Er werd bij de vraag al verwezen naar de plaats Lancaster in de USA, wat mij deed herinneren dat er in ons verenigingsblad De Sneuper, nummer 77, een foto heeft gestaan van het grafmonument van Worp van Peyma in deze plaats. Ons lid A. Van der Wel-Prins correspondeerde met een verre achterneef in de USA, Reinder (Ray) Tjallings Prins, die op bijgaande foto dan ook poseert bij het graf. Omdat lang niet iedereen regelmatig op het Tresoar forum kijkt breng ik hierbij de informatie nog even samen, merendeels aangeleverd door ons lid Pieter Hartmans.
Het laatste woon-adres in Friesland van Worp van Peyma was boerderij Nutma Zathe onder Ternaard. In april 1849 hielden zij daar boelgoed en verbleven daarna nog enkele dagen te Waaxens (zie ook afscheidsadvertentie Leeuwarder Courant 16 mei 1849). Zij zullen hier waarschijnlijk bij de familie Koopmans/ Idsardi gelogeerd hebben.
Worp van Peyma (1796–1881) landbouwer, dijksgedeputeerde en assessor van Westdongeradeel. Kreeg mede bekendheid vanwege zijn werktuigbouwkundige uitvindingen en wetenschappelijke verhandelingen. Ook hield hij zich bezig met de strijd tegen het water en een mogelijke verbinding van Ameland met het vasteland. Werd voor zijn verdiensten onderscheiden in de orde van de Nederlandse Leeuw. Opvolger op Nutma Zathe onder Ternaard. Op 18 januari 1849 wordt hij nog benoemd tot lid van de Commissie van Landbouw. Zij houden op 6 april 1848 en 28 april 1849 boelgoed te Ternaard. Zij vertrekken 8 mei 1849 met kinderen naar USA. Het vertrek van de niet onbemiddelde Van Peyma’s veroorzaakte heel wat opschudding in de regio. Zij emigreerden niet vanwege economische redenen, maar meer vanwege ontevredenheid met de situatie in de provincie.
Worp van Peyma was overigens nog een bliksemactie begaan die zelden vermeld wordt. De groep medereizigers was al op 8 mei 1849 vanuit Friesland vertrokken om in drie dagen naar Bremerhaven te reizen en daar aan boord te gaan. Op 9 mei waren zij nog per schip onderweg naar Emden. Worp van Peyma, de initiator en reisleider van het gezelschap, was echter in Friesland achtergebleven. Daar trouwde hij op 9 mei in allerijl met de 29-jarige Yttje Jacobs van der Meer van Irnsum (Worp was in 1847 weduwnaar geworden van zijn eerste echtgenote Sijke Rinzes Posthumus). Het is maar de vraag of de medereizigers en de kinderen op de hoogte waren van deze bijzondere actie. Worp en Yttje moeten daarna hals-over-kop naar Bremer Haven vertrokken zijn. Er is een reisverslag bewaard gebleven, geschreven door Tjeerd Ebes Idsardi (geb. 1839). Op 15 mei schreef hij: “...At three o’clock this morning there was great rejoicing on account of the arrival of the small steamship which carried W. Van Peyma, Mr. Koopmans and the Idsardi families’ baggage... They had been delayed on account of the high seas and contrary winds, arriving just in time to transfer the baggage on board the steamer, for at five o’clock the steamer weighed anchor and we were on our way”.
De oversteek is destijds in twee groepen gegaan. Ten eerste de groep van 29 pioniers met: de Van Peyma’s, Dijkstra’s, Koopmansen, Zuidema’s en Idsardi’s die per stomer Hermann vanuit Bremer Haven vertrokken. Ten tweede een groep met hoofdzakelijk personeel die per zeilschip ging. Citaat van Tjeerd Ebes Idsardi: “...After arriving in the City of New York, the difficult; part was the people all speaking English. None of us could understand what they said”.
Genoemde Peyma’s (“May 8 1849 narrative”, Tjeerd Ebes Idsardi):
- Worp Van Peyma, 53 (= Worp van Peyma)
- Ytje van der Meer-Van Peyma, 30 (= Ytje Jacobs van der Meer, tweede echtgenote Worp)
- Nieske Van Peyma, 13 (= dochter Nieske van Peyma)
- Jacobus W. Van Peyma (= zoon Jacob/ James van Peyma)
- Jetske Klaassez Boekhout-Van Peyma (= echtgenote Jacob/ James van Peyma)
- Syke Van Peyma (= dv. Jacob Worp van Peyma en Jetske Klaasesz)
- Worp Van Peyma (= zv. Jakob Worp van Peyma en Jetske Klaasesz)
- Jan Van Peyma (= zv. Jakob Worp van Peyma en Jetske Klaasesz)
- Anna Hartmans-Van Peyma (= Adriaantje Hartmans, echtgenote Renze Worp van Peyma jr.)
