Garbrant Onversaecht, Berend Tjallinck, Pieter Cornelisz Witveld en Pieter Gabbesz. Claes en IJsbrant van Dockum, Dirck Doekesz, Cornelis Driesz, Sivecke Echesma, Foppe van Eminga Camstra, Sythe Feddes, Riemer Feytes, Popko Fockesz, watergeus van Holwerd, Ipe van Fransz, Pibo Harda, Hans Lollesz, watergeus van Hallum, Ulke Tjebbes, watergeus van Wierum, Ipe Luewesz, Cornelis Wesselsz, watergeus van Kollum, Ritske Wiltschut, watergeus van Anjum en Willem Martensz, watergeus van Burum. En ten slotte Cleyn Peter, watergeus van Visvliet die in 1570 twee schepen op de Eems veroverde maar spoedig in Greetsiel werd gevangengenomen en overleed.
In 1575 had ook de uit Middelstum afkomstige watergeus Barthold Entens van Mentheda zich in Noordoost Friesland, op de Schans bij Oostmahorn, verschanst. Hij werd hier door de Spaanse veldheer Caspar di Robles weer van verjaagd.

Zuidhoek stelt dat een piraat of zeerover voor zichzelf werkt, in tegenstelling tot bv werknemers van de WIC die met officiële kaperbrieven op rooftochten ter zee gingen. Piet Hein is hiervan het bekendste voorbeeld.

Een beruchte piraat uit Ost-Friesland uit de periode rond 1400 was Klaus Stortebeker. Mogelijk was hij een Fries van geboorte, maar hij handelde vanuit Gotland en Bornholm en later het gebied rond Hamburg. Hij vocht aan de zijde van de Friezen mee tegen de Hollanders en werd door velen als een soort Robin Hood beschouwd. Toen hij zich van de Friezen afkeerde werd hij uiteindelijk in 1401 tijdens een gevecht met schepen van het Hanzeverbond gevangen genomen en onthoofd.
Stortebeker en zijn handlangers werden wel Likedelers genoemd, omdat ze hun buit gelijkelijk verdeelden over de bemanning. In 1433 werd de Fries Sibeth Papinga als Likedeler genoemd. Over de bloeitijd van de zeerovers in de Noord- en Oostzee is een mooi Duitstalig boek verschenen, Stortebeker & Co.
In de voormalige DDR worden nog regelmatig spelen opgevoerd waarin Stortebeker de hoofdrol speelt. Zie bijvoorbeeld dit filmpje op YouTube.