Nadat Henry Hudson voor de Republiek in 1609, op zoek naar een Noordwestelijke doorgang naar Indië, per ongeluk Manhattan ontdekte, kwamen al snel kolonisten in zijn kielzog naar de Nieuwe Wereld. Het gebied werd een centrum voor de handel in beverpelzen. Al diverse malen heb ik de bekende Friese machtshebbers in het jonge Nieuw Amsterdam, Bastiaen Jansz Krol uit Harlingen (een ziekentrooster, baas van Fort Oranje en later commandeur van Nieuw Amsterdam) en Pieter Stuyvesant uit Peperga genoemd. Fort Oranje lag ten noorden van Nieuw Amsterdam, bij Beverwijck, het huidige Albany. Maar er waren natuurlijk veel meer Friezen die hun geluk beproefden in het gebied dat oorspronkelijk van de Mohawk Indianen was.Jan Ydes, die in 1630 een boerderij op Manhattan bezat was ongetwijfeld een Fries.
De website van Olive Tree geeft een uitgebreid aantal indexen/transcripties van genealogische bronnen.
Zo kwam in 1660 met het schip Bontekoe de Dokkumer soldaat Brant Hemmes (Barend Hemmes) met opvallend veel Drenthen en soldaten naar Nieuw Amsterdam. Veel van hen traden direct in dienst op het fort Amsterdam bij Pieter Stuyvesant, en in het geval van de Drenthen vaak als hulp op de boerderij van de ook meereizende 26-jarige boer Roelof Swartwout. Deze werd voorgedragen aan de kamer Amsterdam van de WIC om schout in een plaats bij Esopus Creek te worden.
Brant Hemmes was ongetwijfeld een zoon uit het volgende huwelijk:
Dokkum, huwelijken 1635. Vermelding: Ondertrouw op 13 juni 1635. Man: Hemme Hansses, afkomstig van Haselünne (Duitsland). Vrouw: Trijntie Brandts afkomstig van Dokkum. Opmerking : hij is soldaat.
In Nieuw Nederland/ Nieuw Amsterdam trouwden ook diverse Friezen:
- 1641, 18 Aug. Jan Harmenszen, j.m. Van Lemmer, in Vrieslt. en Annetje Pieters, j.d. Van housen in Duytslant.
- 17 Mart.1647, Elken Janszen, j. m. Van Doccum in Vrieslt, en Jannetje Riet, j. d. Uyt America. (Eelke Jans).
- 1654, 16 April. Gerlach Michielszen, Van Collumer Zyll, en Lysbeth Thyssens, Wede. Van Maryn Ariaeszen.
- 1660, 18 dec. Jan Gerritszen, Van Worcum, in Vrieslant, en Grietje Theunis, Van Amsterd. in N. Nederlt.
- 28 okt 1662 Fredrick Philipszen, Van Bolswaert, en Margariet Hardenbroeck, Wede. Van Pieter Rudolphs.
- 1712 February 1; Frans Pietersse, j.m. Van dokkum in Frieslant, met Rachel Ekkesse, j.d. V. Bouwery, beide woonende aldaar;
En niet te vergeten de voorvader van de acteurs Peter en Jane Fonda en oer-sneuper, wijlen Douwe van der Meer, de Fries Jilles of Jelis Douwes Fonda. Douwe van der Meer publiceerde hierover in Genealogysk Jierboek 1986: De Fryske Ofstamming Fan Myn Fiere Efternicht Jane Fonda, waarin de oudste generatie uit Kollum lijkt te komen.
Eerlijk gezegd lijkt het me dat de emigrant eigenlijk Jelle heette. De familie gebruikt ook steeds een 'foute' vernoeming van Douwe, namelijk Douw. Van Douw Jellis Fonda (1700-1780) bestaat nog een grafsteen!
Wie kan trouwens goed lezen wat er in de huwelijksaankondiging (die blijkbaar in Diemen was en ook gezien de woonadressen in of vlakbij Amsterdam moet zijn geweest), staat (volgens mij is het 'Den 19 January 1641 compareerden voorn Jelle Douwes van Agum, smitsgesel', wonende opt Bickerseylant, geas(sisteerd) met ..... out 25 jaar .... Hester Douwesdr van Amersvoort (?) op de Keysersgracht, out 24 jaar ). Reacties welkom op ons emailadres.
Update: lezer Harry Snijder meldt dat Hester Douwesdr van A, woonende op etc. betekent dat ze uit Amsterdam kwam. A was dus een gebruikelijke afkorting van Amsterdam. Hij geeft ook de correcte transcriptie in de email die ik ontving: Zaterdag even naar Stadsarchief geweest. De originele akte opgezocht en toch maar een specialist erbij gehaald. Hij ontdekte dat de toenmalige klerk de getuige van Hester Douwess abusievelijk bij Jelle Douwes had vermeld, vandaar die doorhalingen.
Hier volgt dan de volledige tekst van de akte:
Compareerden als voorn Jelle Douwess van Agum
smidsgezel woont op 't Bickerseiland geassisteerd met
geen ouders hebbend xxxxxxxxxxxxxxx oud 25 jaar
Hester Douwess van A woont op de Keizersgracht
oud 24 jaar geen ouders hebbend geassisteerd met
Elsgen Douwess haar stiefmoer (Dit staat ook onder de kruisjes)
Het is dus een beetje een rommeltje geworden zoals die klerk het opschreef, waarschijnlijk in de war gebracht door al deze Douwessen.