- Evert Borgman (= Evert Ipes Borgman, echtgenoot Reinou Worp van Peyma)
- Reino Borgman, his wife (= Reinou Worp van Peyma, echtgenote Evert Borgman).
Het gezin vestigde zich te Lancaster, Erie, New York. Census 1870 Lancaster Erie New York: “...W. van Peyma 74 jr. retired farmer, Jelze van Peyma 51 jr. housekeeping, Peter M. van Peyma 19 jr studying medicine, Helen van Peyma 17 jr. at home”. Overlijdensbericht Leeuwarder Courant 11 juli 1881: “...De Heer Worp van Peyma, vroeger te Ternaard is den 16 Junij l.l. te Lancaster (N.-A), in den ouderdom van ruim 85 jaren overleden”. Tweede echtgenote Yttje Jacobs van der Meer keert na de dood van Worp weer terug naar Friesland, maar overlijdt tijdens de bootreis en werd begraven te Irnsum. Inscriptie: “...Rustplaats van Ytje v.d. Meer weduwe van Worp v. Peyma. Overl. op de Atlant. Oseaan, 24 Mei 1883”.
Gezinssamenstelling:
MAN: Worp van Peyma (25 mrt. 1796 te Ternaard – 16 jun. 1881 te Lancaster/ USA), zv. Jacob Worps van Peima en Reinouw Freerks.
GETR 1): 17 aug. 1815 te Ternaard.
VROUW: Sijke Rinzes Posthumus (ca1796 – 12 okt. 1847 te Ternaard), dv. Renze Renzes Posthumus en Nieske Theunis Rensma.
UIT DIT HUWELIJK:
1. Reinou Peima (2 jun. 1816 te Ternaard – 10 mrt. 1817 te Ternaard).
2. Jacob (James) van Peima (6 sep. 1817 te Ternaard – 1899 te Lancaster USA), tr. 20 dec. 1841 met Jetske Klaasesz Boekhout. Vertrekt mei 1849 met ouders naar USA.
3. Renze/ Rinze Worp van Peyma (30 mrt. 1820 te Ternaard – 1900 te Leavenworth, Kansas/ USA), tr. 27 mei 1841 met Adriaantje Kornelis Hartmans. Vertrekt mei 1849 met ouders naar USA (reist met het personeel per zeilschip).
4. Pieter Worp van Peima (26 jun. 1821 te Ternaard – 5 dec. 1829 te Ternaard).
5. Reinou Worp van Peyma (16 nov. 1824 te Ternaard – overl. te USA), tr. 24 feb 1849 met Evert Ipes Borgman. Vertrekt mei 1849 met ouders naar USA.
6. Pieter Worp van Peyma (30 apr. 1830 te Ternaard – 31 mei 1830 te Ternaard).
7. Nieske van Peyma (14 jun. 1835 te Ternaard – 8 jul. 1856 te Lancaster/ USA). Vertrekt mei 1849 met ouders naar USA.
GETR. 2): 9 mei 1849 te Ternaard.
VROUW: Yttje Jacobs van der Meer (3 jul. 1819 te Rauwerderhem – 24 mei 1883 tijdens overreis vanuit USA), dv. Jakob Abrahams van der Meer en Hylkjen Jentjes Harsta.
UIT DIT HUWELIJK:
8. Pieter (Peter) W. van Peyma.(1850 te Lancaster/ USA – 30 nov. 1921 te Buffalo/ USA).
9. Elske (Ellen/ Ella) van Peyma (19 aug. 1852 te Lancaster/ USA - >1911 te USA).
In de Kroniek van een Friese boer, Doeke Wijgers Hellema, staat genoteerd: "Worp van Peyma doorgescheept op 11 mei 1849".
Nog in 1843 zag Dr. Worp van Peyma in Anjum ineens de dode persoon van generaal Burmania, de vroegere bewoner van Holdinga state, voor zich staan. Het oude slot was in 1832 afgebroken en in 1842 door een nieuw huis vervangen. Generaal Burmania hield toen even inspectie!
Meer over Worp van Peyma in De Vrije Fries , deel 64, 1984, p. 79-83: J. Swart, Emigraasje as útwei foar driigjend ûnk, de lânferhuzer Woarp van Peyma.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten