Deense kunstschilder Martinus Rorbye tekende Friese poorten in 1834

In de Dokkumer trekschuit.

In De Sneuper 118 van juni 2015 publiceerden we een coverartikel over Per trekschip naar Dokkum. Een van de illustraties bij het artikel van architect Broor Adema was een tekening van de Deense schilder Martinus Rorbye, die als jongeman een beurs kreeg om een reis door Europa te maken. Hij kwam daarbij eind mei 1834 per schip door Dokkum, Leeuwarden en Harlingen.
In de Dokkumer trekschuit schetste hij schipper Jan Thijses Feenstra en de jongen Pieter Bernardus Boomsma.

Het Statens Museum for Kunst in Kopenhagen heeft een deel van zijn collectie gedigitaliseerd en via een online database beschikbaar gemaakt voor het grote publiek. Nu blijkt die database niet eenvoudig te doorzoeken. Zowel de bewoording is vaak nogal vreemd alsook de techniek achter de zoekfunctie (je vindt niet altijd wat er letterlijk in staat).
Als je op de naam van de kunstenaar zoekt, Martinus Rørbye, dan vind je nog het meest maar ook weer veel te veel. Al bladerend kom je dan toch interessante dingen tegen en bij sommige afbeeldingen staan dan weer 'gerelateerde afbeeldingen'.
Zo vond ik uiteindelijk afbeeldingen van de Franeker poort in Harlingen en de Wirdumer poort in Leeuwarden. Van die laatste zijn er meer, en ook enige losse figuren en voertuigen.
Vreemd genoeg staan er geen afbeeldingen in van of in Dokkum, terwijl we toch de afbeelding kennen van de mannen in de Dokkumer trekschuit.

Toen ik op ons Twitter-account @Sneuperdokkum enkele afbeeldingen postte reageerde journalist Erwin Boers van de Leeuwarder Courant. Hij was blij verrast met de afbeeldingen en vermoedde dat ze onbekend waren. En dat bleek inderdaad. Zowel mensen van het Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) als Jeanine Otten van het Hannemahuis in Harlingen kenden de tekeningen niet. Zelfs kenner van Friese poorten, Anjo Veeman had ze nooit eerder gezien.
Er zijn wel diverse afbeeldingen van Leeuwarder stadspoorten bekend, maar niet deze die vlak voor de afbraak gemaakt zijn. Voor Harlinger stadspoorten gold hetzelfde. Alleen in Sneek is nog een van de vier waterpoorten bewaard gebleven.
Boers publiceerde een mooi artikel over mijn vondst met afbeeldingen in de Leeuwarder Courant van 13 augustus 2015.

Rechts: waterpoort van het Schavernek. Links de Vrouwenpoort, Leeuwarden

Navraag bij Ihno Dragt van het Museum Admiraliteitshuis te Dokkum leerde dat de Dokkumer tekening rond het jaar 2000 bij het Deense veilinghuis Bruun Rasmussen geveild werd. Op die veiling werden ook afbeeldingen van andere Leeuwarder stadspoorten verkocht!

Helaas stonden niet alle afbeeldingen (slecht 5 van de 8, bij dit artikel) in de veilingcatalogus afgebeeld zodat we nu (nog) niet weten of er wellicht ook nog een tekening van een Dokkumer stadspoort is gemaakt door Martinus Rørbye.

Hopelijk komen we daar ooit nog achter als ze weer uit een privé-collectie tevoorschijn komen!

Voor de liefhebbers nog even de in de database van SMK gevonden tekeningen op een rijtje:
Wirdumer poort, Leeuwarden.
Figuren en voertuigen (waarschijnlijk bij Wirdumer poort).
Andere tekening Wirdumer poort, Leeuwarden.
Mannetje, (waarschijnlijk bij Wirdumer poort).
Franeker poort, Harlingen.

Update: Twaalf jaar na de schets in de Dokkumer trekschuit schilderde hij (in 1846 dus) dit zelfde tafereel, in combinatie met twee mensen in de roef die hij nabij Harlingen had geschetst.

Friese poorten/bruggen in catalogus Bruun Rasmussen, 2000.