Fragmentengebouw Rijksmuseum bevat traptoren Franeker Ockingastins

Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een gebouw, tegenwoordig de Philipsvleugel genoemd, dat vele oude bouwelementen bevat van poorten en gevelstenen uit geheel Nederland. Het wordt ook wel het Fragmentengebouw genoemd.
Het gebouw is door architect Pierre Cuypers opgebouwd uit bouwfragmenten van andere monumenten in Nederland die aan het einde van de 19de eeuw op grote schaal werden gesloopt. Het Rijksmuseum wilde de fragmenten bewaren voor de Nederlandse architectuurgeschiedenis en dus kwamen ze uit het hele land naar Amsterdam. Zo zijn ook in de naastgelegen tuin de Heerepoort van Groningen en de Bergpoort uit Deventer terechtgekomen, evenals beelden uit de tuin van Bosch en Hoven, een buitenplaats bij Haarlem, fragmenten van de afgebroken Amsterdamse Regulierspoort en de waterpoort van Gorinchem. Naast grote tuinvazen van Landgoed Enghuizen bij Lochem, een zuilenrij van de Onze Lieve Vrouwenkerk in Edam, Stadhouderspoort van het Haagse Binnenhof, Poortgebouw van het Duitse Huis in Utrecht, en een toegangshek van buitenplaats Over-Amstel zijn ook vele oude gevelstenen in de diverse muren ingemetseld. Bekijkt u de fotoserie in het online foto-album maar eens.

Traptoren Ockingatins, Fragmentengebouw Rijksmuseum

Tot mijn verrassing is er ook een deel van een oude Friese stins ingebouwd, namelijk de traptoren van de Ockingastins in Franeker die ook als ingang fungeerde. Aan de binnenzijde is de gemetselde wrongtrap nog bewaard. Waarschijnlijk is ook de basis van het rechthoekige gebouw waaraan de traptoren vastzit afkomstig van de Ockingastins (ongetwijfeld gelieerd aan de adellijke Friese familie Van Ockinga). Het draagt namelijk dezelfde blauw-bordeauxrode luiken voor de ramen.
De stins werd ook wel Ockinga-huis genoemd en was een groot diep huis van twee verdiepingen boven kelders, aan de straat bekroond met een trapgevel. Het uiterlijk van Ockingahuis is bekend uit de Franeker stadsplattegronden van de 16de en 17de eeuw. 

Aan de binnenzijde van het Fragmentengebouw zijn de bogen uit het trappenhuis van het Constantijn Huygenshuis uit Den Haag en de 16e eeuwse muur van het Kasteel van Breda van graaf Hendrik III van Nassau geïntegreerd.
Dus hoewel enorm veel states en stinzen in Friesland zijn afgebroken, is er notabene in Amsterdam nog een restant bewaard gebleven.

In tegenstelling tot de gebouwen (alleen de Schierstins in Veenwouden is over van de 700 Friese middeleeuwse torenkastelen, naast enkele states zoals Popta) zijn gelukkig wel veel elementen uit de interieurs van de Friese states bewaard gebleven, zoals oude schilderijen, porselein en meubilair. Door de toenemende digitalisering van museumcollecties vinden we daar steeds meer van terug, zoals u met enige regelmaat in ons verenigingsblad De Sneuper en op ons blog kunt lezen!