Update 2: In het NRC Handelsblad van zaterdag 14 februari op pag. 28 van het katern Reizen staat een foto van Philipsburg Manor, het vroegere woonhuis van Vrederyck Flypse/ Fredrick Philipsen (1626-1702) uit Bolsward. Na zijn huwelijk in 1662 (zie hierboven) hertrouwde hij, na de dood van zijn vrouw in 1691, met Catharine Van Cortlandt Derval. De Old Dutch Church in Sleepy Hollow (aan de Hudson boven New York) heeft een weervaantje op het kerkdak met de initialen VF en vele Hollandse graven, waaronder die van Fredrick en zijn twee vrouwen.
Fredrick handelde in bont en graan. Een replica van zijn graanmolen is te bezichtigen evenals zijn gerestaureerde huis en een pachtershuis. Ook op Manhattan had hij een huis. Hij blijkt een grootgrondbezitter geworden te zijn met 210 km2 land langs de Hudson, van Spuyten Duyvel tot de Croton River.
- 1654, 16 April. Gerlach Michielszen, Van Collumer Zyll, en Lysbeth Thyssens, Wede. Van Maryn Ariaeszen.
- 1660, 18 dec. Jan Gerritszen, Van Worcum, in Vrieslant, en Grietje Theunis, Van Amsterd. in N. Nederlt.
- 28 okt 1662 Fredrick Philipszen, Van Bolswaert, en Margariet Hardenbroeck, Wede. Van Pieter Rudolphs.
- 1712 February 1; Frans Pietersse, j.m. Van dokkum in Frieslant, met Rachel Ekkesse, j.d. V. Bouwery, beide woonende aldaar;
En niet te vergeten de voorvader van de acteurs Peter en Jane Fonda en oer-sneuper, wijlen Douwe van der Meer, de Fries Jilles of Jelis Douwes Fonda. Douwe van der Meer publiceerde hierover in Genealogysk Jierboek 1986: De Fryske Ofstamming Fan Myn Fiere Efternicht Jane Fonda, waarin de oudste generatie uit Kollum lijkt te komen.
Eerlijk gezegd lijkt het me dat de emigrant eigenlijk Jelle heette. De familie gebruikt ook steeds een 'foute' vernoeming van Douwe, namelijk Douw. Van Douw Jellis Fonda (1700-1780) bestaat nog een grafsteen!
Wie kan trouwens goed lezen wat er in de huwelijksaankondiging (die blijkbaar in Diemen was en ook gezien de woonadressen in of vlakbij Amsterdam moet zijn geweest), staat (volgens mij is het 'Den 19 January 1641 compareerden voorn Jelle Douwes van Agum, smitsgesel', wonende opt Bickerseylant, geas(sisteerd) met ..... out 25 jaar .... Hester Douwesdr van Amersvoort (?) op de Keysersgracht, out 24 jaar ). Reacties welkom op ons emailadres.
Update: lezer Harry Snijder meldt dat Hester Douwesdr van A, woonende op etc. betekent dat ze uit Amsterdam kwam. A was dus een gebruikelijke afkorting van Amsterdam. Hij geeft ook de correcte transcriptie in de email die ik ontving: Zaterdag even naar Stadsarchief geweest. De originele akte opgezocht en toch maar een specialist erbij gehaald. Hij ontdekte dat de toenmalige klerk de getuige van Hester Douwess abusievelijk bij Jelle Douwes had vermeld, vandaar die doorhalingen.
Hier volgt dan de volledige tekst van de akte:
Compareerden als voorn Jelle Douwess van Agum
smidsgezel woont op 't Bickerseiland geassisteerd met
geen ouders hebbend xxxxxxxxxxxxxxx oud 25 jaar
Hester Douwess van A woont op de Keizersgracht
oud 24 jaar geen ouders hebbend geassisteerd met
Elsgen Douwess haar stiefmoer (Dit staat ook onder de kruisjes)
Het is dus een beetje een rommeltje geworden zoals die klerk het opschreef, waarschijnlijk in de war gebracht door al deze Douwessen.
Update 2: In het NRC Handelsblad van zaterdag 14 februari op pag. 28 van het katern Reizen staat een foto van Philipsburg Manor, het vroegere woonhuis van Vrederyck Flypse/ Fredrick Philipsen (1626-1702) uit Bolsward. Na zijn huwelijk in 1662 (zie hierboven) hertrouwde hij, na de dood van zijn vrouw in 1691, met Catharine Van Cortlandt Derval. De Old Dutch Church in Sleepy Hollow (aan de Hudson boven New York) heeft een weervaantje op het kerkdak met de initialen VF en vele Hollandse graven, waaronder die van Fredrick en zijn twee vrouwen.
Fredrick handelde in bont en graan. Een replica van zijn graanmolen is te bezichtigen evenals zijn gerestaureerde huis en een pachtershuis. Ook op Manhattan had hij een huis. Hij blijkt een grootgrondbezitter geworden te zijn met 210 km2 land langs de Hudson, van Spuyten Duyvel tot de Croton River.
Er lijken zelfs portretten van hem en zijn nazaten bewaard gebleven te zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten