Het geeft een overzicht van de scheepsmodellen die vaak aan het plafond van kerken hangen in vissersplaatsen aan de (voormalige) zee. We hebben het dan over de Noordzeekust, Waddenkust en voormalige Zuiderzeekust. Voor het bereik van dit blog beperk ik me tot de modellen in Friese kerken.
De auteur, J. M. G. van der Poel, landbouwhistoricus en emeritus-hoogleraar aan de Landbouwuniversiteit van Wageningen, was betrokken bij zowel het Openluchtmuseum in Arnhem als het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.
Er is ook wel eens een expositie georganiseerd rond dit thema.
In Hollum op Ameland hangt in de Hervormde Kerk een driemaster, een model van een Amerikaanse walvisvaarder, gebaseerd op tekeningen van de Charles W Morgan. Deze is gebouwd en geschonken door J.K. Koornstra uit Harlingen in 1975. Het schip is de Jonge Jan genaamd, ontleend aan de grafzerk van de Amelander commandeur Hans Barentsz die op 7 juni 1790 overleed. Op zijn zerk bij de Hollumer kerk staat zijn schip de Jonge Jan afgebeeld.
Paesens-Moddergat: model van een vissersschip, blazer, tweemaster, WL1, 1979. Dominee Franje nam het initiatief en werd door Tj Hiemstra uit Wierum ten uitvoer gebracht. Zijn echtgenote had als overgrootvader TW Post, de voormalige eigenaar van de WL1, De vrouw Trijntje. Aanvankelijk genoot het scheepje niet de instemming van alle kerkgangers. De landbouwers vonden dat er ook een symbool van hun beroep moest worden opgehangen, bv een ploeg of eg, maar dat is er niet van gekomen.
In Oosterzee hing ooit een model van een oorlogsschip maar deze is verdwenen. De Fries journalist Jacob Hepkema (1845-1919) schreef er omstreeks 1900 een artikel over. In 1909 werd het scheepje verkocht aan opkoper Marcus Davidson uit Lemmer voor 50 gulden.
Oost-Vlieland heeft een model van een zeilende loodskotter uit 1979. Op initiatief van JC Noordzij werd het model gebouwd door Van Eijk's scheepsmodellen in Wolsum.
Sneek: In de hervormde Grote of Sint Maartenskerk hing een scheepje van onbekend type die in 1772 beschreven werd in de kroniek van Napjus. Voor 1786 is het uit de kerk verdwenen.
Op West-Terschelling hangt een model in de Hervormde Kerk van een topzeilschoener, in 1928 gebouwd door de Terschellinger smid Tjebbe Stobbe. Het is door schippersvereniging Het Wakend Oog in bruikleen gegeven in 1968-1969.
In Woudsend hangt sinds 1982 in de katholieke Heilige Michaelkerk een model van een Lemsteraak. Op initiatief van pastoor J. van der Wal, die de scheepjes in Denemarken en Frankrijk zag, werd door de oud-visser J.N. Silvius dit scheepje gebouwd.
Duidelijk moge zijn dat in Friesland slechts op kleine schaal scheepsmodellen in kerken voorkomen, en dat ook nog vaak vrij recent. En dat terwijl reeds rond 1550 het eerste houten scheepsmodel werd geschonken aan de Sint Bavokerk in Haarlem.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten