Brander-kapitein Adriaen Jansz, alias Gloeiende Oven

Een van onze mooiste online bronnen is de digitale versie van het onderzoek van Eimert Smits

Slag bij Duins 1639

Fazn. (de gelijknamige neef van onze oud-redacteur) over de Admiraliteit van Friesland: De Friese Admiraliteit boven water
Met enige regelmaat raadpleeg ik deze bron als ik een naam tegenkom van een persoon van wie ik vermoed dat hij ooit gevaren heeft voor deze Friese vestiging van wat later de Nederlandse marine werd. Of als ik een afbeelding vind met ander personeel van de Admiraliteit, zoals raadsleden of de kamerbode Feike Klases van der Lei, vooral toen ze nog tot 1645 in Dokkum zaten.

Bekend is ook dat vele zeelieden die begonnen bij de Admiraliteit van Friesland later overstapten naar de VOC of WIC, of een van de andere Admiraliteiten in de Republiek. De vestiging Friesland leed eigenlijk constant een kwijnend bestaan en moest vaak geld en schepen lenen om überhaupt nog een beetje inzetbaar te zijn. Toch werd er aan een behoorlijk aantal heroïsche zeeslagen meegedaan, zoals bijvoorbeeld de Slag bij Gibraltar in 1607 , de Slag bij Duins in 1639, de Slag in de Sont in 1658 en de Tocht naar Chatham in 1667 waarin Hans Willem baron van Aylva het Friese smaldeel aanvoerde en Hendrik Bruynsvelt schout-bij-nacht was.

Qua naam springt echter een persoon boven alles uit: Gloeyenden Oven. Het was de bijnaam van Adriaan Jansz, die deze ontleende aan zijn faam als degene die branders uitrustte, vaak ondergebracht bij de Admiraliteit van Zeeland te Middelburg.
In de lijst van Varend Personeel onder de Admiraliteit van Friesland vinden we de volgende vermeldingen:
1636-1637. Gloeiende Oven op jacht Arnemuiden. Gewest Groningen onder Admiraliteit van Zeeland.
1639. 18 September op het jacht Arnemuiden onder eskader van Banckert. Gewest Groningen onder Admiraliteit van Middelburg. (Hij deed als konvooier mee aan de Slag bij Duins onder Maarten Harpertsz Tromp).
1652. Kapt. Gloeijende Oven op 12 Juli voor Wielingen met jacht De Jager.
1653. In Slag bij Nieuwpoort op 12/13 Juni op schip de Vrede(2) onder Admiraliteit van Zeeland, hoewel op Wikipedia vermeld wordt dat hij het later gezonken schip Neptunus onder zich had.