Zoekplaatjes in National Maritime Museum, Greenwich, London

Afgelopen week met de familie 4 dagen naar London geweest. Ik kom er met enige regelmaat voor mijn werk maar dan zie je toch niet heel veel van de stad. Met als uitvalsbasis een hotelletje op Tower Hill konden we prima de stad verkennen, zowel lopend, per metro als per boot. Vanaf London Stansted is er ook een goede en regelmatige treinverbinding met het nabijgelegen Liverpool Street Station.
Je beseft al snel hoe klein Amsterdam eigenlijk is ten opzichte van de immense Engelse hoofdstad. Naast het bezoeken van de bekende winkelstraten (speelgoed- en sportwinkels altijd leuk), een voetbalstadion (White Hart Lane/ Tottenham Hotspur), de pleinen, parken en paleizen stond ook een tochtje naar Greenwich op het programma. Ik was er nog nooit geweest en wilde nu eindelijk wel eens de plek van de nulmeridiaan, de Royal Observatory en het National Maritime Museum zien.
Na een mooie wandeling langs, door en over de Tower Bridge liepen we langs de zuidoever van de Theems (waar een oorlogsschip, de HMS Belfast, als drijvend museum ligt) naar het schip dat met een paar krachtige motoren supersnel diverse steigers aandoet tussen de London Eye (een soort reuzenrad) en Greenwich.
Het uitgebreide complex ten zuidoosten van London aan de zuidelijke Theemsoever bestaat globaal uit 3 organisaties/hoofdgebouwen: het National Maritime Museum, de Royal Observatory en het Queen's house. In de eerste hal krijg je een globale indruk van de tentoonstellingen, kun je een gratis kaart van het complex krijgen en is een leuk restaurant gevestigd in de Old Brewery.
In de Painted Hall zijn prachtige plafondschilderingen te zien en doen medewerkers allerlei workshops met kinderen. Buiten kun je in een vliegsimulator voelen hoe het is om in een Harrier straaljager te vliegen.
Hoewel er een tentoonstelling was van de zeeschilders Willem van de Velde senior en junior, die van 1672 tot 1692 in het Queen's house woonden en werkten, kozen we er voor om eerst naar het Maritime Museum (NMM) en daarna de heuvel op richting Observatory te gaan.

Al gauw viel mijn oog op een schilderij van de Vlaams/Duitse Hendrik van der Borcht dat volgens het bijschrift een Dutch navigator moest zijn. De naam van de afgebeelde is blijkbaar onbekend. Wel is duidelijk dat het een schilderij uit 1624 van een dan 23-jarige navigator/cartograaf uit de Nederlanden is. En dat is natuurlijk interessant. Met een beetje 'crowdsourcing' moeten we toch kunnen achterhalen wie deze man is die in 1600 of 1601 geboren moet zijn? Hij is rijk gekleed en rust met een passer op een aardglobe. Ik heb zelf ook een beetje gegoogled. Ik vond Joris Carolus (1566-1636) uit Enkhuizen, maar dan zou de leeftijd niet kloppen. Idem dito voor Adriaen Block die in de voetsporen van Hudson de Noordamerikaanse kust verkende. Het zal zeker niet de Engelsman William Baffin zijn, hoewel zijn Wikipedia-pagina wel die indruk wekt. Baffin heeft zelfs een Facebook-pagina!
Zou het de VOC-cartograaf Hessel Gerrits (1581-1632) kunnen zijn? Hij trouwde voor de tweede keer in 1624 en was in dat jaar, als 43-jarige in de bloei van zijn carriere.
Navigator bij de WIC, Johannes van Walbeeck (1602-1649?) lijkt me ook een goede kandidaat. Hoewel misschien wat jong (22) maar vooral omdat hij in 1624 met de Nassause vloot onder Jacques l'Hermite rond de wereld ging varen. In 1964 verscheen bij de Linschoten Vereeniging in de serie Werken nummer 65 het verslag van deze reis als De reis om de wereld van de Nassausche vloot, 1623 - 1626. Ook het feit dat de passer op het Noordelijk Halfrond, evenals de oriëntatie van navigator en schip, westwaarts gericht is zou dit kunnen versterken.
Inzoomend op de vlag van het afgebeelde schip lijkt het wel of het een blauw-wit-rode in plaats van rood-wit-blauwe is. Een Fransman dan? Wie een idee heeft mag het zeggen!

Vlakbij bovengenoemd schilderij hangt een ander maritiem werk dat in eerste instantie (op de lijst) is aangemerkt als Death of Vitus Bering. Maar inmiddels heeft het NMM zelf al ontdekt dat dit helemaal niet Bering (bekend van de naar hem genoemde Bering Straat) maar de dood van Willem Barents is! Het schilderij uit 1836 beeld de bemanning van Barents af in een tafereel alsof het om de dood van Jezus gaat. Niet opvallend, maar wel degelijk in beeld, is dat ook de jonge Claes Andriesz Goutijk stervende is. In de dit najaar uitkomende Nederlandse speelfilm Nova Zembla wordt het 2 weken later (5 juli 1597) overleden bemanningslid Jan Fransz van Haerlem gespeeld door de 16-jarige Jochum van der Woude uit Hardegarijp.
Na de kleine schilderijententoonstelling kun je via een tussenverdieping naar hoger gelegen afdelingen lopen. Opvallend is daarbij dat de voormalige binnenplaats van het gebouw overdekt is met een doorzichtige netwerkkoepel van glas. Maar lang zo mooi niet als dat van (in oktober 2011 heropenende) Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, een koepel die gebaseerd is op het patroon van de oude paskaarten!