Boek ´Het herenhuis van Helder (1773) aan de Dokkumer Ee´ uitgereikt

Ihno Dragt geeft uitleg aan burgemeester Waanders

Afgelopen woensdag heeft directeur-conservator Ihno Dragt van Museum het Admiraliteitshuis in Dokkum het boek ´Het herenhuis van Helder (1773) aan de Dokkumer Ee´ uitgereikt aan burgemeester Marga Waanders van de gemeente Dongeradeel. De uitreiking vond plaats in de  burgemeesterskamer in het stadhuis van de gemeente Dongeradeel in Dokkum.

Het boek gaat over een Fries topinterieur uit de 18de eeuw dat gelukkig een herbestemming vond in de burgemeesterskamer (bij restauratie in 1938-1942). Het vaak droeve lot van Friese interieurs staat momenteel sterk in de belangstelling (onder andere symposium vorig jaar oktober in Fries Museum). Sytse ten Hoeve, oud-directeur van het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek, heeft een bijdrage geleverd aan het boekje.

Over het boek: Het herenhuis van Helder (1773) aan de Dokkumer Ee.

De rijke houthandelaar Jan Helder (1727-1807) liet in 1773 een fraai herenhuis bouwen op een plek even buiten de omwalling van de stad Dokkum aan de vaarweg naar Leeuwarden. Hij was toen al wat ouder en weduwnaar maar nieuw geluk wachtte hem in de vorm van een huwelijk datzelfde jaar met de weduwe Dieuwke Jelles. Bevestiging huwelijk op 3 januari 1773 in Rinsumageest: Jan Jansen Helder afkomstig van Sijbrandahuis, Dieuke Jelles afkomstig van Oudkerk. Voor de inrichting keek Helder niet op een dubbeltje: prachtig houtsnijwerk en een monumentale schouw met een groot tegeltableau waren er onderdeel van.

Achterkant boek Het herenhuis van Helder 1773

Het herenhuis van Helder bestaat niet meer, maar een deel van de inrichting bleef gespaard en werd in 1938 gebruikt om de nieuwe burgemeesterskamer in het stadhuis mee in te richten. Het prachtige tegeltableau van de hand van de Harlinger Pals Karsten, dat tot de top van de 18e-eeuwse Friese tegelbeschildering behoort, heeft altijd al de nodige aandacht getrokken. Hier wordt het door Ihno Dragt, directeur van het Dokkumer streekmuseum, uitgebreid beschreven.

Maar dat het houtsnijwerk, besteld door Jan Helder, van de hand van de getalenteerde Yge Rintjes is, dezelfde die het snijwerk in de raadzaal van het stadhuis maakte, dat werd nog niet eerder gepubliceerd. Dit is de verdienste van Sytse ten Hoeve, oud-directeur van het Fries Scheepvaartmuseum te Sneek. Men had daardoor in 1938 niet in de gaten hoezeer de bouwfragmenten uit het herenhuis van Helder in het stadhuis op hun plaats waren. Overigens was Yge Rintjes een katholiek 'beeldsnijder' uit Leeuwarden die 8 juli 1764 in Dokkum trouwde met Martha Ages (zijn derde huwelijk). Nakomelingen voerden de familienaam Damsma. De preekstoel en het doophek in rococostijl in de Grote of Martinuskerk in Dokkum zijn ook van de hand van Yge Rintjes.

Toevalligheden in plaats van beleid spelen helaas maar al te vaak een rol bij het behoud van monumentale Friese interieurs. Veel ging voorgoed verloren door desinteresse of onkunde. Soms vonden onderdelen buiten Friesland een plaats, zoals een Dokkumer bedsteden-/kastenwand die zich nu in de directeurskamer op paleis Het Loo in Apeldoorn bevindt. Deze kastenwand uit ca 1770 in rococo-stijl, van de hand van Johannes Laases Hardenberg, is in 1911 door de toenmalige rijksbouwmeester weggehaald uit het voormalige Dokkumer hoofdpostkantoor, dat ooit woonhuis was van de bekende burgemeestersfamilie Fockema (Johannes, Daam, Eelco). Het lot van dergelijke interieurs staat momenteel weer volop in de belangstelling. Belangrijk is vooral kennis, bij een breed publiek, over wat er was en nog is. Deze rijk geïllustreerde publicatie kan daar zeker aan bijdragen.

Rijk geïllustreerd, 84 pagina’s, verkrijgbaar in het museum voor € 14,50. Verzendkosten 3,-. Bestellen via info@museumdokkum.nl